28 qazanda Qazaqstan men Qytaı shekaradaǵy júk tasymaly boıynsha kelisimge kelip, kórshimiz poıyzdardy táýliktik qabyldaý sanyn kóbeıtetinin málim etti. Al otandyq kásipkerler bolsa, másele sheshilgenshe shyǵynǵa belshesinen batyp úlgergen. Nátıjesinde naryq oıynshylary taýar qunyn qymbattatýǵa májbúr, al bul qarapaıym tutynýshynyń qaltasyna salmaq salýda, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly "inbusiness.kz-ke" silteme jasap.
Qytaı shekarasynda úsh myń, Qazaqstan jaǵynda jeti myń vagon óte almaı tur. Bul — úsh kún burynǵy málimet. Al kúni keshe ǵana eki eldiń quzyrly organdarynyń kelissózi nátıjesinde Qytaı shekarasynda turǵan júktiń jartysy qazannyń sońyna deıin Qazaqstanǵa jóneltiledi degen aqparat tarady. Qazan aıynyń aıaqtalýyna eki kún qaldy, shekaradaǵy úsh myń vagon júktiń jartysy QHR-dan Qazaqstanǵa qalaı ótkizetini belgisiz. Al jyl boıy qordalanǵan máseleden óndiris kólemi azaıyp, kompanııalar qyzmetkerlerin qysqartyp, Qazaqstan naryǵynda qymbatshylyq sezile bastady. Qytaı tarapynda álbette mundaı másele joq. Tipti Eýropaǵa júretin júk poıyzdary da azaımaǵan.
QHR aqparat agenttikteriniń habarlaýynsha 2021 jyldyń alǵashqy jeti aıynda Alashankoý arqyly Eýropaǵa júk tıelgen 3 561 poıyz ótti. Shyńjań-Uıǵyr avtonomııalyq aýdany keden basqarmasynyń málimetinshe, kórsetkish 35%-ǵa ósken. Qazir Germanııanyń Dýısbýrg qalasyna ǵana kún saıyn Qytaıdan tórt poıyz barady. Bul aldaǵy ýaqytta kóbeıýi múmkin. Óıtkeni temirjol Qytaı úshin eń tıimdi qural bolyp tur. Máselen, Volvo vagondary Qytaıǵa bir jarym aı teńiz jolynyń ornyna 16 kúnde jetkiziledi. Sonymen qatar Qytaıda QHR-Eýropa baǵytynyń arqasynda jumys oryndary da kóbeıgen.
QR Ulttyq tasymaldaýshysynyń QHR-daǵy ókildiginiń basshysy Erik Áýbákirovtiń BAQ-qa bergen suhbatynda Qytaıda temirjol tasymaly suranysqa ıe ekenin aıtady.
"Osy sebepti oǵan túsetin júkteme joǵary. Áýe tasymaly qymbat jáne az ǵana júkti tasymaldaýǵa bolady, teńiz júkteriniń quny joǵary jáne uzaq ýaqyt alady. Al avtokólikter, ózderińiz biletindeı, ýaqytsha toqtatyldy. Qytaı tarapynyń negizgi suranysy EO-daǵy konteınerlik poıyzdarǵa, úkimet olarǵa sýbsıdııa bóledi. Sondaı-aq Eýropa baǵytyna barlyq trafıktiń 90%-y keledi, al Ortalyq Azııa baǵytynda – bar bolǵany 10%", – deıdi spıker.
Qytaıdyń Eýropaǵa erekshe kóńil bólip otyrǵanyn Almaty qalalyq "Atameken" Kásipkerler palatasynyń basshysy Aıtýar Qoshmambetov te rastady. Qytaıdan Qazaqstan arqyly Eýropaǵa tranzıtpen jóneltiletin taýarlardyń erkin ótýine ruqsat etilgen. Biraq qazaqstandyq kásipkerler tapsyrys bergen júkterin emin-erkin ala almaı otyr.
"Sońǵy eki aıdan beri kásipkerler Qytaı tarapynan ótkizý qabiletiniń 5-6 esege derlik tómendegenine shaǵymdanady jáne QHR ókilderi onyń obektıvti sebepterin kórsetpeıdi. Osyǵan baılanysty memlekettik satyp alýlar men "Samuryq-Qazyna" qorynyń satyp alýlarynyń jekelegen qatysýshylary zardap shegýde, óıtkeni olar óz mindettemelerin sharttarda belgilengen merzimde oryndaı almaıdy. Olar kútpegen jaǵdaılar týraly anyqtama alý úshin bizge júginedi. Osyndaı 50-den astam ótinish bar. Qytaımen bul jaǵdaıdy retteý úshin úkimetke ótinishterdi jetkizdik. Qazir Syrtqy ister mınıstrligi Qytaımen kelissózder júrgizip jatyr", – dedi Aıtýar Qoshmambetov.
"Shekarada jıylǵan júkti beri ótkizýge kedergi Qazaqstannyń ekonomıkasyna aıtarlyqtaı sezilip tur. Kıim-keshek pen aıaq kıim, elektronıka, úı toqyma buıymdary, tipti balalar oıynshyqtarynyń baǵasy ósip jatyr. Munyń barlyǵyn derlik Qytaıdaǵy zaýyttar shyǵarady, júktiń shekaradaǵy turyp qalýy, porttar men temirjol vokzaldarynda keptelis taýardyń túpkilikti qunynyń sózsiz ósýine ákeledi. Buǵan Qytaı arqyly keletin japonııalyq, koreıalyq taýardy qosyńyz. Olar da shekara kidirip qala beredi. Sońǵy eki jylda qazaqstandyq ekspedıtorlar óz qyzmetteriniń qunyn 40%-ǵa derlik arttyrýǵa májbúr bolǵan. Almatydaǵy "Stroı-sıtı" qurylys bazaryndaǵy satýshylardyń aıtýynsha qurylys materıaldarynyń qunyn bıyl 10 ret qymbattatýǵa májbúr bolǵan. Al bıznes júk tasymalyndaǵy kedergiden mlrd-taǵan shyǵynǵa battyq dep otyr. Mysaly, alkogolsiz sýsyndar men sok óndirýshiler 10,7 mlrd teńge shyǵyn shekken.
"Júktiń keshigýi 100 kúnge deıin jetýi múmkin, bir bóligi mamyr aıynan bastap elge kire almaıdy. Bul ónim qunynyń qymbattaýyna ákelip soǵady", – deıdi BAQ-qa bergen suhbatynda QR alkogolsiz sýsyndar men shyryndar óndirýshiler qaýymdastyǵynyń dırektory Álııa Mamytbaeva.
Sýsyn óndirýshiler sonymen qatar keıbir shıkizatty da ala-almaı otyrǵanǵa uqsaıdy. Nátıjesinde keıbir kompanııalar ónim kólemi men qyzmetkerlerin qysqarýǵa májbúr. Al basqa elderden alý ónim qunyn qatty qymbattatýǵa ıtermeleıdi. Mundaı qıynshylyq Qazaqstannyń Qytaımen baılanysy bar kez-kelgen salasynda týyndaǵan.
Almaty qalalyq "Atameken" Kásipkerler palatasynyń basshysy Aıtýar Qoshmambetovtyń aıtýynsha, qalyptasqan kedergiler birinshi kezekte almatylyq kásipkerlerge qıyndyq týdyrady. Óıtkeni olardyń kópshiligi Qytaıdan taýar men shıkizat satyp alýǵa den qoıǵan, sonymen qatar eldiń basqa óńirlerine jóneltýmen aınalysady. Máselen, Qytaıdan shıkizat satyp alǵan jeńil jáne toqyma ónerkásibi salasyndaǵy 10 kásiporyn palatadan kómek suraǵan. Atalǵan másele aldaǵy aılarda sheshilmese, bul qala ekonomıkasyna da yqpal etedi.
"Halyq tutynatyn taýarlarǵa keletin bolsaq, ázirge esh qıyndyq, shaǵymdar joq, óıtkeni jetkizýshiler aldaǵy maýsymǵa arnalǵan kıim-keshek pen basqa da taýarlarǵa tapsyrys berýde. Alaıda shekaradaǵy másele taǵy 2-3 aıǵa sozylsa, bazarlar men saýda úılerinde keıbir taýarlardyń tapshylyǵy nemese baǵasy kúrt kóterilýi múmkin degen pikirdi joqqa shyǵarmaımyz", – dedi palata basshysy. Quralaı Qudaıbergen
"Adyrna" ulttyq portaly.
