Elimizdegi joǵary oqý oryndarynyń bilim berý qyzmetine qoıylatyn talaptar ózgerdi. Jańashyldyqtar mamandyqtarǵa baılanysty engizildi jáne joǵary bilimniń praktıkalyq baǵdarlanýyn kúsheıtýge baǵyttalǵan, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly mınıstrliktiń Facebook-tegi paraqshasyna silteme jasap.
Máselen, eger buryn-sońdy «Pedagogıkalyq ǵylymdar» baǵyty boıynsha oqytýshylardyń 45%-ynda ǵylymı dárejeniń bolýy mindetti bolsa, al qazir bul kórsetkish keminde 50%-dy quraıdy. Budan basqa, joǵary oqý oryndary dýaldyq oqytý júıesin engizip, iske asyrýy qajet. Iaǵnı, stýdentter bilim berý uıymdarynda tájirıbeden ótip, joo-da oqý kezinde praktıkalyq daǵdylardy alýy tıis. Ol úshin ýnıversıtetter bilim berý uıymdarymen jáne salalyq mekemelermen tyǵyz baılanysta bolýy qajet. Ótken jyly pedagogterdi daıarlaý boıynsha talaptar engizilgen. Atap aıtsaq, bilim berý baǵdarlamalarynyń pedagogtiń kásibı standartyna sáıkestigi jáne beıindi baǵyt boıynsha keminde 7 lıenzııanyń bolýy qajettigi týraly. Bul pedagogıkalyq baǵyttar boıynsha bilim beretin joǵary oqý oryndarynyń sanyn 86-dan 55-ke deıin qysqartýǵa múmkindik berdi. Osy talaptarǵa sáıkes keletin joǵary oqý oryndarynyń sany odan da az bolǵandyqtan, lıenzııalardy qaıtarý boıynsha jumys jalǵasatyn bolady. Mundaı jańashyldyqtardyń nátıjesinde pedagogterdi sapaly bilim berý baǵdarlamalary men bilikti oqytýshylar quramy bar, sondaı-aq tıisti materıaldyq-tehnıkalyq bazamen jabdyqtalǵan ýnıversıtetter ǵana daıyndaıtyn bolady.
«Densaýlyq saqtaý» baǵytyna keletin bolsaq, oqytýshylardyń quramy men dárejesi boıynsha talaptar ózgerissiz qaldy. Biraq endi beıindi pánderdi júrgizetin oqytýshylardyń 50%-ynda Densaýlyq saqtaý uıymdarynda keminde 5 jyl praktıkalyq jáne klınıkalyq jumys tájirıbesi bolýy tıis. Buǵan deıin densaýlyq saqtaý salasyndaǵy oqytýshylarǵa mundaı talaptar qoıylmaǵan. Bakalavrıat túlekteriniń jumysqa ornalasý kórsetkishi olardyń jalpy sanynyń keminde 80%-yn quraýy tıis, al buryn 50% jetkilikti bolatyn.
«Sáýlet jáne qurylys» baǵyty boıynsha oqytýshylarǵa keminde 5 jyl praktıkalyq jumys tájirıbesiniń bolýy týraly talap alǵash ret engizilip otyr. Mundaı oqytýshylardyń sany pedagogterdiń jalpy sanynan 50%-dan kem bolmaýy tıis. Sondaı-aq oqytýshylar keminde 5 jylda bir ret ǵylymı-zertteý, izdestirý, jobalaý jáne óndiristik uıymdarda biliktiligin arttyrýy qajet. Budan basqa, joǵary oqý oryndarynda endi mamandandyrylǵan aýdıtorııalar (qurylys materıaldary men qurylys fızıkasy boıynsha, stýdııalyq sabaqtar úshin, gıps fıgýralar qory bar makettik sheberhana, sáýlet bólshekteri, molbertter jáne t.b.) jáne arnaıy materıaldary bar 3D-prınterlermen jabdyqtalǵan zerthanalardyń bolýy talap etiledi.
«Quqyq» baǵyty boıynsha stýdentterge jyl basynan 72 joo bilim berdi, búginde olardyń sany 67-ge deıin qysqardy. Degenmen, olardyń kópshiliginde bilim sapasy kóńil kónshitpeıdi. Sondyqtan olardyń bilim berý baǵdarlamalaryna qoıylatyn talaptar kúsheıtildi. Alǵash ret oqytýshylardyń kem degende 60%-y keminde 5 jyl tájirıbesi bar zańgerler bolýy kerek degen talap engizildi. Ǵylymı dárejeden ótken oqytýshylar sany 50%-ǵa deıin ósýi tıis. Buryn-sońdy bul kórsetkish 40%-dy quraıtyn.
Stýdentterdiń praktıkalyq daǵdylardy alý múmkindigi bolýy úshin joǵary oqý oryndarynda ádilet jáne/nemese ishki ister organdarymen (polıııamen) jáne/nemese prokýratýramen jáne/nemese sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmetpen jáne/nemese ekonomıkalyq tergeý qyzmetimen jáne/nemese advokattar alqasymen jáne/nemese notarıattyq palatalarmen jáne/nemese zań konsýltanttary palatalarymen kelisimshart bolýy qajet. Stýdentter tek ýnıversıtetterdegi kitaphanalarǵa ǵana emes, sonymen birge lıenzııalanǵan halyqaralyq jáne ulttyq quqyqtyq aqparat qoryna da qol jetkize alýy tıis.
«Biz barlyq jańashyldyqty joǵary oqý oryndary bilim alýshylarǵa teorııalyq qana emes, praktıkalyq bilim berýi úshin jáne stýdentter tańdaǵan mamandyǵyn týraly teorııa boıynsha emes, tájirıbe júzinde ıgerýi úshin engizemiz. Ózgeristerdi engizbes buryn, biz bul tetikterdi bolashaqta joo túlekterin jumysqa qabyldaıtyn jumys berýshilermen talqyladyq. Iaǵnı, qazir oqytýshylardyń ǵylymı dárejesiniń bolýy jáne olardyń dáris oqýy jetkiliksiz. Oqytýshylardyń bir bóligi stýdentterdi qazirgi eńbek naryǵynyń suranystaryna saı oqyta alatyn tájirıbeli mamandar bolýy mańyzdy. Oqytýshy jumys isteıtin salasyna sáıkes sabaq berýi tıis. Sonda stýdentterimiz ózderiniń ári qaraıǵy jumysynda qoldanylatyn bilim men daǵdylarǵa ıe bolady. Jańashyldyqtar oqytýshylar quramyna da, bilim berý baǵdarlamalary, praktıka bazalary jáne materıaldyq-tehnıkalyq jaraqtandyrýǵa da qatysty. Osy keshendi ózgeristerdiń barlyǵy oqytý sapasy men kadrlardy daıarlaý proesin jaqsartýǵa baǵyttalǵan. Birinshi kezekte, buǵan joǵary oqý oryndarynyń ózderi múddeli bolýy tıis», – dep atap ótti QR BǴM Bilim jáne ǵylym salasynda sapany qamtamasyz etý komıtetiniń tóraıymy Gúlzat Kóbenova.
Sonymen qatar QR BǴM «Jýrnalıstıka», «Qoǵammen baılanys», «Meıramhana isi», «Býhgalterııa», «Týrızm», «Qyzmet kórsetý», «Qarjy», «Aqparattyq-kommýnıkaııalyq tehnologııalar», «Standarttaý jáne sertıfıkattaý», «Kólik qyzmetteri» sııaqty bilim berý baǵdarlamalary boıynsha talaptardy ózgertti.
Mysaly, eger buryn jýrnalıstıka nemese IT salasyndaǵy oqytýshylardyń keminde 40%-ynda ǵylymı dárejeniń bar bolýy talap etilse, endigi kezekte bilim berý proesine tájirıbesi bar mamandardy tartý úshin dárejelilik paıyzy aıtarlyqtaı tómendedi. Shtattaǵy oqytýshylardyń bolýyna qoıylatyn talaptar boıynsha da ózgerister engizildi. Endi osy baǵyttar boıynsha daıyndyqty júzege asyratyn joǵary oqý oryndary praktıkter men jumys pen oqytý proesin qatar alyp júretin mamandardy tartý múmkindigine ıe boldy.
«Jýrnalıstıka», «Qoǵammen baılanys», «Meıramhana isi», «Týrızm» jáne t.b. baǵyttar boıynsha kadrlar daıarlaýdyń erekshelikterine sáıkes, biz bul salalarda oqytýshylardyń ǵylymı dárejeleriniń bolýy jónindegi talapqa basymdyq berilmeıtinin túsinemiz. Mamandardyń praktıkalyq bilimi áldeqaıda mańyzdy. Máselen, óz tájirıbesimen bólisip, qazirgi jýrnalıstıka salasynda mamandarǵa qoıylatyn talaptar týraly aıta alatyn tájirıbeli jýrnalıst sabaq berse, jýrnalıstıka fakýltetiniń stýdentteri oqýǵa kóbirek qyzyǵýshylyq tanytady. Bul baǵdarlamashylar, býhgalterler nemese aýdıtorlardy daıarlaýǵa da qatysty. Jumys berýshiler arasynda joǵary oqý ornyn bitirgennen keıin qazirgi zamanǵy eńbek naryǵynyń talaptaryna saı mamandar suranysqa ıe ekenin bilemiz", – dedi QR BǴM Bilim jáne ǵylym salasynda sapany qamtamasyz etý komıtetiniń tóraıymy Gúlzat Kóbenova.
"Adyrna" ulttyq portaly
