Mäjılıs Qylmystyq kodekske ölım jazasy mäselelerı boiynşa özgerıster engızu turaly zaŋ jobasyn bırınşı oqylymda maqūldady. Ölım jazasy Qylmystyq kodekstıŋ tört babynda ǧana qalady, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly Sputnik Qazaqstan saityna sılteme jasap.
Bas prokurordyŋ orynbasary Äset Şyndaliev ölım jazasyn joiuǧa baǧyttalǧan maŋyzdy aktılerdıŋ bırı – ekınşı fakultativtık hattama ekenın atap öttı. Ony Qazaqstan biyl qaŋtarda eskertpemen ratifikasiialaǧan edı.
Eskertpege säikes, Qazaqstan soǧys uaqytynda jasalǧan äskeri sipattaǧy asa auyr qylmystar üşın kınälı dep tanylǧannan keiın, soǧys uaqytynda ölım jazasyn qoldanu qūqyǧyn özıne qaldyrdy.
"Ūsynyp otyrǧan zaŋ jobasy Qylmystyq kodekstı hattama men oǧan jasalǧan eskertpege säikes keltıruge baǧyttalǧan. Qylmystyq kodekske kelesı tüzetuler engızıledı: ölım jazasy Qylmystyq kodekstıŋ 13 babynan alynyp tastalady; soǧys uaqytynda jasalǧan äskeri sipattaǧy asa auyr qylmystarǧa ölım jazasyn qoldanu şegı bekıtıledı", - dedı Şyndaliev mäjılıstıŋ jalpy otyrysynda.Aituynşa, Qylmystyq kodekstıŋ 4 babynda ölım jazasy saqtalady. Atap aitsaq, beibıtşılık pen adamzat qauıpsızdıgıne qarsy asa auyr qylmystar. Būl qylmystar soǧys äreketterımen bailanysty jäne soǧys kezınde jasaluǧa tiıs. Olar basqynşylyq, jappai qyryp-joiu qaruyn qoldanu, äskeri tūtqyndar men azamattyq tūtqyndardy öltıru arqyly soǧys zaŋdary men dästürın būzu, soǧys uaqytynda jasalǧan genosid.
"Būl baptar atalǧan qylmys saldarynyŋ auyrlyǧyn eskerıp, soǧys uaqytynda köp adamdy öltırgenı üşın jauapqa tartudy közdeidı", - dedı bas prokurordyŋ orynbasary.Onyŋ sözınşe, Qazaqstanǧa ölım jazasy qoldanyluy mümkın qylmystardy anyqtauǧa adamgerşılıkke qarsy äreketter belgılengen halyqaralyq aktıler baǧyt bolady. Atap aitqanda, BŪŪ ekonomikalyq jäne äleumettık keŋesınıŋ rezoliusiiasyna säikes, ölım jazasy közdelgen äreketter tızımı köptegen adam ölımıne, basqa da öte auyr zardaptarǧa äkeletın qasaqana qylmystar şegınen şyqpauǧa tiıs. Ekınşısı, Rim statuty – halyqaralyq qylmystyq sot jarǧysy. Statut barlyq halyqaralyq qoǧamdy alaŋdatatyn eŋ asa auyr qylmystar dep mynalardy sanaidy: genosid, adamzatqa qarsy qylmystar, äskeri qylmystar, agressiia qylmystar. Äskeri qylmystarǧa azamattyq tūrǧyndarǧa qasaqana şabuyl jasau, jappai tyiym salynǧan qaru-jaraqtardy qoldanu jatady. Äskeri tūtqyndardy ūstau turaly Jeneva konvensiiasy basqa qylmystarmen qatar, äskeri tūtqyndardy qasaqana öltıru eŋ asa auyr qylmys dep sanaidy.
"Sondyqtan Qazaqstan būl qylmystardy asa auyr sipattaǧy qylmystar dep tanidy. Joǧaryda aitylǧandar negızınde osy qylmystar üşın ölım jazasyn qaldyrudy ūsynamyz", - dedı Şyndaliev.Sondai-aq ol Qazaqstan biologiialyq, himiialyq jäne iadrolyq qaruǧa tyiym salu turaly şarttaryn bekıtkenın eske saldy. Būl şarttar jappai qyryp-joiu qaruyna tyiym salady. Sol sebeptı memleket osyndai qūraldardy qoldanǧany üşın ölım jazasyn qaldyrudy qarastyryp otyr. Mäjılıs Qylmystyq kodekske ölım jazasy mäselelerı boiynşa özgerıster engızu turaly zaŋ jobasyn bırınşı oqylymda maqūldady.
”Adyrna” ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
