قىتايلىق ستارتاپ DeepSeek ازىرلەگەن R1 جاساندى ينتەللەكت (جي) مودەلى دۇيسەنبى كۇنى جاھاندىق تەحنولوگيالىق اكتسيالاردى ءدۇر سىلكىندىرىپ، امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ تەحنولوگيالىق ۇستەمدىگىنە قاتىستى سۇراقتار تۋعىزدى. بۇل تۋرالى Bloomberg جازدى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى.
جي Nvidia ەسەپتەگىش جابدىق ءوندىرۋشىسىنىڭ اكتسيالارىنىڭ قۇلدىراۋىنا سەبەپ بولدى. NASDAQ بيرجاسىنداعى العاشقى ساۋدا ساعاتىندا ولار 13 %-عا تومەندەپ، 123 دوللاردى قۇرادى.
Nasdaq 100 فيۋچەرستەرى 3,4% ءتۇسىپ، S&P 500 فيۋچەرستەرى 2%-عا تومەندەدى. ەۋروپادا تەحنولوگيالىق اكتسيالار نارىقتىڭ تومەندەۋىنە سەبەپ بولدى، چيپ جابدىقتارىن ءوندىرۋشى ASML Holding NV اكتسيالارى 11%-عا ءتۇستى. Cboe ۆولاتيلدىك يندەكسى، VIX, ايتارلىقتاي ءوستى. ەگەر جوعالۋلار ساقتالسا، Nasdaq 100 بەن ەۋروپانىڭ Stoxx 600 تەحنولوگيالىق يندەكسى نارىق كاپيتاليزاتسياسى بويىنشا شامامەن $1 تريلليونعا دەيىن تومەندەۋى مۇمكىن.
«DeepSeek مودەلدەرى از شىعىنمەن قۋاتتى جي مودەلدەرىن ازىرلەۋگە بولاتىنىن كورسەتەدى. بۇل بۇكىل جي جەتكىزۋ تىزبەگىنە ينۆەستيتسيا جاساۋ جوسپارىن بۇزۋى مۇمكىن، سەبەبى بۇل سالا تەك بىرنەشە ءىرى گيپەرماسشتابتى كومپانيالاردىڭ ۇلكەن شىعىندارىنا نەگىزدەلگەن»، — دەدى Union Bancaire Privee باسقارۋشى ديرەكتورى ۆەي-سەرن لينگ.
Bloomberg مالىمەتتەرىندە كورسەتىلگەندەي، نيۋ-يورك ۋاقىتىمەن تاڭعى 4:45-كە قاراي 200 000-نان استام Nasdaq 100 فيۋچەرس كەلىسىم-شارتى ساتىلدى، بۇل سوڭعى 30 كۇننىڭ ورتاشا كورسەتكىشىنەن ءتورت ەسە ارتىق.
DeepSeek-ءتىڭ جي مودەلى، كۆانتتىق قور جەتەكشىسى ليان ۆەنفەن نەگىزىن قالاعان OpenAI جانە Meta Platforms Inc.-ءتىڭ سوڭعى ونىمدەرىمەن باسەكەلەس رەتىندە قاراستىرىلادى. ينۆەستور مارك اندريسسەن ونى «ەڭ تاڭعاجايىپ جانە اسەرلى جەتىستىكتەردىڭ ءبىرى» دەپ ماقتادى. DeepSeek قولدانباسى پايدالانۋشىنىڭ سۇراۋ سالۋىنا جاۋاپ بەرگەندە جۇمىسىن جانە سەبەبىن كورسەتەدى. وتكەن اپتادا شىققان ءونىم قازىر App Store رەيتينگىندە ءبىرىنشى ورىندا تۇر، قولدانۋشىلار ونىڭ اشىقتىعىن جوعارى باعالايدى.
جي ساۋداسى باسقا جەرلەردە قۇلدىراپ، ينۆەستورلار ەسەپتەۋ قۋاتى مەن ەنەرگيا تۋرالى بولجامدارىن قايتا قاراۋدا. ەۋروپاداعى جي سالاسىنداعى بىرنەشە جەڭىمپازداردىڭ ءبىرى Siemens Energy AG 20%-عا ءتۇستى.
جاساندى ينتەللەكتپەن بايلانىستى كومپانيالارمەن بىرگە امەريكالىق قور نارىعى دا قۇلدىراۋدا. 24 قاڭتاردا 6100 پۋنكتتەن جوعارى دەڭگەيدە جابىلعان S&P 500 يندەكسى دۇيسەنبى كۇنى 6000 پۋنكتتەن تومەن ءتۇسىپ كەتتى.
Union Bancaire Privee باسقارۋشى ديرەكتورى ۆەي-سەرن لينگ DeepSeek جاساندى ينتەللەكت يندۋسترياسىمەن بايلانىستى بارلىق كومپانيالاردىڭ ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىعىن تومەندەتەتىنىن اتاپ ءوتتى.
الدىن الا اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ Stargate جوباسىن جاريالاپ، بۇل جوبا اقش-تىڭ جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى كوشباسشىلىعىن نىعايتۋدى ماقسات تۇتادى دەپ مالىمدەدى. جوباعا قاتىسۋشىلار دامۋعا 500 ميلليارد دوللار ينۆەستيتسيا سالۋدى جوسپارلاپ وتىر، بىراق مەملەكەتتىك قارجىلاندىرۋدى قولدانبايدى. الايدا ترامپتىڭ نەگىزگى سەرىگى، ميللياردەر يلون ماسك، وسى باستامانى كەلەكە ەتىپ، كومپانيالاردىڭ مۇنداي قاراجاتقا يە ەمەستىگىن اتاپ وتكەن بولاتىن.
