ASTANA. QazAqparat - Álemde IT tehnologııalarynyń damyp, qoǵamdyq ómirde keń qoldanysqa enýi, osy saladaǵy bilikti mamandarǵa degen suranysty arttyryp otyr. «QazAqparat» HAA bilikti IT mamany, Qytaı astanasynda turatyn qandasymyz Batyr Maqabylulymen bolǵan shaǵyn suhbatty usynady. Suhbatta aqparattyq tehnologııanyń sońǵy jańalyqtary týraly jáne óziniń osy saladaǵy qol jetkizgen jetistikteri jaıynda áńgime órbidi.
- Batyr Maqabyluly, aǵylshyn tilinde kitap jazýyńyzǵa qandaı oı, maqsat jebeý boldy? Kitaptyń artyqshylyǵy, jańalyǵy qandaı?
- Bilikti IT mamany bolý úshin aǵylshyn tilin jaqsy bilý kerek. Búgingi aqparat ǵasyrynda bul beseneden belgili. Sebebi aqparattyq tehnologııa salasyndaǵy termınder aǵylshyn tilinde kezdesedi jáne aǵylshyn tilinde qajetti aqparatty ońaı taba alasyń. Sondyqtan, aǵylshyn tilinde kitap jazýym, álemniń jáne osy mamandyqtyń ortaq tilimen, ózim jazǵan eńbekti kópshilik oqyrmanǵa barynsha keń taratyp, úlken aýdıtorııanyń baǵasyn, pikirin bilýge qulshynysymnan týdy. «Learning Data Mining with R» (R tildik ıfrly basqarý) atty eńbegim 2015 jyly Ulybrıtanııada jaryq kórgen edi. Al 2016 jyly Shanhaı Qarjy ınstıtýtynyń professory Lı Honcheng myrzanyń aýdarýymen Mashına jasaý ónerkásibi baspasynda qytaı tilinde basylyp shyqty. Kitap bilim izdegen yntaly oqyrmannyń kádesine jaraıdy dep úmittenem. Kitaptyń jalpy mazmunyna jańa, IT salasynyń sońǵy jańalyqtary arqaý bolǵan. Osy ýaqytqa deıin álemniń ár túkpirinen, oqyrmandarymnan jyly lebizder estip jatyrmyn. Kemshilikterin aıtyp jatsa, ony da qabyldaýǵa ázirmin. Óıtkeni bul meniń tuńǵysh jazǵan eńbegim.
- Taǵy da kitap jazý josparyńyzda bar ma? - Úzdiksiz izdený, oı eńbegi qajyr-qaıratyńdy synaıtyn japaly jumys. Qolymnan kelgeninshe eńbektenip jazǵan «Deep Learning» (tereńdep úırený) atty ekinshi kitabym da daıyn bolyp qaldy. Bul da aǵylshyn tilinde jazylyp jatyr jáne qazaq tilinde de shyǵarsam dep maqsat qoıyp otyrmyn. Kitapta robot tehnıkasy jáne aqparattyq tehnologııanyń ozyq úlgileri, múmkindikteri sóz bolady. Jalpy budan basqa da qolǵa alyp istep júrgen, oıǵa salmaq salyp, bolashaqqa josparlap otyrǵan armandarym bar. Qazirgi kúni «Qazaqsha-aǵylshynsha-qytaısha» sózdik qurastyrýdamyn. Buǵan qosa japon tilin úırenip jatyrmyn, bolashaqta osy tilde de kitap jazǵym keledi. Mamandyǵymnan bólek, ádebı shyǵarmalar oqýǵa áýespin. Ákem Maqabyl Jánábiluly Qytaıdyń ishki ister organdarynda jumys isteı júrip, jazýshylyqpen de aınalysty. Ol kisiniń detektıv janryndaǵy áńgimeler jınaǵy jeke kitap bolyp shyqqan. Sondyqtan bala kezimnen osy janrda shyǵarma jazýǵa qyzyǵam.
- Álemdik IT salasynyń sońǵy jańalyqtary qoǵamǵa, memleketke qandaı paıdaly áserin tıgizip jatyr? Aqparattyq tehnologııa álemniń qaısy elderinde damyǵan?
- Qazirgi kúni IT-ındýstrııasy kóptegen jańa tehnologııalarymen qoǵamnyń san-salasynda belsendi qyzmet atqarýda. Bul tehnologııalar adamzat qoǵamyn tıimdirek etýge, qorshaǵan ortaǵa mınımaldy áser etýge, resýrstardy jáne energııany tıimdi paıdalanýǵa múmkindik beredi. Jasandy ıntellekttiń mańyzyn joǵary baǵalaımyn. Dúnıe júzinde AQSh-tyń, Eýropa elderiniń, Japonııanyń aqparattyq tehnıkasy jaqsy damyǵan. Qytaıda naryq suranysyna saı jańa tehnologııanyń qoldaný ortasy salystyrmaly túrde erkin. Bul elde qorshaǵan ortaǵa qatysty tehnologııany qoldaný damyǵan.
- Qazaq eline jolyńyz tústi me? Elge qandaı tilek, sálem aıtasyz?
- Men Qazaqstanǵa 2004 jyly saparlap barǵam. Qazaqstan serpindi damyp kele jatqan jas memleket. Ondaǵy halyq qajyrly, sergek, bolashaǵyna úlken úmitpen, senimmen qaraıdy. Qazaq jastary, stýdentteri aqyldy, zerdeli dep bilem. Qazaqstannyń aqparattyq tehnologııalyq óresi joǵary deńgeıde damyp, kúndelikti ómirde keńinen ári tereń qoldanylýyna tilektespin! Qazaq jurtyna baqýatty ómir tileımin! *** Batyr Maqabyluly - 1975 jyly Qytaı Halyq Respýblıkasy, Shyńjań ólkesiniń ortalyǵy Úrimji qalasynda týǵan. 1995 jyly Qytaıdyń eń úzdik joǵarǵy oqý orny ınhýa Ýnıversıtetiniń Informatıka jáne tehnıka fakýltetine oqýǵa túsedi. Ol 2002 jyly osy oqý ornynda Jasandy ıntelekt mamandyǵy boıynsha magıstratýrasyn támamdaıdy. Batyr oqýyn aıaqtaǵan soń Qytaıdyń Beıjiń, Shanhaı qalalaryndaǵy Ispanııa, AQSh sekildi memleketterdiń túrli tehnıkalyq kompanııalarynda jáne álemniń jetekshi 500 iri kompanııasy reıtıngisine kiretin, Qytaıdaǵy tehnıka salasyndaǵy tanymaly Beijing Runhui Technologies Co., Ltd kompanııasynda jumys istegen. 2015 jyly Batyr Maqabylulynyń aǵylshyn tilinde jazylǵan «Learning Data Mining with R» (R tildik ıfrly basqarý) atty eńbegi Ulybrıtanııada jaryq kóredi. Bul tehnıkalyq tanymdyq kitap AQSh naryǵyndaǵy Amazon platformasynda satylymǵa qoıylǵan. Áli de suranysqa ıe kitaptardyń qatarynda tur. IT salasyndaǵy bilikti maman Batyrdyń kúndelikti atqaryp júrgen, zerttep júrgen salalary; jasandy ıntellekt júıesi, kúrdeli sandyq derekterdi tabý, programmalaý tilderin sáıkestendirý, robottyń kórý júıesin jetildirý, mashına detaldaryn ornalastyrý, bekemdeý júıesi, ınternet jáne jyljymaly jeli, matematıkalyq statıstıka jáne qoldanbaly matematıka sekildi kúrdeli ǵylymnyń san túrli salalaryn qamtyp jatyr.
inform.kz
