توقاەۆ پەن نازارباەۆتىڭ ۇقساستىقتارى مەن ايىرماشىلىقتارى

3624
Adyrna.kz Telegram

قازاقستاننىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ بۇگىن 66 جاسقا كەلىپ وتىر. توقاەۆتىڭ مەملەكەت باسشىسىلىعىندا وتىرعانىنا از عانا ۋاقىت بولسا دا، حالىقتىڭ نەسيەسىن كەشىرىپ، الەۋمەتتىك كومەكتەر كورسەتىپ، ستۋدەنتتەردىڭ ستيپەندياسىن كوتەرىپ، كوپ بالالى انالاردىڭ جاردەماقىسىن ءوسىردى. وسىناۋ كارانتيندىك جاعدايدا دا شيراق قيمىلداپ، وڭ شەشىمدەر قابىلداي بىلگەنى جاسىرىن ەمەس.

دەگەنمەن تاۋەلسىزدىك تاڭى اتقالى ەل تىزگىنىڭ قولعا الىپ، 28 جىل بويى جاقسى-جامان باسشى بولا بىلگەن ەلباسى نازارباەۆ پەن قازاقستان ديپلوماتتارىنىڭ كوشباسشىسى، مەملەكەت پرەزيدەنتى توقاەۆتىڭ ۇقساستىقتارى مەن ايىرماشىلىقتارىنا ارنايى ساراپتاما جاساۋدى ءجون كوردىك.

 

قوس باسشىنىڭ اۋلەتى

سونىمەن، باسىنان باستايىق. ن.نازارباەۆ ونەر سۇيگەن، ولەڭ سۇيگەن قاراپايىم عانا وتباسىنان شىقسا، ق.توقاەۆ اۋقاتتى جانۇيادان. اكەسى بەلگىلى قازاق جازۋشىسى بولسا، اناسى شەت تىلدەر پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا قىزمەت جاساعان.

كىم ءبىلىمدى؟

ن.نازارباەۆ 1967 جىلى قاراعاندى مەتاللۋرگيا كومبيناتى جانىنداعى جوعارى تەحنيكالىق وقۋ ورنىن اياقتاسا، ق.توقاەۆ 1975 جىلى ماسكەۋ مەملەكەتتىك حالىقارالىق قاتىناستار ينستيتۋتىن، 1992 جىلى رەسەي فەدەراتسياسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ديپلوماتيالىق اكادەمياسىن تامامداعان. دەمەك، زامانعا ساي ولشەيتىن بولساق، قايسىسى ساياسي ءبىلىمدى ەكەنىن باعامداي بەرىڭىز.

(ق.توقاەۆتىڭ ستۋدەنتتىك شاعى)

جۇبايلارى

ن.نازارباەۆتىڭ جۇبايى — سارا الپىسقىزىنان داريعا، ءداريا، ءاليا اتتى ءۇش قىزى بولسا، قاسىم-جومارت توقاەۆ اجىراسقان. ونىڭ بۇرىنعى ايەلى نادەجدا داۆىدوۆنادان تيمۋر ەسىمدى جالعىز ۇلى بار.

ق. توقاەۆتىڭ ايەلى نادەجدا داۆىدوۆنا

تاجىريبە

ن. نازارباەۆ ساياساتتا باس-اياعى 12 جىل ءجۇرىپ پرەزيدەنتتىككە كەلسە، ق. توقاەۆ 20 جىلدىق ساياسي تاجىريبەگە يە.

 

ارىستاعى اپات. كىم، قالاي كومەكتەستى؟

سايكەسىنشە، سوڭعى ورىن العان ۇلكەن وقيعالاردىڭ بىرىنە توقتالساق، ارىستاعى اپات ەل تاريحىندا 4 رەت قايتالانعان. ونىڭ ۇشەۋى ن.نازارباەۆتىڭ تۇسىندا ورىن الدى. ەلباسى 3 اپاتتا دا "جارىلىس قوسپاسى اپتاپ ىستىقتان جارىلعان بولۋى مۇمكىن، قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسى ەرەجەلەرىن ورەسكەل بۇزىلعان" دەپ تابيعاتتىڭ ىسىنە بالاعان. جانە روبوتوتەحنيكالار ارقىلى ادام رەسۋرستارىن جۇمىلدىرۋدى بارىنشا ازايتۋ تۋرالى تاپسىرما بەرگىزدى. ال ق.توقاەۆ ەلباسىنىڭ "دارا" جولىن قايتالاپ، قورعانىس، ىشكى ىستەر مينيسترلەرى مەن تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمىنە اسكەري ءبولىم قويماسىنداعى وق-ءدارى جارىلىسىنىڭ زارداپتارىن جويۋ تۋرالى (ادەتتەگىدەي شەشىمسىز) شۇعىل شارالار قابىلداۋدى تاپسىردى. الايدا حالىقتى اپات ورتالىعىنان ول دا، ەلباسى سەكىلدى سۋىرىپ شىعارا المادى. بىراق ق. توقاەۆ ءدال وسى وقيعادا ازداعان ايىرماشىلىق تانىتتى. ول ارىسقا جارىلىس بولعان ءتۇنى-اق قوس وكپەسىن قولىنا الىپ، جەتىپ بارعان ەدى.

لاتىن ءالىپبيى

ن. نازارباەۆ 2017 جىلى 12 ساۋىردە لاتىن الىپبيىنە كوشۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان بولاتىن. ق. توقاەۆ مەملەكەت پرەزيدەنتى لاۋازىمىنا يە بولعاندا، بۇل تۋرالى شەشىمگە وزگەرىستەر ەنگىزىلە مە، دەگەن جۇرەكتە جىلت ەتكەن ءۇمىت پايدا بولعان ەدى. الايدا ق. توقاەۆ 2017 جىلى-اق قازاق ءتىلىن لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرۋ ماسەلەسىن قوس قولداپ قولداي جونەلگەن.

ەسىرتكىمەن اينالىساتىندارعا كىم قاتاڭ شارا قولداندى؟

2018 جىلدىڭ 19 جەلتوقسانىندا سەناتتىڭ وتىرىسىندا توقاەۆ ەسىرتكى بيزنەسىمەن اينالىساتىن قىلمىسكەرلەرگە قاتىستى سوت تەرگەۋىن ءومىر بويى تۇرمەگە قاماۋ جانە ءولىم جازاسىنا كەسۋگە دەيىن قاتاڭداتۋدى ۇسىندى. ال ەلباسى ەلوردا ارقىلى وتەتىن استىرتىن ەسىرتكى ترافيگىنىڭ جولىن كەسۋ، زاڭسىز ەسىرتكى اينالىمىنىڭ دەڭگەيىن تومەندەتۋ جانە ونىمەن بايلانىستى قىلمىستاردى بەيتاراپتاندىرۋ دەگەن سەكىلدى قاراپايىم دۇنيەلەرمەن عانا شەكتەلىپ قالعان.

 

ءۇش تىلدىلىك نازارباەۆقا كەرەك. توقاەۆقا شە؟

ال ءتىل ماسەلەسىنە كەلگەندە ن. نازارباەۆ بەسىكتەگى بالادان ەڭكەيگەن قارتقا دەيىن ءۇش ءتىلدى ءبىلۋدى مىندەتتەسە، ق. توقاەۆ: "بۇل – وتە كۇردەلى ءارى ماڭىزدى ماسەلە. مەنىڭ ۇستانىمىم، بىرىنشىدەن، قازاق ءتىلى بولۋعا ءتيىس، ورىس ءتىلى بولۋعا ءتيىس. بۇلاردىڭ بالالارىمىز ءۇشىن ماڭىزى زور. تەك سودان كەيىن عانا اعىلشىن ءتىلىن وقىتۋ كەرەك", – دەپ، اعىلشىننىڭ اسا ءبىر ماڭىزدى ەمەس ەكەنىن اتاپ وتكەن. بىرەۋ بىلەر، بىرەۋ بىلمەس، ن. نازارباەۆ قازاق پەن ورىس ءتىلىن جەتىك بىلسە، ق. توقاەۆ ورىس، قىتاي، اعىلشىن، فرانسۋز جانە قازاق ءتىلىن مەڭگەرگەن.

«مىنا ادامدار نەگە جاتىر تويلاماي؟»

جىل سايىن ەلباسىنىڭ تۋعان كۇنىڭدە ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە نازارباەۆتىڭ ەسىمىن ماقتاۋ مەن باپتاۋعا ارنالعان دوڭگەلەك ۇستەلدەر، عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيالار، فيلمدەر، كورمەلەر، مۋزەيلىك ساباقتار، كونتسەرتتەر، سپەكتاكلدەر ۇيىمداستىرىلاتىن بولسا، توقاەۆتىڭ تۋعان كۇنىندە ەشقانداي شارا وتپەيتىنى ءمالىم بولدى. ءتىپتى، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە تۋعان كۇنىمەن قۇتتىقتاماۋ، ەستەلىك سىيلىقتار تارتۋ ەتپەۋ تۋرالى ەسكەرتۋ جاسالدى. پرەزيدەنت بۇل كۇندى تويلاعاندى ۇناتپايدى. ويتكەنى ول كىسىنىڭ وتباسىندا بالالاردىڭ دا، ەرەسەكتەردىڭ دە تۋعان كۇنى تويلانبايدى ەكەن. ولاردا ءداستۇر سونداي ەكەن.

قىسقاسى، قوس باسشىنىڭ ايىرماشىلىعى جەر مەن كوكتەي سەكىلدى. ءسىز قالاي ويلايسىز، وقىرمان؟

 اقگۇل ايداربەكوۆا

پىكىرلەر