ءماجىلىس دەپۋتاتى ماقپال تاجماعامبەتوۆا باستاپ، بىرنەشە حالىق قالاۋلىسى قوستاعان توپ مەملەكەتتىك باسپا باسىلىمدارىن «قازاق گازەتتەرى» بىرىڭعاي برەندىمەن بىرىكتىرگەندە، ونىڭ قۇرامىنا جاسوسپىرىمدەر مەن بالالار باسىلىمدارى – «بالدىرعان»، «اقجەلكەن» جۋرنالدارى، «درۋجنىە رەبياتا» جانە «ۇلان» گازەتتەرىنىڭ كىرۋىنە قارسى بوپ، پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى ەرالى توعجانوۆ پەن اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى ايدا بالاەۆاعا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداعان ەدى.
ماقپال مىسا ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا: «بۇگىنگى تاڭدا بالالار ادەبيەتىن دامىتۋدا ءتۇيىنى شەشىلمەگەن ماسەلە كوپ. بالالارعا ارنالعان كىتاپ از. ەكىنىڭ ءبىرى ايتاتىن ءۋاج: «كىتاپ دۇكەندەرىنەن قازاق تىلىندە بالالارعا ارنالعان كىتاپ تابا الماي ءجۇرمىز»، - دەيدى.
ال، ەندى وسى تۇستا عاسىرعا جۋىق ۋاقىت بويى جاس ۇرپاقتى ادەبيەتكە باۋلىپ، ءبىلىم كوكجيەگىن كەڭەيتىپ، تانىم-تۇسىنىگىن قالىپتاستىرىپ كەلە جاتقان بالالار باسىلىمدارىن بىرىڭعاي برەندپەن بىرىكتىرۋ جۇمىسى ءجۇرىپ جاتىر.
بۇل بىرىكتىرۋگە تۇبەگەيلى قارسىلىعىمىزدى ءبىلدىرىپ دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادىق»، - دەپ جازعان ەدى.
وسى ورايدا ءبىز بۇل وزەكتى ماسەلەگە قاتىستى ايدا عالىمقىزىنىڭ جاۋابىن جاريالاعاندى ءجون سانادىق.
– قۇرمەتتى ايدا عالىمقىزى، پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ سارسەنبى كۇنى وتكەن وتىرىسىندا دەپۋتات ماقپال تاجماعامبەتوۆا بالالار باسىلىمدارىنا قاتىستى ماسەلە كوتەرىپ، دەپۋتاتتىق ساۋال جولداعان ەدى. وسى ساۋالعا وراي ءسىزدىڭ پىكىرىڭىزدى بىلسەك دەپ ەك؟
– ءيا، دەپۋتات ساۋالىمەن مۇقيات تانىسىپ شىقتىم. بۇل ماسەلە ءباسپاسوز بەتتەرىندە، جەكەلەگەن ازاماتتار تاراپىنان دا ۇنەمى ايتىلىپ جۇرگەن تاقىرىپ.
راسىندا، بۇگىنگى تاڭدا «قازاق گازەتتەرى» بىرىڭعاي برەندى اياسىندا بىرنەشە وتاندىق باسىلىمداردى بىرىكتىرۋدى باستادىق. بۇنداي شەشىم قابىلداۋداعى باستى ماقسات – قازىرگى قارجىلىق جانە باسقا دا قيىن جاعدايلاردا تۇرعان قازاق ءباسپاسوزىن، سونىڭ ىشىندە – «بالدىرعان»، «اقجەلكەن» جۋرنالدارى مەن «درۋجنىە رەبياتا»، «ۇلان» گازەتتەرى سىندى بالالار باسىلىمدارىن ساقتاپ قالۋ.
بىرنەشە باسىلىمدى بىرىكتىرۋ – ول گازەت-جۋرنالدى جابۋ دەگەن ءسوز ەمەس. بىرىنشىدەن، ەشقانداي باسىلىم جۇمىسىن توقتاتپايدى. ەكىنشىدەن، ولاردىڭ مەديا كەڭىستىكتە قالىپتاسقان برەندتىك اتاۋلارى وزگەرمەيدى. ۇشىنشىدەن، باسىلىمداردى مەملەكەتتىك اقپارات تاپسىرىسى اياسىندا قارجىلىق قولداۋ توقتامايدى.
بىرىكتىرۋ ارقىلى تەك اكىمشىلىك-شارۋاشىلىق رەسۋرستار قىسقارادى. ياعني، بارلىق باسىلىمعا ورتاق – ءبىر قارجىلىق ءبولىم، ءبىر زاڭ ءبولىمى، ءبىر كەڭسە ءبولىمى سياقتى وڭتايلاندىرۋ جۇمىستارى جۇرەدى. ناتيجەسىندە، ءبىرىنشى كەزەكتە ارينە قارجى ۇنەمدەلەدى. ول ۇنەمدەلگەن قارجىنى شىعارماشىلىق ۇجىمعا باقىتتاۋعا مۇمكىندىك تۋادى.
سونداي-اق، باسىلىمداردى دامىتۋدىڭ، ونىڭ باسەكەگە قابىلەتتىن ارتتىرۋدىڭ ارنايى ازىرلەنگەن ستراتەگياسى جۇزەگە اسىرىلادى. ونىڭ اياسىندا باسىلىمداردىڭ كونتەنتى عانا ەمەس، وندىرىستىك-شىعارماشىلىق پروتسەستەرى، جارناما جانە ماركەتينگ قىزمەتتەرىن جەتىلدىرۋ جۇمىستارى دا قامتىلادى. ارينە بالالار باسىلىمىنىڭ ۇلتتىق يدەولوگيالىق تاربيە بەرۋدەگى ءمانى مەن ماڭىزىن جاقسى تۇسىنەمىز. سونىڭ ىشىندە، جاس ۇرپاقتىڭ ءتىلىن – قازاق تىلىندە قالىپتاستىرۋ بۇگىنگى كۇندە ەڭ وزەكتى ماسەلە. بۇگىنگى بالالاردىڭ ءتىلىن قالىپتاستىراتىن قۇرال – ارينە ءبىرىنشى كەزەكتە – تەلەارنالارداعى مۋلتيپليكاتسيالىق فيلمدەر مەن بالالار ادەبيەتى. بۇل رەتتە، «Balapan» ارناسىنىڭ مازمۇندىق كونتەنتىن، باعدارلامالار ساپاسىن كۇشەيتۋدى ۇنەمى قاداعالاپ وتىرمىز.
سونىمەن قاتار، «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا بالالارعا ارنالعان قازاق ءتىلدى تەلە-ونىمدەردىڭ اۋقىمىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا شەت ەلدىك بالالار تەلەارنالارىن (Nickelodeon, TiJi, كارۋسەل) قازاق تىلىنە اۋدارىپ، تاراتۋدى قولعا الىپ وتىرمىز. سونداي-اق، بيىلعى جىلى بالالار ادەبيەتىنىڭ الەمدىك بەستسەللەرلەرىن، اتاپ ايتقاندا، ە.ح.گومبريحتىڭ «الەمنىڭ قىسقاشا تاريحى»، لبيۋيس كەررولدىڭ «اليسا عاجايىپتار ەلىندە»، دجوردج ورۋەللدىڭ «حايۋاناتتار باعى»، ەۆا يببوتسون «تەڭىز وزەنىنە ساياحات» سىندى بارلىعى 20 كىتاپتى قازاق تىلىنە اۋدارىپ، بالالار اۋديتورياسىنا ۇسىنۋدى كوزدەپ وتىرمىز.
بۇدان وزگە، «قازاق راديوسىنىڭ» تيپتىك كەستەسىندە بالالارعا ارنالعان ارنايى ۋاقىت پەن حابارلار جەلىسى بار. «بالالارعا بازارلىق»، «بالاپان ساز»، «تاپقىر بالا» حابارلارى بۇگىندە وزىندىك اۋديتورياسى بار، راديو تانىمال باعدارلامالارعا اينالدى.
سونداي-اق، اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى جانىنان قۇرىلعان «قوعامدىق كەلىسىم» رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك مەكەمەسى ارقىلى ەلىمىزدەگى وزگە ەتنوس وكىلدەرىنىڭ ەرتەگىلەرىن قازاق تىلىنە اۋدارىپ، مەكتەپكە دەيىنگى جانە باستاۋىش سىنىپ بالالارىنىڭ نازارىنا ۇسىنۋدى قولعا الىپ وتىرمىز.
راسىندا دا بۇگىنگى تاڭدا، بالالار باسىلىمدارىنىڭ رەسمي تارالىم سانى كوڭىل قۋانتارلىق ەمەس. وكىنىشكە وراي، بۇل ماسەلە «قازاق گازەتتەرى» قۇرامىنداعى باسقا گازەت-جۋرنالدارعا دا قاتىستى جايت. ارينە ءبىرىنشى كەزەكتە، بۇل ماسەلە قازىرگى ينتەرنەت پەن تەحنولوگيانىڭ قارقىندى دامۋىنا بايلانىستى ەكەنى تۇسىنىكتى. جانە بۇل - بۇكىل الەمدەگى مەديا سالاسىنا ورتاق قۇبىلىس.
سوندىقتان قازىرگى ءباسپاسوز باسىلىمدارى ەڭ الدىمەن ستراتەگيالىق دامۋ جوسپارلارىن قايتا ايقىنداۋلارى قاجەت. ياعني، ءاربىر باسىلىمدار مازمۇن-كونتەنتتى سۇرانىسقا ساي بەيىمدەپ، ساپاسىن ارتتىرۋ، وقىرمانعا تارتىمدى ەتۋ ارقىلى باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن كۇشەيتۋ قاجەت دەپ سانايمىن.
