2020 جىل ەڭ ناشار جىل بولدى دەپ ەسەپتەسەڭىز، قاتتى قاتەلەسەسىز. الدىمىزدا الەمدى اشتىق پەن جاپپاي تولقۋلار كۇتىپ تۇر ەكەن، دەپ حابارلايدى Nege.kz.
مۇنى ءبىر بولجامى كەلسە، ەكىنشىسى كەلمەي جاتقان باقسى-قۇشىناشتار ەمەس، اقش-تىڭ بارلاۋ قىزمەتىنىڭ ساراپشىلارى ايتىپ وتىر. ايتا كەتۋ كەرەك، ولار 2017 جىلى كورونوۆيرۋس پاندەمياسى بولاتىنىن ءدال بولجاعان-دى. ەندى الداعى ونجىلدىقتا الەمدى حاوس پەن تۇراقسىزدىق جايلايتىنىن ايتىپ وتىر. بارلاۋشىلارعا سەنسەك، 2030 جىلدارى اشتىق پەن جاپپاي تارتىپسىزدىك كوبەيمەك.
بۇل ساۋەگەيلىكتىڭ ءوزى تاريحتىڭ قايتالانىپ وتىراتىنىن دالەلدەپ بەرەتىندەي مە، قالاي؟ ماسەلەن، بۇدان ءجۇز جىل بۇرىن نە بولىپ ەدى؟ ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس، «يسپانكا» ىندەتى، 20-30 جىلدارداعى اشتىق. اراعا عاسىر سالىپ، تۇرلەنىپ، ءتۇرىن وزگەرتىپ، زۇلمات زامان قايتا ورالماق پا؟
Daily Mail باسىلىمىنا سەنسەك، سولاي. جاقىندا امەريكالىق بارلاۋ قىزمەتىنىڭ وكىلدەرى 150 بەتتىك باياندامانى جاريا ەتكەن. وندا الداعى جيىرما جىلدا بولاتىن الەمدەگى احۋالعا بولجام جاسالعان. Global Trends بايانداماسىن اقش ۇكىمەتىنىڭ ۇلتتىق بارلاۋ جونىندەگى كەڭەسى ءتورت جىل سايىن جاريالاپ وتىرادى. بۇل – جەتىنشى شىعارىلىمى.
بۇل بولجام 2040 جىلعا دەيىنگى كەزەڭدى قامتيدى. كوروناۆيرۋس پاندەمياسى ەكونوميكالىق تەڭدىكتى ۋشىقتىرادى. مەملەكەت رەسۋرستارى تۇگەسىلەدى. ۇلتشىلدىق كوڭىل-كۇي كۇشەيەدى. 20 جىلدان سوڭ حالىق سانىنىڭ ءوسۋى توقىراپ، الەمنىڭ قارتايۋىنا اكەپ سوعادى. كليماتتىڭ وزگەرۋى دە كوپ قيىندىق تۋدىرادى. حالىقارالىق قاتىناس حواسقا ۇلاسىپ، تۇراقسىزدىق جايلايدى.
ياعني، بۇل – سوعىس، اسكەري قاقتىعىستار كوبەيەدى دەگەن ءسوز. وسى فاكتورلاردىڭ كەسىرىنەن، جەر-جەردى اشارشىلىق جايلايدى.
مۇنىڭ الدىندا شىققان قۇجات 2017 جىلى جاريا بولعان ەدى. وندا 2020 جىلدارعا قاراي عالامدىق پاندەميا بولاتىنى، ىندەتتىڭ كەڭ تارالىپ كەتپەۋى ءۇشىن قوزعالىستارعا شەكتەۋ قويىلاتىنى ءدال كورسەتىلگەن ەدى. مىنە، بۇل ايتقانى اينا قاتەسىز كەلىپ وتىر. كوروناۆيرۋس الەمدە قازىردىڭ وزىندە 3 ميلليون ادامنىڭ ءومىرىن جالمادى.
قۇجاتتا پاندەمياعا ەرەكشە نازار اۋدارعان. اقش بارلاۋشىلارىنىڭ پىكىرىنشە، بۇل – ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىنگى ەڭ ەلەۋلى، بىرەگەي، عالامدىق اپات. ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا، ەكونوميكاعا، سايااتقا جانە قاۋىپسىزدىككە وراسان زور قاتەر ءتوندىرىپ وتىر. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، ىندەتتىڭ سالدارى ۇزاق جىلدارعا دەيىن جويىلمايتىن كورىنەدى.
«Covid-19 تۇراقتىلىق جانە بەيىمدەلۋ تۋرالى بۇرىنعى پايىمداۋلارعا سەلكەۋ ءتۇسىردى. ەكونوميكا، باسقارۋ، گەوساياسات جانە تەحنولوگيالار جاڭا تىعىرىققا تەرەپ وتىر»، – دەلىنگەن باياندامادا.
بۇل قۇجات تىرشىلىكتىڭ بارلىق سالاسىندا الاڭداۋشىلىق بار ەكەنىن، ونىڭ سەبەپتەرىن سۋرەتتەپ بەرىپ وتىر. ماسەلەن، كليماتتىڭ وزگەرۋى كەدەي ەلدەردە ازىق-تۇلىك جانە سۋ قاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىن ۋشىقتىرادى. عالامدىق ميگراتسيا كۇشەيەدى. دەنساۋلىق جانە ءبىلىم سالاسىنداعى ءىرى جەتىستىكتەر پاندەميا تۋعىزعان جاعىمسىز فاكتورلارىڭ كەسىرىنەن توقىراۋى ىقتيمال.
دەسە دە، تەحنولوگيا سالاسىنداعى جەتىستىكتەر كوپ ماسەلەنى شەشۋى مۇمكىن. ماسەلەن، كليماتتىڭ وزگەرۋىنە، ىندەتتەرگە قارسى تۇيىتكەلدەردى جەڭىلدەتەدى. بىراق تەحنولوگيالاردىڭ ءوزى جاڭا تولقۋ تۋدىرۋى دا عاجاپ ەمەس.
«مەملەكەتتىك جانە مەملەكەتتىك ەمەس قارسىلاستار كوشباسشىلىق ءۇشىن باسەكەگە تۇسە باستايدى. عىلىمدا جانە تەحنولوگيادا باسىمدىققا يە بولۋعا ۇمتىلادى. مۇنىڭ ەكونوميكالىق، اسكەري جانە الەۋمەتتىك قاۋىپسىزدىك ءۇشىن سالدارى اۋىر بولماق.
«جاڭىلمايتىن – جاق، سۇرىنبەيتىن – تۇياق بولمايدى»، – دەگەن ءسوز بار قازاقتا. اقش ساراپشىلارى وسى عاسىردىڭ قاۋىپتەرىن ءدوپ باسىپ اتاعانىن جوعارىدا ايتتىق.
«ەرتەرەك قام جاسا، مۇندايدىڭ تالايىن باستان وتكەرگەن ادامزات الداعى قيىندىقتاردان دا سۇرىنبەي وتەر» دەگەن ءۇمىت قاشاندا سونبەيدى.
