«Damý» Qory 321,4 mln dollardyń 118 «jasyl» jobasyn qoldady dep habarlaıdy «Adyrna» ulttyq portaly.
«Damý» kásipkerlikti damytý qory («Damý» Qory) klımattyń ózgerýi jónindegi BUU taraptarynyń Glazgoda ótken jıyrma altynshy konferenııasyna (COP26 UN ClimateChangeConference) qatysty. «Damý» Qorynyń Basqarma tóraıymy Gaýhar Býrıbaeva 2021 jylǵy 3 qarashada Glazgo qalasynda ótken Jasyl ınvestıııalar jónindegi otyrysta (saıd-ıventte) sóılegen sózinde Parıj kelisimi men BUU-nyń klımat ózgerýi týraly negizdemelik konvenııasynyń maqsattaryna qol jetkizý boıynsha is-qımyldardy jedeldetý úshin Qor júzege asyrǵan is-sharalar týraly aıtyp berdi.
«Damý»qory elimizdiń «jasyl» ekonomıkaǵa kóshýi jáne klımattyń ózgerýine qarsy kúres jónindegi barlyq bastamalardy qoldaıdy. 2010 jyldan bastap óńirlik kásipkerliktiń, onyń ishinde «jasyl» jobalardyń turaqty jáne teń ósimin qamtamasyzetý, sondaı-aq bar jumys oryndaryn qoldaý jáne jańa turaqty jumys oryndaryn qurý úshin dáıekti qadamdar keshenin qabyldandy. Júrgizilgen jumys nátıjesinde nesıe somasy136,6 mlrd teńge bolatyn 118 «jasyl» jobaǵa qoldaý kórsetildi. Bul 321,4 mln dollarǵa teń», - dep atap ótti Qor tóraıymy.
Gaýhar Býrıbaevanyń aıtýynsha, Qor BUU turaqty damýynyń «laıyqty jumys jáne ekonomıkalyq ósim», «kedeılikti joıý», «genderlik teńdik», «klımattyń ózgerýine qarsy kúres» sekildi tórt maqsatyna (ODM) birtindep qol jetkizip keledi. Qor óńirlerde, sondaı-aq kásipker áıelder arasynda ShOK qarjylandyrýǵa qoljetimdiligin keńeıtý, ınfraqurylym qurý, jańartylatyn energııa kózderin (JEK) jáne tıimdi energııa tehnologııalaryn paıdalanýdy qoldaý jónindegi baǵdarlamalardy júzege asyrady.
Qor Qazaqstanda alǵash ret Birikken ulttar uıymynyń Damý Baǵdarlamasy (BUUDB) men AHQO jasyl qarjy ortalyǵynyń qoldaýymen Astana halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń (AIX) bırjasy arqyly tıisti jobalar úshin ınvestıııalar tartty. Bul shyǵarylym International Capital Market Association (ICMA) qaǵıdattaryna sáıkes júzege asyryldy.
2020 jyldyń tamyzynda júzege asyrylǵan bul bastamany halyqaralyq qaýymdastyq joǵary baǵalady. 2021 jyldyń sáýir aıynda«Damý» Qory Qazaqstan úshin «jasyl» oblıgaııalardy debıýt retinde shyǵarǵany úshin Climate BondsInitiative Halyqaralyq Uıymynyń «jasyl» naryqtyń pıoneri» nomınaııasy boıynsha bedeldi syılyǵyn aldy.
«Damý» kásipkerlikti damytý qory» BUUDB jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimetimen birlesip, jahandyq ekologııalyq qordyń (JEQ) qarjylyq qoldaýymen taǵy eki joba boıynsha jumys isteıdi. Ol: «Tómen kómirtekti damýǵa arnalǵan turaqty qalalar» jáne «Jańartylatyn energııa kózderine ınvestıııa salý táýekelderin azaıtý». Sonymen qatar, tıimdi energııamen JEK-te shaǵyn jáne orta bıznesti qoldaýdyń jergilikti baǵdarlamalaryn júzege asyrýdy josparlap otyr. Sondaı-aq, «jasyl» jobalardy «Damý» Qory «BJK-2025» memlekettik baǵdarlamasy aıasynda da qoldaıdy.
Klımattyń ózgerýine qarsy kúres pen oǵan beıimdelýge, jahandyq temperatýra ósimin elsıı ólshemi boıynsha 1,5 gradýsqa deıin tómendetýge, sondaı-aq kómirqyshqyl gazynyń shyǵarylýyn nólge jetkizýge qatysty ortaq maqsatqa qol jetkizý úshin «Damý» Qory JEK-ke ınvestıııa salýdy da yntalandyrady.
Osy maqsatta «Damý» qory «jasyl» jobalardy qoldaý jáne «jasyl» oblıgaııalar shyǵarý úshin halyqaralyq qarjy ınstıtýttarynan qarajat tartý boıynsha jumysty jalǵastyrýdy, jetekshi halyqaralyq reıtıngtik agenttikten ESG reıtıngin alýdy, ShOB-tyń jasyl jobalaryn qoldaýdy arttyrý boıynsha memlekettik baǵdarlamalarǵa ózgerister engizýdi josparlap otyr. Sondaı-aq, elektromobılderge kóshý úshin lızıng kompanııalaryn qoldaý josparlanýda. «Damý» Qory TDM qaǵıdattaryn óz qyzmetiniń barlyq salalaryna engizip, ShOB-ty turaqty damytýdy qarjylandyrý boıynsha birqatar jańa jobalardy júzege asyrýdy josparlap otyr.
Jalpy alǵanda, «Damý»Qory 2021-2024 jyldarǵa arnalǵan «Jasyl kópir» seriktestigin ilgeriletý, eldiń energııa balansyndaǵy JEK úlesin 2030 jylǵa qaraı 15%-ǵa deıin jetkizý jáne 2060 jylǵa qaraı eldegi kómirtegi beıtaraptyǵyna qol jetkizý jónindegi ulttyq is-sharalar josparyn júzege asyrýǵa úles qosýǵa nıetti.
«BJK-2025» aıasynda shaǵyn jáne orta bıznestiń tıimdi energııa salasyndaǵy jobalaryn qoldaý
Osy baǵdarlama boıynsha jeke kásipkerlik sýbektileriniń jalpy somasy 134,2 mlrd teńge (315,7 mln dollar) bolatyn 88 «jasyl» jobasy qoldaý tapty. Osy jobalardyń barlyǵy – ǵasyrdyń ortasyna qaraı SO2 qaldyǵyn nólge jetkizý men jahandyq jylynýdy 1,5 gradýs deńgeıinde ustap turýǵa jasalǵan qadam.
«Damý» Qory atmosferaǵa SO2 ushqyndaryn azaıtatyn birqatar jobalardy qoldaıdy. Mysaly, Nur-Sultan qalasyndaǵy «LedSystemMedia» JShS energııa únemdeıtin jaryq berý quraldaryn shyǵarady, qaraǵandylyq «Karned» JShS jylý energııasyn óndiredi, Qostanaı oblysynyń «Adal-I» JShS obektilerge keshendi qyzmet kórsetýmen aınalysady, al Atyraý oblysynyń Manash aýylyndaǵy «Vetroenergotehnologııa» JShS ekinshi jel elektr stanııasyn salý jáne paıdalaný jónindegi jobany júzege asyrýda.
«Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń, «Damý» Qory men Qazaqstan Halyq bankiniń qoldaýynyń arqasynda bizdiń jobamyzdy júzege asyrý múmkin boldy. Biz jańartylatyn energetıka salasynda kómirtegi otynynan bas tartý jolyndaǵy dúnıejúzilik qozǵalystyń bir bóligi bolǵanymyzǵa qýanamyz»,- dedi «Vetroenergotehnologııa» JShS dırektory Vladımır Ivanov.
«BJK-2025»baǵdarlamasy aıasynda qoldaý tapqan JEK jobalarynyń arasynda gıdro jáne jel elektr stanııalaryn salý isin erekshe atap ótýge bolady. Almaty oblysynyń Tekeli qalasyndaǵy Shaja ózenindegi sý elektr stanııasy paıdalanýǵa beriledi.
Jel elektr stanııasynyń qurylysyn Aqmola oblysynyń Ereımentaý qalasynyń mańynda «Golden Energy Corp» JShS júzege asyryp jatyr. Joba jergilikti jerdegi qorshaǵan ortaǵa tıetin ekologııalyq zııandy azaıtýǵa úles qosýǵa arnalǵan.
«Jel elektr stanııalary qýat kózin dástúrli kómir elektr stanııalarynyń ornyn basady.Osylaısha atmosferaǵa kómirqyshqyl gazynyń taralýyn azaıtady. Kompanııa jıyrma adam úshin qosymsha jumys ornyn ashty, sondaı-aq biz bıýdjetke salyq tóleımiz jáne Ereımentaý aýdany tutynatyn energııany óndiremiz», - dedi «GoldenEnergyCorp» JShS dırektorynyń orynbasary Danııar Seıtenov.
JEQ qarjylandyratyn BUUDB jobalary aıasynda ShOB energııa tıimdi jobalaryn qoldaý
2017 jyldyń sońynda iske qosylǵan «Tómen kómirtekti damýǵa arnalǵan turaqty qalalar» jobasy aıasynda jylýmen jabdyqtaý, sýmen jabdyqtaý, qoǵamdyq ǵımarattardy, kóppáterli úılerdi paıdalaný, qalalyq tazartý júıeleri, jaryqtandyrý jáne t.b qalalyq ınfraqurylym sektorlary jańǵyrtylýda. Mundaı jobalardy qoldaýǵa bólingen jalpy bıýdjet shamamen 2,05 mlrd teńgeni (4,8 mln dollarǵa balama) quraıdy.Osy baǵdarlama iske qosylǵan sátten bastap osy ýaqytqa deıin100-den astam kompanııaǵa qoldaý kórsetildi. Olardyń Qazaqstan aýmaǵy boıynsha jobalaý, salý jáne paıdalaný belsendi kezeńinde turǵan 38 jobasy bar.
BUUDB-JEQ-tyń barlyq joǵary talaptaryna sáıkes kelgen kompanııalardyń biri «Kyzylorda» JShS boldy. Bul kompanııa MJÁ mehanızmin paıdalana otyryp, Qyzylorda oblysy Shıeli kentindegi 7 mektepte, oqýshylar úıinde jáne mádenıet úıinde jylýmen jabdyqtaý júıelerin jańǵyrtty; kómirmen jáne dızel otynymen jumys isteıtin jylý júıesi tabıǵı gazben jumys isteıtin jabdyqqa aýystyryldy.«BUUDB-JEQ, Qazaqstan Úkimeti jáne «Damý» Qory sııaqty qomaqty qoldaýshylary bar, sýbsıdııalaý merzimderi naqty jazylǵan ShOB úshin mundaı jobalar odan da kóp qajet»,-deıdi «Qyzylorda JMK» JShS dırektory Temirhan Álimqulov.
Eldegi alǵashqy «jasyl» oblıgaııalar
«TK SOLAR» JShS «jasyl» oblıgaııalar shyǵarý arqyly «Damý» Qory tartqan 180 mln teńge (423 myń dollar) qoldaý aldy. Dúnıejúzilik Banktiń «jasyl» oblıgaııalardyń áserine 10 jyldyq sholý boıynsha esebine sáıkes, mundaı bondtar klımattyń ózgerý problemalary jaıly habardarlyq deńgeıin arttyrdy jáne ınvestorlarǵa kapıtaldy senimdi ınvestıııalaýdy júzege asyrý arqyly klımat máselelerin sheshýge yqpal etýge múmkindik berdi. Dúnıejúzilik Banktiń alǵashqy «jasyl» bondtary 2008 jyly shaǵyraldy. «Jasyl» ınvestıııalar naryǵynyń damýyna baılanysty qarjy quralyna suranys ósýde.
«TK SOLAR» JShS Túrkistan qalasynyń mańynda jalpy qýaty 1MVt bolatyn kún elektr stanııasyn salady. Jobanyń negizgi maqsaty - jergilikti bıznes úshin «jasyl» elektr energııasyn jetkizý. Úkimettiń qalany damytý jónindegi jobany bekitýine baılanysty, osy óńirdi elektr energııasymen qamtamasyz etý – paıdaly is bolyp sanalady. Halyq sanynyń 2020 jylǵy 176 myń adamnan 2050 jyly 500 myńǵa deıin ulǵaıýymen qatar, shaǵyn jáne orta bıznes sany da artady dep boljanýda. Bul faktor elektr energııasyna turaqty suranysqa yqpal etetin bolady.
«Jasyl» jobalardy qarjylandyrý – qazirgi urpaqtyń suranysyn qanaǵattandyrý bolashaq urpaqtyń qajettilikterine nuqsan keltirmeıtindeı etip eldi damytýǵa umtylýdan týǵan áreket. Mundaı jobalardy qarjylandyrý Qazaqstannyń 2050 jylǵa deıingi Damý Strategııasynda belgilengen Qazaqstan Respýblıkasynyń «jasyl ekonomıkaǵa» kóshýi jónindegi úkimettik Tujyrymdama aıasynda júzege asyrylady jáne BUU-nyń Klımattyń ózgerýi týraly negizdemelik konvenııasy men Parıj kelisimine saı keledi.
«Adyrna» ulttyq portaly.
