«ەرتە، ەرتە ەرتەدە، ەشكى ءجۇنى بورتەدە، ەرنازار دەگەن باي بولىپتى. جۇت كەلىپ، بايدىڭ سەگىز ۇلى مىڭعىرلاعان مالىن امان ساقتاپ قالۋ ءۇشىن جان-جاققا بوسىپ كەتىپتى. جالعىز قالعان كەمپىر مەن شال اشتان ولۋگە تايانعاندا، شاڭىراقتا ءىلۋلى تۇرعان كارى بيەنىڭ توستىگىن كورىپ، سونى اسىپ جەپ، امان قالىپتى. توستىكتى جەگەن كەمپىر ۇزاماي جۇكتى بولىپ، توعىز ايدا ۇل تۋىپتى» دەپ باستالاتىن حالىق ەرتەگىسىنىڭ جەلىسى شىندىققا جاناسپايتىنىن ەڭبەكتەگەن بالاعا دەيىن بىلەدى. القيسسا، حالىق قيالىنان تۋعان ەرتەگىلەردە قارتايعاندا عايىپتان ەكىقابات بولىپ قالاتىن، ومىردە بولماعان كەيىپكەر كەمپىرلەردىڭ دەنساۋلىعىنا قاراپ، قايران قالاسىڭ.
قيال-عاجايىپتىڭ مۇنداي كەرەمەتى ومىردە بولمايتىن شىعار دەسەك، قاتەلەسەمىز. ونىڭ شىن ەكەنىنە جۇرتتىڭ كوزى جاقىندا تاعى دا جەتتى. جاڭا جىل جاقىندادى-اۋ دەگەن مەزەتتە ءبىر پەرزەنتكە زار بولماسا دا توعىز اي، توعىز كۇندە تولعاعى كەلىپ، 53 جاستاعى قاراعاندىلىق بەيبىتگۇل قابىلقاق ەسىمدى ايەل تورسىق شەكە، اق ماڭداي ۇل تۋدى. وعان بارشا جۇرت تاڭقالىسىپ، دارىگەرلەر باسىن شايقاپتى. مۇمكىن، ەگدە جاستاعى ايەلدىڭ بالا تاپقانىن نەگە جورىرىن بىلمەگەن شىعار. ەڭ باستىسى، شىلدەحانا بولعان شاڭىراقتىڭ وتاعاسى ەندىگى جەردە مونشاعا جالعىز بارمايتىن بولدى! «كليماكس» دەپ الاڭسىز جۇرگەندە ويلاماعان جەردەن اياعى اۋىرلاپ قالاتىن انالار قىلىعى بىرەۋدىڭ ميىعىنا كۇلكى ۇيىرسە دە، وتىرىك ۇياتتان بيىك بولىپ، سابيىنە جارىق كۇن سىيلاپ جاتقاندارى قانداي قۋانىش! تولعاعى كەلدى دەمەكشى، مۇنداي ءجايت وسىدان تۋرا ءۇش جىل بۇرىن ەلىمىز بويىنشا قاراعاندى قالاسىنداعى پەرزەنتحانالاردىڭ بىرىندە تىركەلگەن-تۇعىن. جەلىگى باسىلماعان ءبىر جەڭگەمىز 57 جاسىندا تورسىق شەكە، اق ماڭدايلى ۇلدى بوسانىپ، اتىنىڭ قۇپيا ساقتالۋىن دارىگەرلەردەن قاتتى ءوتىنىپتى. قازاقستان ءۇشىن رەكوردتىق كورسەتكىشتەردىڭ تىركەلۋىنە قۋانعاننان باسقا امال بار ما؟! سوڭعى بەس جىلداعى اجە اتانار جاستا انا بولعانداردىڭ ءوزى الەمدە ساۋساقپەن سانارلىق.
مىسالى، ءۇندىستاندا ءبىزدىڭ ەلدىڭ قارت اناسىنان ءبىر مۇشەلگە ۇلكەندىگى بار دەۆا سينح 66 جاسىندا ۇشەمگە ءومىر سىيلادى. قىزىقتىسى، قازاق توپىراعىندا قارتايعاندا بالا سۇيگەندەر تابيعي جولمەن ۇرىقتانعان، ال شەتەلدىكتەردىڭ باسىم كوپشىلىگى جاساندى جولمەن جۇكتى بولعاندار ساناتىندا. كارى قويدىڭ جاسىنداي ءومىرى قالعاندا، ەكىنشى رەت گۇلدەپ، وزگەلەرگە ۇلگى بولعان قارت انالاردىڭ اراسىندا يسپانيالىق اجەي 67 جاسىندا ەگىز بالا تۋىپ، الەمدىك رەكوردتى جاڭارتتى. بۇعان «بارەكەلدى» دەگەننەن باسقا ايتارىمىز جوق. ءوزىن قىزداي سەزىنەتىن رۋمىنيالىق اندريانا يلەسكۋ الدىنا جان سالماي 66 جاسقا قاراعان شاعىندا، قىز بالاسىن ومىرگە امان-ەسەن اكەلدى. مۇنى كورگەن رۋمىندىقتار «شىركىن!»، دەپ، اۋىزدارىنان سۋى اققان كورىنەدى.
قازىر ەلىمىزدەگى ەڭ جاسى ۇلكەن انا 53 جاستا بولسا، ەڭ جاسى 14-تە عانا. ماسەلەن، وتكەن جىلى ون ءتورت جاستان اسىپ جۇكتى بولعان ون مىڭنان استام جاسوسپىرىمدەردىڭ الپىس پايىزى تەرىس ارەكەتكە بارىپ، قالعاندارى ومىرگە امان-ەسەن سابيلەرىن اكەلدى. بۇعان قاراپ قازاق قىزدارى الەمدەگى ەڭ جاس انالاردىڭ كوشىن باستاپ تۇر دەۋگە اسىعۋعا بولمايدى. سەبەبى، الەمدەگى ەڭ جاس انا قىتايدىڭ سولتۇستىك-شىعىسىنداعى چانچۋن قالاسىندا باليعات جاسىندا ۇلدى بولدى، جاقىن ۋاقىتتا. سيرەك كەزدەسەتىن وقيعاعا كۇن شىعىس ەلى قاتتى دۇرلىگىپ، مۇندايدىڭ الدىن الۋ كەرەكتىگىن ايتىپ، دابىل قاقتى. ءبىز باياعى سامارقاۋ كۇيىمىزدەن تاپجىلمادىق.
قازاقستانداعى ەڭ جاس جانە ەگدە انالاردى تۇگەندەي كەلە جاسامىس «باتىر انانى» اتاۋسىز قالدىرعانىمىز جاراماس. ماڭعىستاۋلىق الماگۇل وتەبەك نەبارى 37 جاسىندا ون ءبىرىنشى بالاسىنا بىلتىرعى جىلى بوساندى. ءۇبىرلى-ءشۇبىرلى وتباسىنداعى قارادومالاقتىڭ كوپتىگى شاڭىراق كوتەرگەن جاس وتاۋلارعا ۇلگى بولسا، شىركىن… ۇلگى العاننان گورى، بالاسىن ومىرگە اكەسىز اكەلگەن انالار سانى ارتىپ كەتىپتى، ايتپاقشى. وسىنى زەرتتەگەن ماماندارىمىز سوڭعى ۋاقىتتا نەكەسىز بالا سانى 500 مىڭعا جەتىپ جىعىلعانىن ايتىپ جار سالدى.
اناعا باقىت سىيلاپ، قامقور بولعان اكەلەردىڭ دە كارى تايا باستاعاندا ءسابي سۇيگەندەرى جەتەرلىك. ءاسانالى ءاشىموۆتىڭ جەتپىسىندە كىشكەنتاي ءاسانالىنى ومىرگە اكەلۋى بارشانى تاڭقالدىرماپ پا ەدى، ءبىر كەزدەرى؟ كەزىندە جەتپىسىندە جەتپىسبايلارىن ورگىزگەن سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى جازىلبەك قۋانىشباەۆ، رەجيسسەر اسقار توقپانوۆتىڭ ەسىمىن ەرەكشە اتاۋعا بولادى. شاڭىراق كوتەرىپ، ءبىرلى-ەكىلى بالامەن شەكتەلگەن وتباسىلارعا قاراعاندا كۇش-قۋاتى بويىنان كەتپەگەن اقساقالدار ەرلىگى ۇلگى بولۋعا قاشاندا لايىق.
وسىنداي قارقىنمەن قازاق كەلىنشەكتەرى بالا تۋدى ءبىر كىسىدەي قولعا الىپ كىرىسسە، الداعى بەس جىلدا جيىرما ميلليونعا جەتىپ، «قارا دومالاقتار تاسقىنىنىڭ» استىندا قالار ما ەدىك؟! وكىنىشكە قاراي، دەموگرافيالىق دۇمپۋگە ۇلەس قوسىپ جۇرگەن جاس كەلىنشەكتەرگە قاراعاندا، قىرىقتان كەيىن قۇلپىرعاندار قاتتى بەلسەندىلىك تانىتىپ ءجۇر، دەيدى. ال جاس وتباسىلار اراسىندا بالالى بولۋدىڭ ورتاشا كورسەتكىشى وتىز جاسپەن سايكەس كەلەدى. بۇعان قاراپ ەگدە تارتقان ايەلدەردىڭ ءالى دە ءۇمىتىنىڭ بارىن، جاس كەلىنشەكتەردىڭ بالا تۋعا دەگەن ىنتاسىنىڭ جوعىن بايقاعاندايمىز با، قالاي؟
زاڭعار تاۋداي،
«حالىق ءسوزى»
