رەداكتسيامىزعا جەلدىڭ وتىندەگى، ەلدىڭ شەتىندەگى ءۇرجار اۋدانىنان حات كەلىپ ءتۇستى. "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى بەيتاراپ پىكىر الاڭى بولعاندىقتان قارسى جاقتىڭ دا جاۋابىن باسۋعا دايىن.
قۇرمەتتى دوستار! جەرلەستەر!
ءۇرجار اۋدانىنىڭ اكىمى سەرىك زاينۋلدين مىرزانىڭ، اۋدان اكىمى بولىپ تاعايىندالعانىنا، قاتەلەسپەسەم، التى جىلداي ۋاقىت بولدى. ءبىز – اۋدانداعى قوعام بەلسەندىلەرى، العاشقى كەزدەردە اكىمگە سەنىم ارتىپ، كوپتەگەن ۇسىنىستار مەن پىكىرلەر ايتقان ەدىك.
سوڭعى كەزدە، ءۇش جىلداي بولدى، اۋدان اكىمىنە بارىپ ءوتىنىش ايتقاندى قويدىق. سەبەبى، ءبىزدىڭ بىردە-ءبىر ءوتىنىشىمىز ورىندالمادى، ايتقان پىكىرىمىز ەسكەرىلمەدى. اۋدان اكىمى ءاردايىم شىعارىپ سالما جاۋاپپەن، قۇرعاق ۋادە بەرۋمەن عانا شەكتەلەتىن بولدى. ءتىپتى، شىندىقتى ايتقان ادامداردى سوتقا سۇيرەلەۋگە دەيىن باردى.
سوندىقتان، مەن، اۋدان اكىمىنىڭ ەسەپ بەرۋ جيىنىنا قاتىسۋدان باس تارتتىم. ەسەسىنە، جيىندا قوياتىن سۇراقتارىم مەن پىكىرلەرىمدى، كوپتەگەن ادامداردى حاباردار ەتۋ ءۇشىن، الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى بىلدىرگەندى ءجون كوردىم...
•••••••••••••••
اۋدان اكىمىنە ساۋال!!!
وتكەن جىلى كوكوزەك اۋىلى تۇرعىندارىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا، سول اۋىلدا بولعان كەمشىلىكتەردى ايتىپ، عالامتوردا جاريالاعانىم ءۇشىن، اۋدان اكىمى زاينۋلدين مىرزا، كوكوزەك اۋىلىنىڭ ون تۇرعىنىنىڭ ۇستىنەن (ونىڭ ىشىندە مەن دە بارمىن):
- ار-نامىسىما، قادىر-قاسيەتىمە جانە ىسكەرلىك بەدەلىمە نۇقسان كەلتىردى،- دەپ، سوتقا ارىز ءتۇسىرىپ، ءبىر ميلليون تەڭگە اقشا ءوندىرىپ الماقشى بولدى.
وسى ماسەلە بويىنشا سوت وتىرىسى بولدى. الايدا سوت ماجىلىسىنە تالاپكەر زاينۋلدين مىرزا كەلگەن جوق، سوتقا جازعان تالاپ ارىزىن قايتارۋىن ءوتىنىپ، ءىستى ءوزىنىڭ قاتىسۋىنسىز قاراۋدى سۇراعان. سوعان بايلانىستى ءۇرجار اۋداندىق سوتى تالاپ-ارىزدى قاراۋسىز قالتىردى.
ارى قاراي، ءىستىڭ ەگجەي-تەگجەيىن ايتپاي-اق، نەگىزگى سۇراعىما كوشەيىن...
جوعارىدا اتالعان جاعدايلارعا بايلانىستى، ءۇرجار اۋدانىنىڭ اكىمى سەرىك زاينۋلدين مىرزاعا قر زاڭدارىنىڭ تالاپتارىنا ساي جاۋاپ بەرۋىڭىزدى سۇرايمىن، دەپ، وتكەن جىلدىڭ شىلدە ايىندا مىنانداي مازمۇندا ءوتىنىش جازىپ، التى سۇراق قويدىم:
1. «اراشاشىعا التى تاياق»، «اراشاشىنىڭ دا قازاق ىشىندە ءوز ءجون-جوسىعى بار» دەمەكشى، مەن، اراشاشى، ءارى كۋاگەر رەتىندە حاتقا 10-شى بولىپ قول قويسام دا، ءسىز سوتقا جازعان تالاپ-ارىزىڭىزدا مەنىڭ اتى-ءجونىمدى ءبىرىنشى قاتارعا قويىپ، №1 جاۋاپكەر رەتىندە، «ەرەكشا قۇرمەت كورسەتىپسىز». ونداي «قۇرمەتكە» يە بولعانىما رازىمىن!
دەسە دە مۇنداي «قۇرمەتكە» يە بولعانىما تاڭىم بار. مەنىڭ بار جازىعىم كوكوزەك اۋىلى تۇرعىندارىنىڭ جان ايقايىن جوعارعى بيلىككە جەتكىزگەنىم بە؟
مەنىڭ ءىس-ارەكەتتەرىمنىڭ قاي جەرى زاڭسىز، قر زاڭدارىنىڭ قانداي باپتارىنا سۇيەنە وتىرىپ ايىپتاماق بولدىڭىز؟ وعان ناقتى قانداي دالەلدەرىڭز بار؟
2. اشىق حاتتا كەلتىرىلگەن ناقتى دەرەكتەر، دالەلدەۋدى قاجەت ەتپەيتىن شىندىق. جاسالعان جۇمىستاردىڭ ساپاسىز، ءتىپتى پروەكتىگە سايكەس ەمەستىگى تۋرالى قۇزىرلى ورگانداردىڭ ءمورى باسىلعان اكت (دەفەكتىلىك اكت), فوتو، اۋديو جازبا، اۋىل تۇرعىندارى جينالىسىنىڭ كوشىرمەسى سياقتى بۇلتارتپاس دالەلدەر جەتكىلىكتى.
الايدا، ءسىز بۇلتارتپاس دەرەكتەردى ەسەپكە الماي، اۋداندىق سوتقا ءبىزدىڭ ۇستىمىزدەن «ار-نامىستى، قادىر-قاسيەتتى جانە ىسكەرلىك بەدەلدى قورعاۋ جانە مورالدىق زياندى ءوندىرۋ تۋرالى تالاپ-ارىز» ءتۇسىردىڭىز.
«اشىق حاتتا» ءسىزدىڭ جەكە باسىڭىزعا، ار-نامىسىڭىزعا تيەتىن جەپ قويىپتى، جەمقور ەكەن دەگەن بىردە-ءبىر ءسوز جوق. سولاي بولا تۇرا، جەمقولىق كورىنىستەرىمەن كوزگە تۇسكەن ادامدارعا ايتىلعان سوزدەردى ءسىز، نەگە، ءوزىڭىزدىڭ جەكە باسىڭىزعا تيگەندەي ەتىپ قابىلدادىڭىز؟! الدە...؟! سوتتا ءبىر ادام، بۇل تۋرالى ءوز كۇدىگىن ايتقان بولاتىن...
3. ال ىسكەرلىك بەدەلىڭىز تۋرالى ايتۋىڭىز ورىنسىز. ەگەر ىسكەر ادام بولساڭىز، اۋدان باسشىسى رەتىندە، حاتتا كورسەتىلگەن، كوكوزەك اۋىلىنداعى دالەلدەۋدى قاجەت ەتپەيتىن كەمشىلىكتەرگە نەگە جول بەردىڭىز؟ وسى كەلەڭسىزدىكتەرگە جول بەرگەن ادامداردى جاۋاپقا تارتۋدىڭ ورنىنا، شىندىقتى ايتۋشىلار نەگە جازالانۋى كەرەك؟
4. ادامنىڭ ار-نامىسى تۋرالى ايتار بولساق، كوكوزەك اۋىلى تۇرعىندارىنان جوق سۋعا اقشا تالاپ ەتىپ، «اشىق حات» جازۋشىلارعا قوقان-لوقى كورسەتىپ، سوتپەن قورقىتپاق بولعان ارەكەتتەردى باستان وتكىزگەن... قاراپايىم ادامداردىڭ ار-نامىسىن كىم قورعايدى؟
ەڭ ماسقاراسى اۋدانداعى قۇرىلىسى بىتپەگەن نىسانداردى كوپشىلىكتىڭ كومەگىمەن اياقتاپ، جەمقورلاردىڭ بىلىق-شىلىعىن جابۋعا ءماجبۇر. ولار (نەگىزىنەن مۇعالىمدەر) نەگە وزدەرىنىڭ قىزمەتتىك مىندەتتەرىنە جاتپايتىن جۇمىستار اتقارۋى كەرەك؟ (بىزدە قۇرىلىسى تولىق اياقتالعان وبەكتىنىڭ بار ەكەنىن ەستىمەپپىن)
(قر زاڭدارىندا بيلىكتەگىلەر: «...قول استىنداعى ادامداردان قىزمەتتىك مىندەتتەرىنىڭ شەڭبەرىنەن تىس تاپسىرمالار ورىنداۋدى تالاپ ەتپەۋگە مىندەتتى» - دەپ اتاپ كورسەتىلگەن. ەندەشە، جەمقورلار ءۇشىن ولار نەگە زارداپ شەگۋى كەرەك؟ بۇلاردىڭ ار-نامىسى دا نەگە تاپتالادى؟ نەگە وسى زاڭسىزدىقتاردى توقتاتپادىڭىز؟
الدە، كوپشىلىكتىڭ ار-نامىسىنان، ءسىزدىڭ – حالىق ءۇشىن قىزمەت ەتۋگە مىندەتتى مەملەكەتتىڭ قىزمەتكەردىڭ ار-نامىسى، قاراپايىم حالىقتان جوعارى بولعانى ما؟ نەگە ءبۇيتىپ ادامداردى قورلايسىز؟؟؟ وسى دا ىسكەرلىك پە؟
5. 25 مامىر 2018 جىلعى ءۇرجار اۋداندىق سوتىنىڭ ۇيعارىمىمەن ءسىزدىڭ سوتقا جازعان تالاپ-ارىزىڭىزدى قايتارىپ الۋىڭىزعا بايلانىستى، تالاپ-ارىز قاراۋسىز قالدىرىلدى.
سوتقا بەرگەن تالاپ-ارىزىڭىزدى نەگە قايتارىپ الدىڭىز؟ نەگە رايىڭىزدان قايتتىڭىز؟ الدە تاۋبەڭىزگە كەلدىڭىز بە؟ بولماسا شىندىقتىڭ ءبارىبىر ۇستەمدىك الاتىنىنان سەسكەندىڭىز بە؟
6. «يمەنىپ ءجۇرىپ كورگەن يگىلىكتەن - قارسىلاسىپ ءجۇرىپ كورگەن بەينەت ارتىق» - دەمەكشى، بۇل ءىستى ارى قاراي، وكىنىشكە وراي، ءوزىم عانا جالعاستىرۋىما تۋرا كەلىپ تۇر.
سەبەبى، كوكوزەك اۋىلىنداعى بىلىق-شىلىقتى اشۋعا تۇرتكى بولعان، سونى ۇيىمداستىرعان ادامدارمەن، اۋىلداعى سۋ قۇبىرى جوندەلسە دە، جوندەلمەسە دە ءۇرجار اۋداندىق سوتىنىڭ تورەلىگىنە جۇگىنىپ، سوتقا تالاپ-ارىز تۇسىرەتىن بولىپ كەلىسكەن بولاتىنبىز. الايدا، بۇل ازاماتتار بيلىكپەن ىمىراعا كەلىپ، داۋلى ماسەلەنى ارى قاراي قوزعاعىسى كەلمەيتىن ءبىلدىردى. ياعني مەنى ساتىپ كەتتى.
ءتىپتى سوراقىسى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ بىرەۋى ۇيىمە كەلىپ: «ەندى بىزگە ەشكىمدە تيىسپەيدى، مەردىگەر ماتەريالدىق شىعىننىڭ وتەۋى ءۇشىن اقشا بەردى...» - دەپ ماعان 50 مىڭ تەڭگە اقشا ۇسىندى. المادىم. ارىمدى اقشاعا ساتپايمىن.
ۇيىمداستىرۋشىلار ماتەريالدىق شىعىننىڭ وتەمىن الدى. ونى بىلەمىن...
ال قالعاندارىنىڭ ماتەريالدىق-مورالدىق شىعىندارىن كىم وتەيدى؟؟؟» - دەپ، جازباشا، التى سۇراقتان تۇراتىن ءوتىنىش بەردىم.
جاۋابىن الدىم. بىراق، جاۋابىنا قاناعاتتانبادىم. ەكىنشى رەت جازدىم. بۇل وتىنىشكە دە ناقتى جاۋاپ المادىم.
ەندى وسى سۇراقتارعا بايلانىستى تاعى دا ەكى سۇراعىم بار:
1. جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ وتiنiشتەرiن قاراۋ ءتارتiبi تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2007 جىلعى 12 قاڭتارداعى N 221 زاڭىنىڭ ...
«10-شى جانە 14-باپتارىندا: «وتiنiشتەرگە بەرiلەتiن جاۋاپتار... مازمۇنى بويىنشا نەگىزدەلگەن جانە ناقتى دەرەكتەردى قامتۋعا ءتيىس جانە ءوتىنىش بەرۋشى دالەلدى جاۋاپ الۋعا قۇقىعى بار» - دەپ جازىلعان.
ەندەشە قر زاڭدارىنىڭ تالابىن اۋدان اكىمى س.زاينۋلدين مىرزا نەگە ورىندامايدى؟ اۋدان اكىمى قر زاڭدارىنىڭ تالاپتارىن مويىنداماعانى ما؟ الدە، اۋدان اكىمى قر-نىڭ زاڭ تالاپتارىن ورىنداۋعا مىندەتتى ەمەس پە؟
ءتىپتى، ەڭ سوراقىسى، مەنىڭ، اۋدان اكىمى – زاينۋلدين مىرزاعا جازعان ەكى وتىنىشىمە، اۋدان اكىمى ەمەس، ونىڭ ورىنباسارلارى جاۋاپ بەردى. اۋدان اكىمىنە باعىتتالعان وتىنىشكە، ورىنباسارلارىنىڭ جاۋاپ بەرگەنىنە تاڭىم بار. بۇل ارادا ولاردىڭ بۇل ىسكە قانداي قاتىسى بار؟ جاۋاپ حاتتا، قويىلعان سۇراقتاردىڭ بىردە-بىرەۋىنە، ناقتى جاۋاپ جوق... ەندەشە، الدامسىراتىپ جازا سالعان، شىعارىپ سالما جاۋاپتىڭ نەگە قاجەتى بار؟
2. «كوررۋپتسيالىق قۇقىقبۇزۋشىلارعا قارسى كۇرەسكە ات سالىسقان ازاماتتارعا، «كوررۋپتسياعا قارسى كۇرەس زاڭىنىڭ» 5 جانە 7 باپتارىنا ساي مەملەكەت قولداۋ كورسەتىپ، ءوز قورعاۋىنا الادى» - دەپ جازىلعان.
دەمەك، اۋدان اكىمى بۇل زاڭعا دا تۇكىرگەنى مە؟ نە دەگەن ماسقارا!!!
قۇرمەتپەن:-توقان تۇرسىنباەۆ
