قۋان قازاق! العاش رەت تويلاعالى وتىرعان 10 تامىز اباي كۇنى بارشا قازاقستاندىقتارعا قۇتتى بولسىن! مەرەكەگە وراي ەلىمىزدەگى اباي ەسىمىن ارقالاپ جۇرگەن ازاماتتاردى ساۋالناماعا تارتتىق. ساۋالناما كەزىندە وتە قىزىقتى ءارى سالماقتى جاۋاپتارعا تاپ بولدىق. حوش، ازاماتتارعا ۇلى اقىننىڭ ەسىمى قالاي اسەر ەتتى؟
ءبىرى ابايعا باتىلدىعىمەن، تاپكىرلىعىمەن، شىنشىلدىعىمەن ۇقساسا، ءبىرى ءوزىن ابايمەن سالىستىرا المايتىنىن ايتتى. ساۋالناماعا مال دارىگەرى دە، مۇعالىم دە، قۇرىلىسشى دا، كولىك جۇرگىزۋشىسى دە، جۋرناليست تە قاتىستى. ءبارى دە ەرەكشە ەسىمگە يە بولعاندارى ءۇشىن قۋاناتىنىن جەتكىزدى ءبىر قىزىعى، اباي ەسىمى ءومىردى دۇرىس سۇرۋگە سەپتىگىن تيگىزىپ، ومىرگە دەگەن قۇشتارلىعىن ارتتىرعان. ابايدىڭ اقىلدىلىعى سەبەپتى وزدەرى دە ابايداي تۇلعا بولۋعا ۇمتىلعان. ماسەلەن، احانوۆ اباي دەگەن ازامات ۇلى اقىن سەكىلدى شىعارماشىلىققا بەت بۇرعان جان ەكەن.
ەندەشە، ابايلاردىڭ اباي جايلى جاۋاپتارىنا ءۇڭىلىپ كورەلىك!
اباي ەسىمىن ارقالاپ ءجۇرۋ قيىن با؟
ابدرايم اباي:
-ۇلى تۇلعانىڭ ەسىمىنە كىر كەلتىرمەي ءجۇرۋ وڭاي ەمەس. ەگەر قاتەلىك جىبەرگەن بولساڭىز ءسىزدىڭ اتىڭىز تورتكۇل دۇنيەگە تانىمال ابايدىڭ ەسىمى ەكەندىگىن ەسىڭىزگە سالادى.
اباي ومار، ديزاينەر:
-اباي ەسىمى بەرىلگەن سوڭ تەرىس قىلىقپەن اينالىسۋعا دا ۇيالامىن. سوندىقتان اقىن ەسىمىن كىرلەتپەي ءجۇرۋدى وزىمە پارىز سانايمىن.
اباي ايماعامبەت، كۋرسيۆ.كز سايتىنىڭ ءجۋرناليسى:
-تانىسقان كەزدە ەلەڭ ەتىپ قارايدى. قازاققا باعىت-باعدار بەرىپ تۇرعان تۇلعا عوي. سول سەبەپتى ەسىمنىڭ ءوزى جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەيدى. اباي ەسىمىن ارقالاپ جۇرگەن ازاماتتاردىڭ جامان جولعا تۇسۋگە حاقىسى جوق سياقتى كورىنىپ تۇرادى. بىراق، ارينە، ءومىر جولى ارقيلى. ءوزىم بىلەتىن ابايلاردىڭ ىشىندە جامان ابايدى كەزدەستىرمەدىم. ءبارى دە ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتىپ ءجۇر. اركىم ءوز سالاسىندا مىقتى بولۋ كەرەك. قۇرىلىسشى اباي مەن جازۋشى ابايدى سالىستىرىپ، ءبىرى جوعارى، ءبىرى تومەن دەۋ دۇرىس ەمەس. سوندىقتان قاي اباي بولماسىن ءوز سالاسىندا بىلىمىمەن، جاۋاپكەرشىلىگىمەن باعالانۋ كەرەك.
اباي ەسىمىن ارقالاۋ بىرەۋلەر ءۇشىن قيىن بولسا، كەزەكتى كەيىپكەرىمىز اباي مىرزاعاليدىڭ (تاريح ماگيسترى) ويىنشا اباي بولۋ وتە وڭاي:
اقىننىڭ “وزىڭە سەن ءوزىڭدى الىپ شىعار، ەڭبەگىڭ مەن اقىلىڭ ەكى جاقتاپ” دەگەنى بار عوي. سول سەبەپتى وزىڭە سەنىمدى بولساڭ، ەشتەڭە دە قيىن ەمەس.
ۇقساستىعى: ابايدىڭ كوشپەلى ءومىردى جاڭاشا ومىرگە تۇرلەندىرە بىلگەنى سياقتى مەن دە تسيۆيليزاتسياعا دۇرىس كوزقاراس قالىپتاستىرا الاتىندىعىم ۇقسايدى دەپ ويلايمىن.
ابايدىڭ قاي قاسيەتىن ءوز بويىڭىزدان كورە الاسىز؟
توقتاروۆ اباي توقتارۇلى، جەكە كاسىپكەر:
-بيزنەس سالاسىندا جۇرسەم دە، شىعارماشىلىقتان الىس ەمەسپىن. ازداپ اقىندىعىم دا بار. وسى جاسىمدا حاكىم ابايداي ولەڭ جازىپ، ەلىمە ونەرىممەن تانىلماسام دا، كەلەشەكتە تۋعان جەرگە قىزمەت جاساۋدىڭ امالىن جاساپ ءجۇرمىن. ءوز زامانىمدا اباي توقتاروۆ دەگەن اتىمدى قالدىرۋ ماقساتىم جانە سولاي بولارىنا سەنىمدىمىن!
سادۋاقاسوۆ اباي، قازۇۋ، جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ وقىتۋشىسى:
-جاستايىمنان اۋەزوۆتى كوپ وقىپ، ابايدىڭ قىر-سىرىن زەرتتەۋگە تىرىستىم. شىنايى ءومىر مەن كىتاپتاعى اقپارات كەيدە ۇقساماۋى مۇمكىن. تسەنزۋراعا بايلانىستى كەيبىر مالىمەتتەردىڭ الىنىپ تاستالعانىن بايقادىم. اۋىل اقساقالدارىنان اباي جايلى سۇراپ بىلگەن كەزدە كوپ نارسەگە تاڭ قالعام.
ابايدىڭ “بالانى وقىتۋدى جەك كورمەدىم” دەگەنىندەي، مەن دە اباي سياقتى اعارتۋشىلىققا بەت بۇردىم. اقىن ابايعا 30 پايىز عانا ۇقسايتىن شىعارمىن. ساباق بەرىپ، ءبىلىم سالاسىنا كەلگەندىگىم ۇلى ابايعا تارتقان دەپ ويلايمىن. ارا تۇرا پروزا، اڭگىمە جازامىن. جەكە كىتاپ ەتىپ شىعارۋ جوسپاردا بار.
قىزىقتى فاكت: قازاق زيالىلارى تۋرالى كورىنىس قويعانبىز. سول كەزدە ابايدىڭ ءرولىن بەرەر مە ەكەن دەپ دامەلەنگەن ەدىم. بىراق ىبىرايدىڭ ءرولى بۇيىردى.
اباي ايماعامبەت، كۋرسيۆ.كز سايتىنىڭ ءجۋرناليسى:
-ابايدىڭ قاسيەتى ابايتانۋشىلاردىڭ ءوزى اباي تۇلعاسىن اشۋدا تەرەڭ بويلاي الماي كەلە جاتىر. قۇنانبايداي قاجىنىنىڭ بالاسى اباي شىعىس جانە ورىس ادەبيەتىمەن كەڭىنەن تانىس بولىپ، ءبىلىم ىزدەۋمەن وتكەن ادام. سوندىقتان مەن دە اقىن اباي سەكىلدى ماتەريالدىق يگىلىكتەردىڭ سوڭىنان ەمەس، رۋحاني قۇندىلىقتاردى ارتتىرۋمەن ءومىر ءسۇرىپ كەلەمىن. ال عۇلامالىق قاسيەتىن وزىمىزبەن سالىستىرۋ ىڭعايسىز نارسە. پروزا، اڭگىمەلەر جازىپ جۇرەمىن. شىعارماشىلىقتان الىس ەمەسپىن.
قىزىق فاكت: مەن قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى، اباي اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەم. اتا-انام سوندا جۇمىس بابىمەن كوشىپ بارىپ، سول اۋىلدا تۋىلعاندىقتان ىرىمداپ، مەنى اباي دەپ اتاعان. بارعان مەكتەبىم دە اباي اتىمەن اتالادى. تۇرعان كوشەم دە اباي كوشەسى. ومىرىمدە وسىنداي سايكەستىكتەر بار.
ستاتيستيكاعا جۇگىنەر بولساق، ەلىمىزدە 18 232 اباي بار ەكەن. ۇلى اقىننىڭ تۋعان جەرى شىعىس قازاقستان وبلىسىندا 378 اباي ەسىمدى ازامات ءومىر سۇرەدى. بۇگىنگى كۇنى ەڭ ۇلكەن اباي 92 جاستا بولسا، ەڭ كىشكەنتايى ءالى 1-گە دە تولماعان. ول 2020 جىلدىڭ 20 قاڭتارىندا سارىاعاش قالاسىندا تۋعان. سوڭعى ونجىلدىقتا (2009-2020) اباي ەسىمى 2470 رەت تاڭدالعان. ەلىمىزدە اباي ەسىمىن ارقالاعاندار تۇركىستان وبلىسىندا (415), الماتى (321)جانە نۇر-سۇلتان (273) قالالارىندا ءجيى كەزدەسەدى.
اياۋلىم ءابىلدا،
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
