Eýrazııalyq Ekonomıkalyq Odaqtyń jalpy Qazaqstanǵa keri áseri jaıly sán márte sarapshylar aıtyp ta, jazyp ta keledi. Biri onyń saıasılanyp ketýinen saqtaný kerek dese, endi biri odaq aıasynda Qazaqastan úlken shyǵyndarǵa tap bolýda dep dabyl qaǵyp jatyr. Bir qyzyǵy endi atalmysh odaqty syltaýratyp, Qazaqstannyń ishki máselesin syrtqa shyǵaryp, Reseıden kómek suraıtyndar sany artqan syńaıly. 2021 jyldyń aqpanynda qazaqstandyq kásipkerler Reseı bıligine hat jazypty. 6 aı burynǵy hatty Reseılik áleýmettik jeli qoldanýshylary endi talqylap jatyr. «Metall synyqtaryn, óndiris pen tutyný qaldyqtaryn óńdeıtin kásiporyndardyń ulttyq ózin-ózi retteıtin uıymy» qaýymdastyǵynyń dırektory Kovshevnyı Vıktor Vıktorovıch pen «Ekinshi rettik metallýrgııa ónerkásipshileriniń respýblıkalyq odaǵy» qaýymdastyǵynyń tóraǵasy Vladımır Iakovlevıch Dvorekıı Reseı premeri Mıshýstınge muńyn shaǵyp, hat jazypty. Hattyń máni bylaı. Qos kásipker Mıshýstınge «Qurmetti Mıhaıl Vladımırovıch!» dep sypaıy negizde sóz bastap, qysqartyp alǵanda kelesideı mátindi jazǵan.
«Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq (budan ári - EAEO) sheńberinde ekonomıkalyq qarym -qatynastyń tabysty damýyna múddeli Qazaqstan men Reseı kásipkerleri ózekti máselelerge nazar aýdarýdy jáne óz quzyretińiz sheginde Eýrazııalyq ekonomıkalyq keńestiń sheshiminiń oryndalýyna kúsh salýdy suraıdy.
2020 jyldyń aqpan aıynan bastap Qazaqstan Respýblıkasynyń Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrligi tústi jáne qara metaldardyń synyqtary men qaldyqtaryn eksporttaýǵa tolyq tyıym salý týraly bastamany júzege asyrýǵa tyrysýda. Qazaqstan Respýblıkasynyń aýmaǵy. Kásipkerler ókilderimen qoǵamdyq talqylaýlar men konsýltaııalardan, sondaı-aq Odaqtyq kelisim normalaryna aıqyn qaıshylyqtan keıin, mınıstrlik synyqtardyń eksportyna tyıym salynbaıtynyn habarlady.
Alaıda, 2020 jyldyń mamyr aıynyń ortasynan bastap, qandaı da bir normatıvtik quqyqtyq akt bolmaǵandyqtan, QTJ Qazaqstan Respýblıkasynan tys jerde synyqtardy jóneltý úshin avtokólikterdi berýdi toqtatty. Keıinnen QTJ eksportqa jiberilgen qara jáne tústi metaldardyń qaldyqtary men qaldyqtary bar vagondardy tasymaldaýǵa qabyldaýǵa tyıym salatyn №39 buıryǵyn qabyldaý arqyly mundaı tyıym salýdy zańdastyrýǵa tyrysty. Bul buıryq ishki qujat bolyp tabylady jáne zańdyq negizi joq.
EAEO elderiniń ýákiletti memlekettik organdarymen júrgizilgen monıtorıng pen birqatar konsýltaııalardan keıin, EEK Qazaqstan Respýblıkasynan qara jáne tústi metaldardyń synyqtary men qaldyqtaryn eksporttaýǵa shekteýler bar ekenin rastady.
Úkimet basshylary deńgeıinde Eýrazııalyq úkimetaralyq keńestiń 2020 jylǵy 4 jeltoqsandaǵy máseleni qaıta qaraý kezinde EEK alqasynyń №125 sheshiminde kórsetilgen tosqaýyldyń baryn rastaýymen aıaqtaldy. EAEO-ǵa múshe elderdiń úkimet basshylary Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimetine osy shekteýlerdi alyp tastaýdy jáne EAEO-ǵa múshe memleketterge synyqtardy kedergisiz jetkizýdi qaıta bastaýdy usyndy. EAEO-ǵa múshe memleketter Qazaqstan Respýblıkasynyń óz mindettemelerin oryndaýyn baqylaýǵa jáne EEK-ke habarlaýǵa sheshim qabyldady. 2021 jyldyń 1 aqpanyndaǵy jaǵdaı boıynsha Qazaqstan Respýblıkasy shekteýlerdi joıǵan joq. Metal synyqtary saýdasy qalpyna keltirilmedi.
2020 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Reseı Federaııasyna tústi jáne qara tústi metall synyqtaryn jetkizýge shekteýler engizgennen beri Qazaqstan kásipkerleri 500 myń tonnadan ónimdi jetkizbegen. Kásipkerlerden QTJ tarapynan vagon berýden bas tartý sheshimin alyp tastaýǵa 200-den astam ótinishter tirkelgen. Joǵalǵan taýar aınalymy 15 mıllıardtan astam teńgeni qurady.
Biz engizilgen shekteýler men tyıymdardyń Qazaqstannyń qara jáne tústi metaldar tapshylyǵyna esh qatysy joq ekenin jaýapkershilikpen málimdeımiz. Sebebi Qazaqstannyń ishki naryǵy tolyǵymen qamtamasyz etilgen. Qazaqstan Respýblıkasynda jyl saıynǵy synyqtardyń shyǵarylýy 5 mln tonna deńgeıinde. Respýblıkanyń metallýrgııalyq zaýyttarynyń maksımaldy shyǵyny 1,4 mıllıon tonnadan aspaıdy. 2019 jylǵy málimetter boıynsha Reseı Federaııasyna metal synyqtarynyń eksporty 1,097 mln tonnany quraǵan.
Bul jaǵdaı Reseı, Qazaqstan jáne EAEO elderiniń ekonomıkasyna zııan keltiredi, sonymen qatar belgilengen normalardy, atap aıtqanda, 2014 jylǵy 29 mamyrdaǵy Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq týraly sharttyń 28-babynyń 3-tarmaǵyn óreskel buzady.
EEK Alqasy sheshimderi, sondaı-aq Qazaqstan Úkimetiniń shekteýlerdi alyp tastaý týraly kepildikteriniń bolýyna qaramastan, qazaqstandyq lobbıster EAEO sheńberinde metall synyqtarynyń erkin saýdasyna sátti kedergi jasaýda. Qazaqstan Respýblıkasynyń Premer-Mınıstri Asqar Mamınniń buıryǵy is júzinde oryndalmaı keledi.
Odaqtyń barlyq músheleri jergilikti lobbısterdi úshin qoıylǵan shekteýler bir jaqqa qysqa merzimdi paıda ákeletinin túsinýi mańyzdy. Uzaq merzimdi perspektıvada kez kelgen kedergiler zańsyz shekteýler engize otyryp, EAEO-ǵa múshe elderdiń ekonomıkasyna, sondaı-aq eldiń ózine eleýli zııan keltiredi.
Joǵaryda aıtylǵandardy eskere otyryp, sizden, qurmetti Mıhaıl Vladımırovıch, bizdiń elder arasyndaǵy saýdaǵa qatysty qoldanystaǵy shekteýlerdiń jaǵdaıyna aralasýdy, tústi jáne qara metaldardyń qaldyqtary men synyqtarynyń ózara saýdasynda kedergilerdi joıýǵa kúsh salýdy suraımyz» depti.
Árıne, demokratııalyq qoǵamda kimniń kimge hat jazǵany mańyzdy emes shyǵar. Alaıda kómekti óz bıligi turǵanda, ózge eldiń bıliginen suraý qanshalyqty durys?! Qazaqstan KSRO quramynda emes, ortalyq ta Máskeý bolyp turǵan joq. Óz bıligi óz qolyndaǵy el. Kásipkerlerdiń Qazaqstan bıliginen kómek suramaı, Reseı basshylyǵyna hat jazýy da qyzyq...
"Adyrna" ulttyq portaly
