كەيىنگى ۋاقىتتا ورىن الىپ جاتقان تابيعاتتىڭ توسىن جاعدايلارى حالىقتى ءبىراز ابىگەرگە سالدى. جىلدىڭ جىر بولعان ماسەلەسى، سۋ تاسقىنىنا توتەنشەلىكتەردىڭ قانداي دەڭگەيدە دايىن ەكەنىن اڭعاردىق. «جىل سايىنعى قايتالاناتىن سۋ تاسقىنىنا نەلىكتەن دايىن بولمادىق؟» دەگەن سۇراق ءار ادامنىڭ كوكەيىن تىلگىلەپ بارادى. بۇل ماسەلەلەردىڭ نەگىزگى ءبىر سەبەبىنە وسى سالاداعى ارنايى كادرلار تاپشىلىعىن جاتقىزۋعا بولادى.
توتەنشە جاعدايلاردىڭ ورىن الۋى
بيىلعى قاردىڭ كوپ تۇراقتاۋى، نوسەر جاۋىننىڭ جيىلەۋى، وزەن سۋىنىڭ ارناسىنان تاسىپ، ونىمەن قوسا اقتوبە وبلىسىنداعى بوگەتتىڭ جارىلۋى – جىعىلعانعا جۇدىرىق بولعانداي، ەلدەگى بۇرىن سوڭدى بولماعان ءىرى اپاتتاردىڭ بىرىنە اكەپ سوقتىردى. جەر سىلكىنىسىنەن ۇرەيى ۇشقان قارا حالىق بۇل جاعدايدان ەسەڭگىرەپ قالعانداي… ەلدىڭ ون وبلىسىندا توتەنشە جاعداي جاريالانىپ، تاسقىننىڭ الدىن الۋ جانە جويۋ ماقساتىندا، اسارلاتىپ كۇش جۇمىلدىرىلدى. ەل باسىنا قيىن قىستاۋ كۇن تۋعاندا، وزگە مەملەكەتتەردە قاراپ قالعان جوق. كورشىلەس قىرعىستان، باۋىرلاس تۇركيا مەن ەۋروپا وداعى كومەك قولىن سوزدى.
بۇل ەل ەكونوميكاسىنا دا ءبىرتالاي شىعىن بولاتىنى ءسوزسىز. سۋ باسىپ قالعان ەلدى مەكەندەردەگى زارداپ شەككەن جۇرت، جارامسىز بولىپ قالعان تۇرعىن ۇيلەر، ەگىستىكتەر، جانۋارلاردىڭ قىرىلۋى سۋ تاسقىنىنىڭ جويقىن، ءارى اۋىر كورىنىسى!
قاتەر ءتونىپ، قيىن شاقتى باستان كەشىرىپ جاتقان قازاق ەلىنە مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ قولداۋ ءبىلدىرىپ، ارنايى ۇندەۋ جولداعان بولاتىن:
«سۋ تاسقىنىمەن كۇرەسۋگە توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنىڭ بارلىق رەسۋرسى تارتىلدى. سونداي-اق قۇتقارۋ جۇمىستارىنا ىشكى ىستەر مينيسترلىگى، ۇلتتىق ۇلان، قارۋلى كۇشتەر جانە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ ماماندارى بەلسەنە اتسالىسىپ جاتىر. زارداپ شەككەن ايماقتاردىڭ اكىمدىكتەرى كۇندىز-ءتۇنى جۇمىس ىستەۋدە. ونداعان مىڭ ۆولونتەر دە كومەكتەسىپ ءجۇر. جاعداي وتە كۇردەلى بولسا دا، ءبىز قيىندىقتى مىندەتتى تۇردە ەڭسەرەمىز، بارلىعىن قالپىنا كەلتىرەمىز. ەڭ باستىسى – ازاماتتاردىڭ اماندىعى.
تاسقىن سۋدان زارداپ شەككەن ازاماتتارعا ايتارىم، مەملەكەت بىردە-ءبىر ادامدى ەسكەرۋسىز قالدىرمايدى. بارشاڭىزعا قارجىلىق جانە باسقا دا كومەك بەرىلەدى. ماتەريالدىق شىعىندار تولىق وتەلەدى.»
بەرتىنگى ۋاقىتتا تابيعي جانە تەحنوگەندىك اپاتتاردىڭ كوبەيۋى قازاقستان حالقىنا بارلىق جاعىنان كەرى اسەرىن تيگىزۋدە. نايزاعاي سالدارىنان بولدى دەپ بولجانعان اباي وبلىسىنداعى ورتتە 60 مىڭ گەكتار اۋماقتىق شىعىن، مال قىرعىنى جانە 15 وتباسىنىڭ قارا جامىلۋىمەن اياقتالدى.
2023 جىلى 28 قازاندا قاراعاندى وبلىسىنىڭ كوستەنكو شاحتاسىندا لاۆادا گاز-مەتا جارىلىپ، ورىن العان اپاتتان 252 ادامنىڭ 208-ءى قۇتقارىلىپ، 46 ادام وپات بولدى.
وسى جىلدىڭ كەيىنگى ايلارىندا بولعان جەر سىلكىنىسىنىڭ زارداپتارى دا اينالىپ وتپەدى. مۇنىڭ ءبارى توتەنشە جاعدايداعى ورگاندار جۇمىسىنىڭ ءالى دە اقساپ تۇرعانىن كورسەتەدى. بىلىكتى مامانداردىڭ از بولۋى ءوز كەسىرىن تيگىزبەي قويمادى. دەگەنمەن وسىنداي توسىن وقيعالاردا كومەك قولىن سوزۋعا ارقاشان ءازىر تۇراتىن ول – توتەنشە جاعداي قىزمەتكەرلەرى.
بۇگىنگىنىڭ باتىرلارى
جالپى ايتقاندا، توتەنشە جاعداي قىزمەتى ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىگى بار سالا. كەز كەلگەن توسىننان بولعان جاعدايدىڭ الدىن الىپ، ونىڭ زارداپتارىن جويۋعا وراسان زور كۇش جۇمسايدى. وسىناۋ قيىن كەزەڭدەردە حالىقتىڭ تىنىشتىعىن، وندىرىستەگى جانە ومىردەگى قاۋىپسىزدىگىن كۇزەتىپ، اپاتتى جاعدايمەن كۇرەسىپ جۇرگەن قۇتقارۋشىلار – بۇگىنگى كۇننىڭ ناعىز قاھارماندارى.
1995 جىلى قۇرىلعان بۇل سالا كۇنى بۇگىنگە دەيىن حالىق جانىندا قالتقىسىز قىزمەت كورسەتۋدە. ءوز ءومىرىن قاتەرگە تىگىپ، وزگەلەردى قۇتقارۋ ءۇشىن ايانباي تەر توگىپ ءجۇر. كەيبىر مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، قۇرىلعان ۋاقىتتان باستاپ بۇل ارنايى قىزمەتتەگى ماماندار 1,5 ميلليون ادامنىڭ ءومىرىن اجالدان اراشالاعان. جەدەل قۇتقارۋ جاساعى ەل ىشىندە عانا ەمەس، شەت اۋماقتاردا دا ادام ءومىرىن قۇتقارۋعا اتسالىسىپ ءجۇر. اتاپ ايتار بولساق، وتكەن جىلى تۇركيا مەن اۋعانستانداعى ورىن العان تابيعي اپات ءزىلزالانىڭ زاردابىمەن كۇرەسىپ، ءبىراز تەر توكتى.
قىسىلتاياڭ كەزدە ەلدىڭ توتەنشە جاعداي جاريالانعان ايماقتارىنا باسقا وڭىرلەردەن دە جۇمىلا جينالىپ، قۇتقارۋ قىزمەتتەرى مەنى ەرىكتى جاندار قولدان كەلگەنشە كومەگىن اياماي كەلەدى. قيىندىقتا قول بەرگەننەن اسقان بەرىك دوستىق جوق. بىرىگىپ ءجۇرىپ بۇل سىناقتى دا ەڭسەرەمىز. ەل كۇشى – بىرلىكتە!
ايگۇل مۇراتقىزى
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
