Қазақстанда ерекше қажеттіліктері бар адамдардың мәселесі бүгінде өзекті және маңызды әлеуметтік тақырып болып отыр. Елде оларды қолдауға бағытталған бағдарламалар мен шаралар әзірленгенімен, әлі де шешілмеген мәселелер мен қиындықтар бар.
Айта кетейік, ерекше қажеттіліктері бар адамдар – бұл денсаулық жағдайы немесе даму ерекшеліктеріне байланысты қосымша көмек пен қолдауды қажет ететін азаматтар. Олардың қатарында мүгедектер, аутизм спектрі бұзылған балалар, психикалық бұзылулары бар тұлғалар, сондай-ақ басқа да дамудың ерекше шарттарын қажет ететін адамдар бар. Ерекше қажеттіліктері бар тұлғаларды қолдау, олардың қоғамдағы тең құқықтарын қамтамасыз ету, өмір сүру сапасын жақсарту және қоғамға толыққанды интеграциялануына көмектесу маңызды міндет.
Қазақстандағы ерекше қажеттіліктері бар адамдардың саны жыл сайын артып келеді. 2021 жылғы мәліметтер бойынша Қазақстанда 700 мыңнан астам мүгедек азамат тіркелген. Бұл көрсеткіш елдің жалпы халқының шамамен 7%-ын құрайды. Осыдан бірнеше жыл бұрын мемлекет арнайы бағдарламалар мен жобаларды жүзеге асыра бастады. Олардың қатарында мүгедектердің қоғамдағы өмір сүру сапасын арттыруға бағытталған бірнеше негізгі бағыттар бар.
Ерекше қажеттіліктері бар адамдарды әлеуметтік қорғау үшін бірқатар әлеуметтік көмек түрлері мен жеңілдіктер енгізілген. Мысалы, жұмыс істемейтін мүмкіндігі шектеулі адамдарға мемлекеттік жәрдемақылар, әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарындағы көмек, сондай-ақ арнайы білім беру бағдарламалары бар. Сонымен қатар, мүгедек балалар мен ересектерге арналған оңалту шаралары, медициналық қызметтер мен психологиялық қолдау көрсетіледі.
Ерекше қажеттілігі бар адамдарға арналған инфрақұрылымның қолжетімділігі де жақсарып келеді. Соңғы жылдары Қазақстанның көптеген қалаларында көше мен қоғамдық орындарда арнайы пандустар орнатылып, көлік құралдары мен қоғамдық көліктердің мүгедектерге қолайлы болуы қамтамасыз етілді.
2025 жылға дейін Қазақстанда ерекше қажеттіліктері бар адамдарға арналған қолдау жүйесін одан әрі жетілдіру бойынша бірқатар шаралар жоспарланып отыр. Бұл шаралар қазіргі әлеуметтік көмекті күшейтуге, мүгедек адамдардың өмір сүру сапасын арттыруға және олардың қоғамға толыққанды интеграциялануына бағытталған. Қазақстанда ерекше қажеттіліктері бар адамдарды қолдауды жетілдіру мақсатында бірнеше ауқымды жобалар іске асырылуда.
Мысалы, 2021 жылы Қазақстанда "Мүгедектердің құқықтарын қорғау" туралы заң қабылданды. Бұл заң мүмкіндігі шектеулі жандардың әлеуметтік құқықтарын қорғауға бағытталған бірқатар шараларды қамтиды. Осы заң аясында мүгедектердің еңбек құқықтары, білім алу, денсаулық сақтау қызметтері мен әлеуметтік қолдау жүйесі нығайтылды. 2025 жылға дейін бұл заңның жүзеге асырылуымен қатар, ерекше қажеттіліг бар адамдарға арналған қызметтер мен инфрақұрылымды кеңейту жоспарланып отыр.
Ерекше қажеттіліктері бар адамдарды қолдаудың маңызды аспектісі – олардың психологиялық және әлеуметтік қолдау жүйесі. Мүгедектер мен ерекше қажеттіліктері бар азаматтар көбінесе қоғамнан оқшауланып, күйзеліс жағдайында болады. Олар үшін психологиялық көмек, әлеуметтік бейімделу бағдарламалары және қолдау топтарының болуы аса қажет. Қазақстанда осы бағытта бірнеше жобалар жүзеге асырылып келеді, бірақ бұл салада әлі де жетілдіру қажет.
Әлеуметтік қызметкерлер мен психологтар мүгедектерге, олардың отбасыларына және қоғамның басқа да мүшелеріне кеңес беріп, әлеуметтік оқшауланудан арылуға және қоғамда өз орнын табуға көмектеседі. Бұған қоса, ерекше қажеттіліктері бар адамдарға арналған қолдау орталықтары, оңалту және психологиялық қызметтер де кеңейтілуде.
Қазақстанда ерекше қажеттіліктері бар адамдарды қолдау мәселесі жақсарып келеді, бірақ бұл салада әлі де көп жұмыс бар. Ерекше қажеттіліктері бар адамдарға көмек көрсету мен олардың әлеуметтік бейімделуін қамтамасыз ету үшін мемлекет, қоғамдық ұйымдар және азаматтар бірігіп, қолдау көрсетуі қажет.
