Kün saiyn COVID-19-ǧa qarsy vaksina alatyn adamdardyŋ sany artyp kele jatqanyna qaramastan, äbıgerge salǧan koronavirustyŋ älı künge deiın barlyq älemde keŋınen taralyp jatqanyn da esten şyǧarmaǧanymyz jön.
Älbette, COVID-19 infeksiiasynyŋ aldyn alatyn taǧamdar bolmasa da, virustyq simptomdardy barynşa azaitatyn jäne densaulyǧyŋyzdy saqtaityn köptegen ädıster bar. Küz mezgılı - densaulyǧyŋyzdy kütıp, qūramynda S därumenı bar qorektık zattardy köbırek tūtynuǧa, sonymen qatar qoldy dūrys juu siiaqty gigienalyq şaralardy saqtauǧa tamaşa uaqyt!
Koronavirustyŋ taraluyn toqtatudyŋ eŋ jaqsy ädısı - būl äleumettık qaşyqtyqty saqtau jäne mümkındıgınşe üide bolu. Bıraq sız immunitetıŋızdı küşeitetın kelesı taǧamdardy tūtynu arqyly özıŋızdı ındetten barynşa qorǧai alasyz.
Tauyq sorpasy - suyq tiiu men tūmau kezeŋınde aman qaludyŋ taptyrmas taǧam retınde belgılı. Los-Andjelestegı Kaliforniia universitetınıŋ mälımetı boiynşa, būl sorpa qabynuǧa qarsy äserge ie jäne suyq tiiu kezınde paida bolatyn joǧarǧy tynys joldarynyŋ qabynuyn tynyştandyrady eken. Universitet sonymen qatar sorpa mūrynnyŋ bıteluın jeŋıldetuge kömektesedı deidı.
Suyq tiiudı emdeu turaly aitatyn bolsaq, zımbır - aurudy jeŋıldetetın eŋ jaqsy taǧamdardyŋ bırı ekendıgıne közımız jetedı. Halyqaralyq profilaktikalyq medisina jurnalynda jariialanǧan mälımetke säikes, zertteuşıler zımbırdıŋ qabynuǧa qarsy küştı qasietterı suyq tiiu men tūmaudyŋ aldyn-aluǧa aitarlyqtai kömegı zor dep qorytyndylady.
Eger sız immunitetıŋızdı kötergıŋız kelse, S därumenıne bai şyryn jemıstı apelsin taptyrmas maŋyzdy qorektık zat bolyp tanylady. Avstraliia ūlttyq universitetınıŋ epidemiologiia jäne qoǧamdyq densaulyq ortalyǧynyŋ zertteuıne säikes, S därumenı suyq tiiudıŋ aldyn aluǧa kömektesedı. Sondai-aq, suyqtyŋ ūzaqtyǧy men auyrlyǧyn tömendetedı eken.
Būl dämdeuış sızdıŋ kelesı tüskı asyŋyzǧa däm beruden bölek: qūramynda kurkumin dep atalatyn küştı qabynuǧa qarsy qosylys bolǧandyqtan immunitetıŋızdı köteruge yqpal eterı sözsız. (Däl osyndai qosylys kurkumaǧa tän aşyq sarǧyş-sary tüs beredı) Klinikalyq immunologiia jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes, kurkumin immundyq jüieŋızdegı densaulyq üşın küresetın negızgı jasuşalar bolyp tabylatyn T jasuşalarynyŋ mehanizmın belsendıredı.
Eger sız özıŋızdı naşar sezınseŋız, H2O densaulyǧyŋyzdy jaqsartuda taptyrmas eŋ paidaly susyndardyŋ bırı boluy mümkın. Maio klinikasynyŋ pıkırınşe, sudy köp ışu asqazanda jinalǧan barlyq şyryştan aryluǧa kömektesedı eken. İmmunitetıŋızdı tolyǧymen jaqsartu üşın künıne kem degende segız stakan su ışıp körıŋız, öitkenı bız auyrǧan kezde köp sūiyqtyq joǧaltamyz, deidı Maio klinikasy.
Grek iogurty - auruǧa qarsy türlı probiotikterge toly jäne qūramynda qarapaiym iogurtqa qaraǧanda aquyz köp kezdesedı. Koreilık otbasylyq medisina jurnalynda jariialanǧan meta-taldau grek iogurtynyŋ suyq tiiudıŋ aldyn aluǧa jäne emdeuge kömektesetının körsettı. Zertteuşıler probiotikterdı kündelıktı tūtynatyn adamdardyŋ suyq tiiu qaupı paidalanbaǧan adamdarǧa qaraǧanda tömen ekenın anyqtady.
Qarajidek - jötel men suyq tiiudı emdeuge jäne aldyn aluǧa kömektesetın antioksidanttarǧa bai. Oklend universitetınıŋ zertteuıne säikes, qarajidek qūramyndaǧy antioksidanttardy, flavonoidtardy tūtynatyn adamdardyŋ suyq tiiu yqtimaldyǧy qarajidektı tūtynbaityn adamdarǧa qaraǧanda 33% -ǧa tömen ekenı rastaldy.
Jenşen şaiy tek keremet dämımen ǧana tanymal emes. Atap aitqanda, şai joǧarǧy tynys joldarynyŋ infeksiiasyn emdeude, suyq tiiude keŋınen qoldanylady. Kanadalyq medisinalyq qauymdastyq jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes, jenşen suyq tiiu men tūmau belgılerın edäuır tömendetendıgı aitylǧan. Alaida, zertteuşıler jenşennıŋ immunitettı köteru turaly mälımdemelerın tolyǧymen rastau üşın qosymşa zertteuler jürgızu qajet ekenın atap öttı.
Qyzanaq - S därumenınıŋ joǧary konsentrasiiasyna bailanysty auyrǧan kezde jeuge bolatyn dämdı taǧam. Tek bır ortaşa qyzanaqta 16 milligrammnan astam S därumenı bar, būl sızdıŋ immunitetıŋızdı köteru üşın däleldengen myqty otyn bolmaq. Nemıs zertteuşılerı S därumenındegı immundyq jüienıŋ ekı negızgı komponentı - fagositter men T - jasuşalar maŋyzdy qūramdas bölıkter bolyp tabylady deidı. Sondai-aq, būl qorektık zattardyŋ jetıspeuşılıgı immundyq jüienıŋ älsıreuıne jäne keibır qozdyrǧyştarǧa tözımdılıktıŋ tömendeuıne äkeluı mümkın ekenın aitady.
Albyrt qūramynda suyqtyŋ barlyq belgılerın jeŋıldetuge kömektesetın myryş kezdesedı. Eger sız öz otbasyŋyzdy, äsırese balalaryŋyzdy osy küzde suyq tiiuden barynşa saqtaǧyŋyz kelse, olarǧa myryşqa bai taǧamdardy köbırek beruıŋız kerek. Journal of Family Practice jurnaly 1 men 10 jas aralyǧyndaǧy balalardyŋ suyq tiiuıne myryştyŋ beretın äserı turaly zertteu jariialady.
Zertteuşıler myryş, plaseboǧa qaraǧanda, suyqtyŋ belgılerı paida bolǧannan keiın 24 saǧat ışınde qabyldaǧanda simptomdardyŋ auyrlyǧy men ūzaqtyǧyn edäuır tömendetetıne toqtaldy.
Sonymen qatar zertteuşıler 6,5 jastan 10 jasqa deiıngı balalarǧa qatysty taǧy bır zertteuınde, myryş suyqtyŋ aldyn-aludyŋ paidaly qūramdas bölıgı ekenın atap öttı. Jetı ai boiy kün saiyn 15 milligramm myryş qabyldaǧan balalardyŋ tūmau kezınde suyq tiiu yqtimaldyǧy baqylau tobyndaǧy balalarmen salystyrǧanda edäuır tömen ekendıgı anyqtaldy.
Qara şokolad suyqqa qarsy küreste öte paidaly. Qara şokolad qūramynda jöteldı basatyn antioksidant teobrominnıŋ joǧary konsentrasiiasy bar. Frontiers in Pharmacology jurnalynda jariialanǧan zertteude teobromin bronhitpen auyratyn adamdarda jötel belgılerın basuǧa kömektesetını anyqtaldy, bıraq nätijelerdı tolyq rastau üşın qosymşa zertteuler qajet ekenı mälım boldy.
Qyzyl būryş - S därumenıne bai suyq tiiuden qorǧaityn taǧy bır taptyrmas taǧam. 2013 jylǧy Harvard Health Letter zertteuı körsetkendei, kündelıktı 200 milligramm S därumenın qabyldau "öte belsendı" adamdar üşın suyq tiiu qaupın ekı ese azaitady eken. Sondai-aq, qyzyl būryş suyq tiiu simptomdarynyŋ ūzaqtyǧyn eresekterde 8% - ǧa, balalarda 14% - ǧa qysqartatyny anyqtaldy.
Los-Andjelestegı Kaliforniia universitetınıŋ zertteuşılerı: eger sız suyqtyŋ aldyn aluǧa tyryssaŋyz, brokkoli sızdıŋ dietaŋyzǧa keremet taŋdau bola alady dep habarlady. Zertteulerge säikes, brokkoli immunitettı köteruge aitarlyqtai kömektesedı. Onyŋ boiyndaǧy himiialyq sulforafan qūramynda antioksidantty gender men belgılı bır immundyq jasuşalardaǧy fermentter bar, olar sızdıŋ deneŋızdegı bos radikaldarmen küresedı jäne aurudyŋ aldyn alady deidı.
Zäitün maiy immunitetıŋızdı qalpyna keltıruge jäne nyǧaituǧa barynşa kömektesedı. Britandyq Journal of Nutrition jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes, zäitün maiynyŋ qūramynda qanyqpaǧan mai qyşqylynyŋ köp mölşerı denede qabynuǧa qarsy agent retınde äreket etetını anyqtaldy. Qyşqyldar immundyq jüienı nyǧaituǧa jäne denenı infeksiiadan qorǧauǧa da yqpal etetını mälım boldy.
Kök şai - salmaq joǧaltu üşın ūsynylatyn eŋ jaqsy şailardyŋ bırı ǧana emes, sonymen qatar suyqpen küresudegı eŋ üzdık taǧamdardyŋ bırı ekenı anyqtaldy. Ündı Parodontologiia qoǧamynyŋ jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes, qūramynda immunitettı arttyratyn antioksidant flavonoidtar jäne qabynuǧa qarsy qasietterı bar eken. Saraptamada kök şaida keŋ taralǧan antioksidantty katehin suyq tiiu men tūmau virusyn tudyratyn bakteriialardy öltıruı mümkın delıngen.
Şpinat - densaulyqqa jalpy paidasy bar eŋ jaqsy taǧamdardyŋ bırı. Ol as qorytudy retteitın talşyqqa ǧana bai emes, sonymen qatar qūramynda S därumenı bar quatty qorektık zat bolyp tabylady. S därumenı suyqtyŋ aldyn aluǧa jäne aurudyŋ belgılerın azaituǧa kömektesedı.
Jaŋǧaqtardyŋ köpşılıgı E därumenıne toly, būl aurumen küresu üşın öte maŋyzdy. Journal of the American College of Nutrition jurnalynda jariialanǧan zertteu boiynşa kün saiyn 50 milligramm E därumenın qabyldau suyq tiiu qaupın 28% tömendetuge kömektesedı. Alaida, zertteuşıler suyq tiiudıŋ aldyn aluda E vitaminınıŋ äleuetın tolyq rastau üşın qosymşa zertteuler qajet ekenın atap öttı.
Losos siiaqty, aqşyl aq tüstı tunes myryşqa bai. Kokran jüielı şolu derekqorynda jariialanǧan zertteuge säikes, būl qorektık zat sızdıŋ immundyq jüieŋızge qatty äser etedı jäne suyq tiiu belgılerın aitarlyqtai azaituǧa kömektesedı eken. Zertteu körsetkendei, künıne kemınde 75 milligramm myryş qabyldaǧan adamdar suyq tiiu belgılerın az uaqyt ışınde jaqsartady.
Rozmarin - nan önımderıne qosylatyn dämdı şöp qana emes, sonymen qatar qabynuǧa qarsy antioksidanttardyŋ bai qūndy taǧam bolyp tabylady. Zertteuler boiynşa rozmarinnıŋ as qorytu men ışek aurularyn jaqsartuǧa kömektesetını, sondai-aq immunitettı küşeitetenı mälım boldy.
Januarlarǧa negızdelgen süiektı sorpa köptegen aurudyŋ alatyn taptyrmas taǧam bolyp tabylady. Amerikandyq därıgerler kolledjınıŋ zertteuıne säikes, süiektı sorpa aǧzaǧa qarsy qabynuǧa äser beretındıgın, sondai aq suyq tiiudıŋ negızgı belgılerın jeŋıldetuge äkeletının mälımdedı.
Ustrisalar basqa da teŋız önımderı siiaqty myryşqa öte bai jäne sızdıŋ rasionyŋyzǧa myryşty tūtynu üşın eŋ köp ūsynylatyn teŋız önımderınıŋ bırı bolyp esepteledı.
Tabiǧi bal tek dämdı ǧana emes, sonymen qatar suyqtyŋ keibır belgılerın jeŋıldetuge kömektesetın taptyrmas taǧam türı. İran medisina jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes, bal tamaqtyŋ auyruy men qyşuyn jeŋıldetuge kömektesedı eken. Zertteu sonymen qatar baldyŋ bakteriiaǧa qarsy agent retınde äreket etetının, aurudy tudyruy mümkın aǧzadaǧy kez kelgen mikrobtardy öltıretının aitady.
Miso soiadan jasalady, onyŋ qūramynda immundyq jüienı nyǧaituǧa kömektesetın izoflavondy antioksidanttar bar. American Journal of Clinical Nutrition jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes soia önımderınıŋ antioksidantty qūramynyŋ arqasynda adam aǧzasyndaǧy qabynudy azaityp, immunitettı kötere alatyny anyqtaldy.
Florida universitetınıŋ azyq -tülık jäne auylşaruaşylyq ǧylymdary institutynyŋ zertteuı boiynşa, saŋyrauqūlaqtar immunitettı köteruge öte paidaly. Zertteulerge säikes tört apta boiy kün saiyn saŋyrauqūlaqtardy jegen qatysuşylar immunitettı küşeitetın T-jasuşalarynyŋ sany men küşınıŋ edäuır öskenın körsettı. Olar sondai-aq qabynudy tudyratyn aquyzdardyŋ azaiuyn baiqady, būl saŋyrauqūlaqtar qabynuǧa qarsy agent retınde äreket etetının däleldeidı.
Anis şaiy - antibakterialdy zattarǧa jäne saŋyrauqūlaqtarǧa qarsy agent retınde belsendı äreket etedı. Zertteuge säikes anis şaiy virusqa qarsy qūral retınde äreket etetını jäne onyŋ qūramynda immunitettı köteruge kömektesetın antioksidanttar bar ekenını anyqtaldy.
Fenhel - tūmauǧa ūqsas belgılerden aryluǧa kömektesetın bırqatar tynyştandyratyn äserlerge ie. BioMed Research International-da jariialanǧan zertteuge säikes, fenhel qūramynda fitohimiialyq zattardyŋ köptıgıne bailanysty koniunktivitpen, diareiamen, bezgekpen jäne ış aurularyn tynyştandyratyn mehanizm retınde belsendı äreket etetını anyqtaldy.
1. Kespe qosylǧan üidıŋ tauyq sorpasy
Tauyq sorpasy - suyq tiiu men tūmau kezeŋınde aman qaludyŋ taptyrmas taǧam retınde belgılı. Los-Andjelestegı Kaliforniia universitetınıŋ mälımetı boiynşa, būl sorpa qabynuǧa qarsy äserge ie jäne suyq tiiu kezınde paida bolatyn joǧarǧy tynys joldarynyŋ qabynuyn tynyştandyrady eken. Universitet sonymen qatar sorpa mūrynnyŋ bıteluın jeŋıldetuge kömektesedı deidı.
2. Zımbır şaiy
Suyq tiiudı emdeu turaly aitatyn bolsaq, zımbır - aurudy jeŋıldetetın eŋ jaqsy taǧamdardyŋ bırı ekendıgıne közımız jetedı. Halyqaralyq profilaktikalyq medisina jurnalynda jariialanǧan mälımetke säikes, zertteuşıler zımbırdıŋ qabynuǧa qarsy küştı qasietterı suyq tiiu men tūmaudyŋ aldyn-aluǧa aitarlyqtai kömegı zor dep qorytyndylady.
3. Apelsin
Eger sız immunitetıŋızdı kötergıŋız kelse, S därumenıne bai şyryn jemıstı apelsin taptyrmas maŋyzdy qorektık zat bolyp tanylady. Avstraliia ūlttyq universitetınıŋ epidemiologiia jäne qoǧamdyq densaulyq ortalyǧynyŋ zertteuıne säikes, S därumenı suyq tiiudıŋ aldyn aluǧa kömektesedı. Sondai-aq, suyqtyŋ ūzaqtyǧy men auyrlyǧyn tömendetedı eken.
4. Kurkuma
Būl dämdeuış sızdıŋ kelesı tüskı asyŋyzǧa däm beruden bölek: qūramynda kurkumin dep atalatyn küştı qabynuǧa qarsy qosylys bolǧandyqtan immunitetıŋızdı köteruge yqpal eterı sözsız. (Däl osyndai qosylys kurkumaǧa tän aşyq sarǧyş-sary tüs beredı) Klinikalyq immunologiia jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes, kurkumin immundyq jüieŋızdegı densaulyq üşın küresetın negızgı jasuşalar bolyp tabylatyn T jasuşalarynyŋ mehanizmın belsendıredı.
5. Su
Eger sız özıŋızdı naşar sezınseŋız, H2O densaulyǧyŋyzdy jaqsartuda taptyrmas eŋ paidaly susyndardyŋ bırı boluy mümkın. Maio klinikasynyŋ pıkırınşe, sudy köp ışu asqazanda jinalǧan barlyq şyryştan aryluǧa kömektesedı eken. İmmunitetıŋızdı tolyǧymen jaqsartu üşın künıne kem degende segız stakan su ışıp körıŋız, öitkenı bız auyrǧan kezde köp sūiyqtyq joǧaltamyz, deidı Maio klinikasy.
6. Grek iogurty
Grek iogurty - auruǧa qarsy türlı probiotikterge toly jäne qūramynda qarapaiym iogurtqa qaraǧanda aquyz köp kezdesedı. Koreilık otbasylyq medisina jurnalynda jariialanǧan meta-taldau grek iogurtynyŋ suyq tiiudıŋ aldyn aluǧa jäne emdeuge kömektesetının körsettı. Zertteuşıler probiotikterdı kündelıktı tūtynatyn adamdardyŋ suyq tiiu qaupı paidalanbaǧan adamdarǧa qaraǧanda tömen ekenın anyqtady.
7. Qarajidek
Qarajidek - jötel men suyq tiiudı emdeuge jäne aldyn aluǧa kömektesetın antioksidanttarǧa bai. Oklend universitetınıŋ zertteuıne säikes, qarajidek qūramyndaǧy antioksidanttardy, flavonoidtardy tūtynatyn adamdardyŋ suyq tiiu yqtimaldyǧy qarajidektı tūtynbaityn adamdarǧa qaraǧanda 33% -ǧa tömen ekenı rastaldy.
8 Jenşen şaiy
Jenşen şaiy tek keremet dämımen ǧana tanymal emes. Atap aitqanda, şai joǧarǧy tynys joldarynyŋ infeksiiasyn emdeude, suyq tiiude keŋınen qoldanylady. Kanadalyq medisinalyq qauymdastyq jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes, jenşen suyq tiiu men tūmau belgılerın edäuır tömendetendıgı aitylǧan. Alaida, zertteuşıler jenşennıŋ immunitettı köteru turaly mälımdemelerın tolyǧymen rastau üşın qosymşa zertteuler jürgızu qajet ekenın atap öttı.
9. Qyzanaq
10. Albyrt
Albyrt qūramynda suyqtyŋ barlyq belgılerın jeŋıldetuge kömektesetın myryş kezdesedı. Eger sız öz otbasyŋyzdy, äsırese balalaryŋyzdy osy küzde suyq tiiuden barynşa saqtaǧyŋyz kelse, olarǧa myryşqa bai taǧamdardy köbırek beruıŋız kerek. Journal of Family Practice jurnaly 1 men 10 jas aralyǧyndaǧy balalardyŋ suyq tiiuıne myryştyŋ beretın äserı turaly zertteu jariialady.
Zertteuşıler myryş, plaseboǧa qaraǧanda, suyqtyŋ belgılerı paida bolǧannan keiın 24 saǧat ışınde qabyldaǧanda simptomdardyŋ auyrlyǧy men ūzaqtyǧyn edäuır tömendetetıne toqtaldy.
Sonymen qatar zertteuşıler 6,5 jastan 10 jasqa deiıngı balalarǧa qatysty taǧy bır zertteuınde, myryş suyqtyŋ aldyn-aludyŋ paidaly qūramdas bölıgı ekenın atap öttı. Jetı ai boiy kün saiyn 15 milligramm myryş qabyldaǧan balalardyŋ tūmau kezınde suyq tiiu yqtimaldyǧy baqylau tobyndaǧy balalarmen salystyrǧanda edäuır tömen ekendıgı anyqtaldy.
11. Qara şokolad
Qara şokolad suyqqa qarsy küreste öte paidaly. Qara şokolad qūramynda jöteldı basatyn antioksidant teobrominnıŋ joǧary konsentrasiiasy bar. Frontiers in Pharmacology jurnalynda jariialanǧan zertteude teobromin bronhitpen auyratyn adamdarda jötel belgılerın basuǧa kömektesetını anyqtaldy, bıraq nätijelerdı tolyq rastau üşın qosymşa zertteuler qajet ekenı mälım boldy.
12. Qyzyl būryş
Qyzyl būryş - S därumenıne bai suyq tiiuden qorǧaityn taǧy bır taptyrmas taǧam. 2013 jylǧy Harvard Health Letter zertteuı körsetkendei, kündelıktı 200 milligramm S därumenın qabyldau "öte belsendı" adamdar üşın suyq tiiu qaupın ekı ese azaitady eken. Sondai-aq, qyzyl būryş suyq tiiu simptomdarynyŋ ūzaqtyǧyn eresekterde 8% - ǧa, balalarda 14% - ǧa qysqartatyny anyqtaldy.
13. Brokkoli
Los-Andjelestegı Kaliforniia universitetınıŋ zertteuşılerı: eger sız suyqtyŋ aldyn aluǧa tyryssaŋyz, brokkoli sızdıŋ dietaŋyzǧa keremet taŋdau bola alady dep habarlady. Zertteulerge säikes, brokkoli immunitettı köteruge aitarlyqtai kömektesedı. Onyŋ boiyndaǧy himiialyq sulforafan qūramynda antioksidantty gender men belgılı bır immundyq jasuşalardaǧy fermentter bar, olar sızdıŋ deneŋızdegı bos radikaldarmen küresedı jäne aurudyŋ aldyn alady deidı.
14 Zäitün maiy
Zäitün maiy immunitetıŋızdı qalpyna keltıruge jäne nyǧaituǧa barynşa kömektesedı. Britandyq Journal of Nutrition jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes, zäitün maiynyŋ qūramynda qanyqpaǧan mai qyşqylynyŋ köp mölşerı denede qabynuǧa qarsy agent retınde äreket etetını anyqtaldy. Qyşqyldar immundyq jüienı nyǧaituǧa jäne denenı infeksiiadan qorǧauǧa da yqpal etetını mälım boldy.
15. Kök şai
Kök şai - salmaq joǧaltu üşın ūsynylatyn eŋ jaqsy şailardyŋ bırı ǧana emes, sonymen qatar suyqpen küresudegı eŋ üzdık taǧamdardyŋ bırı ekenı anyqtaldy. Ündı Parodontologiia qoǧamynyŋ jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes, qūramynda immunitettı arttyratyn antioksidant flavonoidtar jäne qabynuǧa qarsy qasietterı bar eken. Saraptamada kök şaida keŋ taralǧan antioksidantty katehin suyq tiiu men tūmau virusyn tudyratyn bakteriialardy öltıruı mümkın delıngen.
16. Şpinat
Şpinat - densaulyqqa jalpy paidasy bar eŋ jaqsy taǧamdardyŋ bırı. Ol as qorytudy retteitın talşyqqa ǧana bai emes, sonymen qatar qūramynda S därumenı bar quatty qorektık zat bolyp tabylady. S därumenı suyqtyŋ aldyn aluǧa jäne aurudyŋ belgılerın azaituǧa kömektesedı.
17. Dändı nan
American Journal of Clinical Nutrition jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes, dändı daqyldar qabynuǧa qarsy qasietterge ie, olar paidaly bakteriialardyŋ köbeiuıne mümkındık beredı. Sızdıŋ immundyq jüieŋızdıŋ 70%-y ışekte ornalasqan, sondyqtan suyq tiiudı tudyratyn mikrobtarmen küreskıŋız kelse, densaulyqty saqtap, dändı daqyldardy köbırek paidalanu öte maŋyzdy.
18. Jūmyrtqa
Jūmyrtqa, äsırese onyŋ saruyzy immunitettı köteretın qorektık zattarǧa bai. Jūmyrtqada D vitaminı köp, ol immundyq jüienı retteuge jäne nyǧaituǧa qajet. JAMA jurnalyndaǧy zertteuge säikes, qysta kün saiyn D vitaminın qabyldaityn adamdar suyq tiiuge nemese basqa respiratorlyq infeksiialarǧa sirek şaldyǧatyny anyqtaldy.
19. Sarymsaq
Sarymsaq - suyqtyŋ aldyn-alatyn jaqsy taǧamdardyŋ bırı retınde bedelge ie boldy. Kohran mälımetterı bazasynda jariialanǧan taǧamdyq şolu: üş ai ışınde sarymsaq jegen zertteuge qatysuşylar tobynda jalpy suyq tiiudıŋ 24 jaǧdaiy bolǧany anyqtaldy, būl 65 jaǧdaimen salystyrǧanda aitarlyqtai tömen deidı baqylau toby. Degenmen, zertteuşıler sarymsaqtyŋ suyqqa şynaiy äserın rastau üşın qosymşa zertteuler jürgızu qajet ekenın atap öttı.
20. Alma
«Alma kün saiyn bır därıgerdı qūtqarady» - būl sözder äielderdıŋ kezınde jazyp ketken ertegısı ǧana emes, alma şynymen ıs jüzınde suyq tiiu siiaqty türlı aurulardyŋ aldyn aluǧa kömektesedı. Nutrition Journal jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes, būl jemıstıŋ qūramynda fitohimiialyq antioksidanttar bar. Būl antioksidanttar immunitettı köteruge jäne sozylmaly aurulardyŋ qaupın azaituǧa kömektesedı.
21. Jaŋǧaqtar
Jaŋǧaqtardyŋ köpşılıgı E därumenıne toly, būl aurumen küresu üşın öte maŋyzdy. Journal of the American College of Nutrition jurnalynda jariialanǧan zertteu boiynşa kün saiyn 50 milligramm E därumenın qabyldau suyq tiiu qaupın 28% tömendetuge kömektesedı. Alaida, zertteuşıler suyq tiiudıŋ aldyn aluda E vitaminınıŋ äleuetın tolyq rastau üşın qosymşa zertteuler qajet ekenın atap öttı.
22. Aq tüstı tunes
Losos siiaqty, aqşyl aq tüstı tunes myryşqa bai. Kokran jüielı şolu derekqorynda jariialanǧan zertteuge säikes, būl qorektık zat sızdıŋ immundyq jüieŋızge qatty äser etedı jäne suyq tiiu belgılerın aitarlyqtai azaituǧa kömektesedı eken. Zertteu körsetkendei, künıne kemınde 75 milligramm myryş qabyldaǧan adamdar suyq tiiu belgılerın az uaqyt ışınde jaqsartady.
23 Rozmarin
Rozmarin - nan önımderıne qosylatyn dämdı şöp qana emes, sonymen qatar qabynuǧa qarsy antioksidanttardyŋ bai qūndy taǧam bolyp tabylady. Zertteuler boiynşa rozmarinnıŋ as qorytu men ışek aurularyn jaqsartuǧa kömektesetını, sondai-aq immunitettı küşeitetenı mälım boldy.
24. Süiektı sorpa
Januarlarǧa negızdelgen süiektı sorpa köptegen aurudyŋ alatyn taptyrmas taǧam bolyp tabylady. Amerikandyq därıgerler kolledjınıŋ zertteuıne säikes, süiektı sorpa aǧzaǧa qarsy qabynuǧa äser beretındıgın, sondai aq suyq tiiudıŋ negızgı belgılerın jeŋıldetuge äkeletının mälımdedı.
25. Ustrisalar
Ustrisalar basqa da teŋız önımderı siiaqty myryşqa öte bai jäne sızdıŋ rasionyŋyzǧa myryşty tūtynu üşın eŋ köp ūsynylatyn teŋız önımderınıŋ bırı bolyp esepteledı.
26.Tabiǧi bal
Tabiǧi bal tek dämdı ǧana emes, sonymen qatar suyqtyŋ keibır belgılerın jeŋıldetuge kömektesetın taptyrmas taǧam türı. İran medisina jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes, bal tamaqtyŋ auyruy men qyşuyn jeŋıldetuge kömektesedı eken. Zertteu sonymen qatar baldyŋ bakteriiaǧa qarsy agent retınde äreket etetının, aurudy tudyruy mümkın aǧzadaǧy kez kelgen mikrobtardy öltıretının aitady.
27. Miso
Miso soiadan jasalady, onyŋ qūramynda immundyq jüienı nyǧaituǧa kömektesetın izoflavondy antioksidanttar bar. American Journal of Clinical Nutrition jurnalynda jariialanǧan zertteuge säikes soia önımderınıŋ antioksidantty qūramynyŋ arqasynda adam aǧzasyndaǧy qabynudy azaityp, immunitettı kötere alatyny anyqtaldy.
28. Saŋyrauqūlaq
Florida universitetınıŋ azyq -tülık jäne auylşaruaşylyq ǧylymdary institutynyŋ zertteuı boiynşa, saŋyrauqūlaqtar immunitettı köteruge öte paidaly. Zertteulerge säikes tört apta boiy kün saiyn saŋyrauqūlaqtardy jegen qatysuşylar immunitettı küşeitetın T-jasuşalarynyŋ sany men küşınıŋ edäuır öskenın körsettı. Olar sondai-aq qabynudy tudyratyn aquyzdardyŋ azaiuyn baiqady, būl saŋyrauqūlaqtar qabynuǧa qarsy agent retınde äreket etetının däleldeidı.
29. Anis şaiy
Anis şaiy - antibakterialdy zattarǧa jäne saŋyrauqūlaqtarǧa qarsy agent retınde belsendı äreket etedı. Zertteuge säikes anis şaiy virusqa qarsy qūral retınde äreket etetını jäne onyŋ qūramynda immunitettı köteruge kömektesetın antioksidanttar bar ekenını anyqtaldy.
30. Fenhel
Fenhel - tūmauǧa ūqsas belgılerden aryluǧa kömektesetın bırqatar tynyştandyratyn äserlerge ie. BioMed Research International-da jariialanǧan zertteuge säikes, fenhel qūramynda fitohimiialyq zattardyŋ köptıgıne bailanysty koniunktivitpen, diareiamen, bezgekpen jäne ış aurularyn tynyştandyratyn mehanizm retınde belsendı äreket etetını anyqtaldy.
Zarina ÄŞIRBEK,
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
#koronavirus #vaksina#Covid19
jemıs-jidek
taǧam
immunitet
#därı #tegın #därıdärmek #eŋbekministrlıgı #koronavirus
