سوڭعى كەزدەگى ەلدەگى ساياسي پروتسەستەر، جۇلقىنىپ شىققان ازاماتتاردىڭ دەڭگەيى كوپ نارسەدەن حابار بەرە باستادى. ءسوز جوق بىزگە جاڭارۋ مەن وزگەرىس كەرەك. بىراق ەلدەگى ساياسي پروتسەستەر پارتيا قۇرامىن دەپ جۇرگەن اعايىنداردىڭ جولىمەن ەمەس وركەنيەتتى، ينتەللەكتۋالدى باعىتتا ءوتۋى كەرەك. بىزدەگى جاڭارۋ مەن وزگەرىس ساۋاتتى، دەڭگەيى جوعارى، مەملەكەتتىلىكتى ساقتاي وتىرىپ، ارمەن قاراي دا ەلدى دامۋعا باستايتىن وزگەرىس بولۋى قاجەت. بۇل جولدى ازاماتتىق قوعام، جاستار، حالىق بولىپ بىرگە جاساۋىمىز كەرەك. بۇگىنگى ەلدەگى جاعدايدى باعالاپ، سارالاپ شىقساڭ تومەندەگى كارتينانى كورۋگە بولادى:
1. بىزدە سايلاۋعا دەيىن پارتيا قۇرىلىپ ۇلگەرمەيدى. ۇلگەرسە دە دەڭگەيى مەملەكەتتى باسقارا الاتىن ساتىدا بولمايدى. ەشبىر ەلدە سايلاۋعا از ۋاقىت قالعاندا پارتيا قۇرىلمايدى. ساياسي پارتيا دەگەنىڭ تاريحي، يدەولوگيالىق ۇستانىمى، ساۋاتتى كادرلارى، تاجىريبەسى بار ازاماتتاردان قۇرالىپ، قارجىسى بار وليگارحتاردىڭ، بۋرجۋازيانىڭ قولداۋىنا يە بولۋى كەرەك. مۇنداي پارتيا جوق. تىم كەش. سايلاۋعا از ۋاقىت قالدى.
2. قازىرگى بيلىككە كەلەمىن دەگەندەر ساۋاتتى پوزيتسياسى بار، ەرتەڭ مەملەكەتتى شايقالتپاي ۇستاپ قالار دەڭگەيدە ەمەس. ولاردىڭ بار كوزىرى - 30 جىل شارشاعان قوعامنىڭ ەموتسياسى. وسى ەموتسيانىڭ ۇستىندە ويناعىسى كەلەدى. بىراق تەرەڭىنەن قاراساڭ ساۋاتتى، ءبىلىمدى كادرلارى جوق، ەرتەڭ ەلدى قالاي باسقارارى بەلگىسىز تۇڭعيىقتى كورۋگە بولادى.
3. ولار بيلىككە كەلسە ەل جىك-جىككە بولىنەدى. توز-توزىن شىعارادى. حالىقتىڭ باسىن ۇستاپ قالا المايدى. ءبىر بوسانعان ەل دەموكراتيا دەپ سان تارماققا ءبولىنىپ ءوزارا تارتىسادى. قوعامداعى ساياسي مادەنيەت تومەن دەڭگەيدە مۇنداي ريسككە بارۋ وتە قاۋىپتى.
4. بىزگە پىكىر ارالاۋاندىلىعىن ساقتاي وتىرىپ، ازاماتتاردىڭ ءسوز ەركىندىگىنە قۇرمەتپەن قاراپ، جاڭا قازاقستاندىق دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىرۋدى، وركەنيەتكە باستايتىن ساۋاتتى ازاماتتىق قوعام قۇراتىن جولعا ءتۇسۋىمىز قاجەت.
5. ەشكىمدى بۇرىنعىداي وزگەشە ويلارى ءۇشىن قۋدالاماي، ءبىر ۇستەلدىڭ باسىندا وتىرىپ ورتاق شەشىمگە كەلەر، ەلدى دامىتار تىڭ باستامالاردىڭ باستاۋشىسى بولۋىمىز كەرەك.
6. ەگەر بۇل پىكىرمەن كەلىسپەيتىندەر بولسا ولاردىڭ پوزيتسياسىنا دا قۇرمەتپەن قاراۋعا ءتيىسپىز.
7. قوعام ۇساق داۋلار مەن ءبىر-ءبىرىن ساياسي كوزقاراسى ءۇشىن جەك كورەتىن، كەمسىتىپ، مۇقاتاتىن دەڭگەيدەن ءوسۋى قاجەت. ساياسي مادەنيەت جاڭا ساتىعا شىعۋى ءتيىس.
8. ءبىز ەلدەگى ساياسي پروتسەستەردىڭ كاتاليزاتورى ازاماتتىق قوعام بولعان، بىراق ساۋاتتى ساياساتتانۋشىلار مەن الەۋمەتتانۋشىلاردىڭ، ەكونوميستەر مەن قارجىگەرلەردىڭ اناليتيكالىق ماتەريالدارى قوعامدىق پىكىردى قالىپتاستىرۋشى، ەلدى دۇرىس باعىتقا باستاۋشى پلاتفورماعا ءتۇسۋىمىز كەرەك. ءتۇبى سوعان كەلۋىمىز شارت.
9. ءبارىمىزدىڭ وسى وتاننان باسقا بارار جەرىمىز جوق. ءار ءتۇرلى پىكىر مەن كوزقاراستاعى قازاقستان ءبىزدىڭ بايلىعىمىز بولاتىن، بىراق ساۋاتتى ساياسي مادەنيەتپەن دۇرىسىن دۇرىس، بۇرىسىن بۇرىس دەپ ايتاتىن جاڭا قۇندىلىقتارى قالىپتاسقان قوعام قۇرۋىمىز قاجەت.
10. كەلەسى سايلاۋدا پارلامەنت كەمى 90 پايىزعا جاڭارۋى كەرەك. جاستار كەلىپ، ەلدەگى وزگەرىستىڭ العاشقى نىشانىن پراكتيكادا كورۋگە ءتيىسپىز. پارلامەنت، ماسليحاتتار جاڭارىپ، جاڭا قازاقستاندىق ساياسي جۇيەنىڭ العاشقى بەلگىلەرى كورىنىس بەرۋى ءتيىس.
11. جاستارعا جول اشىلىپ، ۋاقىتى كەلگەندە ۇكىمەت تە جاڭارۋى كەرەك. كرەاتيۆتى جاستاردىڭ زامانى كەلدى دەپ ويلايمىن.
12. مويىنداماسقا امالىڭ جوق. ەلدەگى شىنايى كارتينا وسىنداي. ءبىز ۇر دا جىق اڭگىمەدەن كەتىپ دامۋدىڭ ينتەللەكتۋالدى، ساۋاتتى باعىتىنا ءتۇسۋىمىز كەرەك.
P.S. قانداي جاعداي بولماسىن 30 جىلعى جۇيە، ەسكى قۇندىلىقتار كۇردەلى رەفورماعا ءتۇسىپ، مودەرنيزاتسيادان ءوتۋى ءتيىس. ولاي بولماعان جاعدايدا ءبىز الەمدىك دامۋدان، اينالامىزدا بولىپ جاتقان وزگەرىستەردەن كەش قالىپ، مەملەكەتتىڭ تابيعي دامۋىن تەجەيتىن بولامىز.
باۋىرجان سەرىكباي
