كەشە الماتىدا «28 پانفيلوۆشى» كوركەم ءفيلمىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. ءفيلمنىڭ قازاقستانداعى كورسەتىلىمىن ش. ايمانوۆ اتىنداعى «قازاقفيلم» كينوستۋدياسى جۇزەگە اسىرادى.
ايتا كەتەتىن جايت، بۇل ءفيلمدى قازان ايىندا استانادا وتكەن ەكى مەملەكەتتىڭ ايماقارالىق ىنتىماقتاستىق فورۋمىندا قازاقستان جانە رەسەي پرەزيدەنتتەرى – نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن ۆلاديمير پۋتين قاراعان بولاتىن. مەملەكەتتەردىڭ باسشىلارى الماتى قالاسىندا قۇرىلعان جانە قارسىلاستاردىڭ تانكتەرىنە ماسكەۋگە كىرۋگە جول بەرمەگەن ديۆيزيانىڭ ەرلىگى وسكەلەڭ ۇرپاقتاردىڭ ەسىندە ماڭگىلىككە ساقتالۋى مىندەتتى دەگەن پىكىر بىلدىرگەن ەدى.
ءفيلمنىڭ تۇساۋكەسەرىندە ءسوز العان قر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلى «الماتىدا قۇرىلعان «پانفيلوۆ» ديۆيزياسى كەڭەس وداعىنىڭ استاناسى ماسكەۋ قالاسىن قورعادى. بۇل بارشا ادامزات تاريحىنداعى تاريحي وقيعا بولدى. قارسىلاستاردىڭ باسىم بولعاندىعىنا قاراماستان، پانفيلوۆشىلار فاشيستەردىڭ جەڭىلمەيتىندىگى تۋرالى جالعان پىكىردى بۇزا وتىرىپ، ماسكەۋدى قورعاپ قالدى. ءبىز ولاردىڭ ەرلىگىن ەشقاشان دا ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. ولاردىڭ ەرلىگى تۋرالى تاريحتى وسكەلەڭ ۇرپاققا جەتكىزۋ – ءبىزدىڭ مىندەتىمىز", - دەدى.
تۇسىرىلگەن ءفيلمنىڭ نەگىزگى سوماسىن كراۋدفاندينگ ارقىلى جيناعان. وعان 35 مىڭنان استام ادام قاتىسىپ 34,7 ميلليون رۋبل جينالعان. سوندىقتان دا ءفيلمدى «حالىقتىق كينو» اتاپتى. سونداي-اق فيلم بيۋدجەتىنىڭ ۇشتەن ءبىرىن قازاقستان جانە رەسەي مادەنيەت مينيسترلىكتەرى بولگەن. بارلىق جۇمسالعان قاراجات 150 ميلليون ءرۋبلدى قۇرايدى.
فيلمگە الەكساندر ۋستيۋگوۆ، ياكوۆ كۋچەرەۆسكي، ازامات نيگمانوۆ، ولەگ فەدوروۆ، انتون كۋزنەتسوۆ، الەكسەي لونگين، ازيز بەيشەناليەۆ جانە ت.ب. بەلگىلى اكتەرلەر تۇسكەن.
پانفيلوۆشىلار ۇلى وتان سوعىسى (تمد-نىڭ كەي ەلدەرى ءۇشىن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس) جىلدارىندا ماسكەۋدى ەرلىكپەن قورعاعان قازاقستاندىق جاۋىنگەرلەر.
1941 جىلى 15 قاراشادا فاشيستىك گەرمانيا اسكەرلەرى 51 ديۆيزيامەن ماسكەۋگە ەكىنشى “نەگىزگى شەشۋشى شابۋىلدى” باستادى. باتىس مايدان جاۋىنگەرلەرى اۋىر ۇرىستار جۇرگىزدى. وسى مايدانعا كىرەتىن 16-ارميانىڭ قۇرامىندا الماتىدا جاساقتالعان گەنەرال-مايور ي.ۆ.پانفيلوۆ باسقارعان 316-اتقىشتار ديۆيزياسى (كەيىننەن 8-گۆارديالىق-پانفيلوۆشىلار ديۆيزياسى) ماسكەۋ تۇبىندەگى ۆولوكولامسك تاس جولىن قورعادى. 16-قاراشادا جاۋ ۆولوكولام باعىتىندا ۇرىسقا شىعىپ، دۋبوسەكوۆو رازەزىندەگى 1075-اتقىشتار پولكى 4-روتاسىنىڭ 2-ۆزۆودى تۇرعان بەكىنىس شەبىنە شابۋىل جاسايدى. روتانىڭ ساياسي جەتەكشىسى ۆ.گ. كلوچكوۆ باسقارعان ۆزۆود جاۋىنگەرلەرى — بارلىعى 28 ادام مىلتىقپەن، جانارماي قۇيىلعان شولمەكتەرمەن، گراناتالارمەن قارۋلانىپ، جاۋدىڭ 20 تانكىسىمەن 4 ساعاتقا سوزىلعان ۇرىس جۇرگىزدى. جاۋدىڭ 14 تانكىسى قيراتىلىپ، پانفيلوۆشىلار اراسىنان دا بىرنەشە ادام قازا تاپتى. جاۋ ۇرىسقا تاعى 30 تانك شىعاردى. قازاقستاندىق جاۋىنگەرلەر سوعىس تاريحىندا سيرەك كەزدەسەتىن ەرلىك جاساپ، جاۋدىڭ بولات قۇرسانعان ماشينالارىنا توتەپ بەردى. 28 پانفيلوۆشىلاردىڭ 23-ءى قازاعا ۇشىرادى، بىراق جاۋ تانكىلەرى ولاردىڭ شەبىنەن وتە المادى. كسرو جوعارعى كەڭەسى پرەزيديۋمىنىڭ 1942 ج. 21 شىلدەدەگى جارلىعىمەن بۇل جاۋىنگەرلەردىڭ بارلىعىنا كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاعى بەرىلدى.
ولار: نيكولاي ياكوۆلەۆيچ انانەۆ، گريگوري ميحەەۆيچ بەزرودنىح، نيكولاي نيكونوروۆيچ بەلاشەۆ، بوندارەنكو ياكوۆ الەكساندروۆيچ، ۆاسيلەۆ يللاريون رومانوۆيچ، يۆان ەۆستافەۆيچ دوبروبابين، دۋتوۆ پەتر دانيلوۆيچ، ەمتسوۆ پەتر كۋزميچ، نارسۇتباي (نۇرسۇلتان) ەسبولاتوۆ، كالەينيكوۆ دميتري ميتروفانوۆيچ، كلوچكوۆ ۆاسيلي گەورگيەۆيچ، ابرام يۆانوۆيچ كريۋچكوۆ، گريگوري ەفيموۆيچ كونكين، قوجابەرگەنوۆ الياسقار، الىكباي قوساەۆ، نيكولايگوردەەۆيچ ماكسيموۆ، گاۆريل ستەپانوۆيچ ميتين، ميتچەنكو نيكيتا اندرەەۆيچ، يۆان ۆاسيلەۆيچ موسكالەنكو، يۆان مويسەەۆيچ ناتاروۆ، گريگوري الەكسەەۆيچ پەترەنكو، مۇسابەك سەڭگىرباەۆ، دميتري فوميچ تيموفەەۆ، نيكولاي يگناتەۆيچ تروفيموۆ، يۆان دەميدوۆيچ شادرين، يۆان الەكسەەۆيچ شەپەتكوۆ، گريگوري مەلەنتەۆيچ شەمياكين، دۇيشونكۋل شوپوكوۆ.
فيلمدە اتى اتالعان باتىرلار مەن تاريحي وقيعا تۇگەل سۋرەتتەلگەن. باۋىرجان مومىشۇلى اتىنداعى «جاس ۇلان» مەكتەبىنىڭ تاربيەلەنۋشىلەرىنىڭ دە وسى ءفيلمدى تاماشالاعانى قۋانتتى.
رەجيسسەر اندرەي شالوپا "28 پانفيلوۆشىنىڭ اڭىزعا اينالعان داڭقتى ەرلىگى – بارلىعىمىزعا ورتاق تاريح قانا ەمەس، سونىمەن قاتار ورتاق ۇلتتىق ماقتانىشىمىز. ءتىپتى، قانىمىزعا ءسىڭىپ كەتكەن ۇلتتىق كود دەسەم ارتىق ايتپاعان بولار ەدىم" دەيدى.
ۇلتتىق كود دەمەكشى، كينو بارىسىندا تەك ورىس حالقى، ورىستار دەگەن سوزدەر عانا ەستىلىپ جاتتى. كەڭەس وداعى (سوۆەتسكي سويۋز) ءۇشىن جانىمدى بەرەم دەگەن ءبىر سولداتتى كورمەدىك. اندرەي شالوپادان مۇنىڭ سەبەبىن سۇراعانىمدا، - "بۇل يدەولوگيالىق فيلم ەمەس"- دەپ قىسقا قايىردى.
تۋىندىنىڭ ءتۇسىرىلىمى ەكى مەملەكەتتىڭ اۋماعىندا جۇرگىزىلگەن. قىسقى كورىنىستەر سانكت-پەتەربور پەن يۆانوۆو توڭىرەگىندە تۇسىرىلسە، سوڭعى كادرلاردا الماتىداعى 28 گۆاردياشى-پانفيلوۆشىلار اتىنداعى ساياباق كورسەتىلەدى.
جاسۇلان ءناۋرىزالى،
"ادىرنا"
