الەۋمەتتىك جەلىلەردە ليۆيانىڭ مارقۇم ەكس-ليدەرى مۋاممار كاددافيدىڭ 2009 جىلى بۇۇ-نىڭ 64-ءشى باس اسسامبلەياسىندا COVID-19 كوروناۆيرۋسىن بولجاعاندىعى تۋرالى تالقىلانۋدا. كەيبىر پايدالانۋشىلار ونى وسى بايانداماسى ءۇشىن ولتىرگەندىگىن ايتسا، ەندى ءبىرى ونىڭ ساۋەگەيلىگىنە تاڭقالۋدا. الايدا، ليۆيالىق رەۆوليۋتسيونەردىڭ پاندەميا جايلى ناقتى ەشنارسە ايتپاعاندىعى انىق بولدى.
الەۋمەتتىك جەلىلەردە تالقىلاۋعا تۇسكەن كاددافيدىڭ ءسوزى
كادداففيدىڭ: «ولار وزدەرى ۆيرۋس ويلاپ تاۋىپ، سىزگە انتيدوتتار ساتا باستايدى. ۆيرۋستىڭ ەمى بار بولا تۇرىپ، شەشىمىن تابۋ ءۇشىن ۋاقىت كەرەكتەي كورسەتەدى»، - دەگەن ءسوزى الەۋمەتتىك جەلىلەردە ۇلكەن رەزونانس تۋدىرىپ، قىزۋ تالقىلاۋعا سەبەپ بولدى.
بىراق Tamlife.ru-ءدىڭ مالىمەتىنشە، كاددافيدىڭ بۇل ءسوزى 2020 جىلداعى پاندەميامەن ەش بايلانىسى جوق. ونىڭ جۇرت اۋزىنداعى قاۋەسەتكە اينالعان بۇل سوزدەرى 11 جىل الدىڭعى وقيعانى سىناۋدان پايدا بولىپتى.
ءوز بايانداماسىندا ساياساتكەر «شوشقا تۇماۋى» دەگەن اتپەن تانىمال H1N1 تۇماۋى تۋرالى ايتقان. 2009 جىلى بۇل ۆيرۋستى فارماتسەۆتيكالىق كومپانيالاردىڭ تابىسىن ارتتىرۋ ءۇشىن ادەيى ويدان شىعارىلعانى تۋرالى ءسوز تاراعان. كاددافيدىڭ دە ويى وسى تۇجىرىممەن سايكەس كەلەدى.
كاددافي ءوز سوزىندە: «مۇمكىن H1N1 تۇماۋى زەرتحانادا ارنايى جاسالعان ۆيرۋس شىعار، بىراق ول باستاپقىدا اسكەري قارۋ رەتىندە ويلاستىرىلعان»، - دەپ مالىمدەگەن.
بۇدان ءارى ليۆيالىق پولكوۆنيك بۇۇ مەن قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ اسكەري ساياساتىن سىنعا العان. ول بايانداماسىندا اقش-پەن قارىم-قاتىناستىڭ تاريحي نەگىزىن ەسكە ءتۇسىرىپ، افريكا ەلدەرىنەن كەلگەن ميگرانتتاردىڭ جايىنا دا توقتالعان. سومالي قاراقشىلارىنا ارنالعان بلوكتا كاددافي تەرروريستەردى ۆيرۋستارمەن سالىستىرعان. ونىڭ پىكىرىنشە، بۇل ەكى قۇبىلىس تا كاپيتاليستەردى بايىتۋعا قىزمەت ەتەدى.
ساياساتكەر: «سوماليلەرمەن كۇرەسۋ ءۇشىن كوبىرەك اسكەري كەمەلەر جىبەرۋ بۇل ماسەلەنىڭ شەشىمى ەمەس. ءبىز قاراقشىلىق پەن تەرروريزم قۇبىلىستارىنا قاتە كوزقاراس تانىتىپ ءجۇرمىز. بۇگىندە شوشقا تۇماۋى بار. ال ەرتەڭ بالىق تۇماۋى شىعۋى مۇمكىن، ويتكەنى كەيدە ءبىز ۆيرۋستاردى باقىلاپ وتىرىپ-اق شىعارۋدامىز. بۇل – ناعىز كوممەرتسيالىق بيزنەس»، - دەپ ايتقان.
باياندامادا مۋاممار كاددافي ۆيرۋسپەن قالاي كۇرەسۋگە بولاتىنى تۋرالى: «كاپيتاليستىك كومپانيالار ۆاكتسينالاردى جاساپ ساتۋ ءۇشىن ۆيرۋستار شىعارادى. بۇل وتە ۇيات جانە ەتيكاعا سايكەس ەمەس. ۆاكتسينالار مەن ءدارى-دارمەكتەردى ساتۋعا بولمايدى. «جاسىل كىتاپتا» (مۋاممار كاددافيدىڭ ءۇشىنشى دۇنيەجۇزىلىك تەوريانىڭ نەگىزدەرىن ايقىندايتىن باعدارلامالىق تەوريالىق جۇمىسى – رەداكتسيا) مەن ءدارى-دارمەكتەردى ساتۋعا نەمەسە كوممەرتسيالاندىرۋعا بولمايدى دەپ مالىمدەيمىن. بالالارعا ءدارى-دارمەكتەر مەن ەكپەلەر تەگىن بولۋى كەرەك. بىراق كاپيتاليستىك كومپانيالار ۆيرۋستار مەن ۆاكتسينالار شىعارىپ، پايدا تابۋدى كوزدەۋدە. نەلىكتەن ولار تەگىن بولمايدى؟ ءبىز ولاردى ساتپاي، تەگىن تاراتۋىمىز كەرەك»، - دەپ ءوز ويىمەن بولىسكەن.
ليۆيانىڭ بۇرىنعى باسشىسى ءوز بايانداماسىندا كوروناۆيرۋستىق ىندەتتىڭ بولاتىنىن ءدال بولجاي الماعان. بىراق ونىڭ ايتقان سوزدەرى بۇگىنگى الەمدىك جاعدايمەن سايكەس كەلىپ، ازاماتتاردىڭ پىكىرتالاسۋىنا اسەر ەتىپ وتىر.
ەسكە سالايىق، مۋاممار كاددافي ليۆيانىڭ سوڭعى زاڭدى بيلەۋشىسى بولعان. 42 جىل بيلىگىنەن كەيىن ونى سودىرلار 2011 جىلى اياۋسىز ولتىرگەن.
فوتو اشىق دەرەككوزدەن الىندى
دايىنداعان ايجان پەردەبەكقىزى
