«Alash joly» atty kitap jaryq kórdi

2921
Adyrna.kz Telegram

QR Prezıdenti syılyǵynyń laýreaty, Memlekettik «Daryn» jastar syılyǵynyń ıegeri, QR Mádenıet qaıratkeri, fılosofııa ǵylymdarynyń kandıdaty Bolatbek Tólepbergenniń «Alash joly» atty kitaby jaryq kórdi. Atalǵan kitapta avtor Alash qozǵalysy men Alash ıdeıasy týraly paıymdaryn, ıaǵnı qazaq eliniń ulttyq murat-múddesin qorǵaý jolynda ómirge kelgen qoǵamdyq qubylystarǵa baılanysty óz tujyrymdaryn oqyrman nazaryna usynǵan. Alash ıdeıasymen sýsyndaǵan atalǵan týyndy HH ǵasyrdyń túrli kezeńderindegi ult-azattyq qozǵalystar arasyndaǵy  ózara  logıkalyq  baılanysty utymdy baıandaýymen baǵaly.

Ásirese jastarymyzǵa qajetti tarıhı tanymdyq týyndy – «Alash joly» kitaby kópshiliktiń kóńilinen shyǵary anyq. Bul belgili pýblııst, fılosofııa ǵylymdarynyń kandıdaty Bolatbek Tólepbergenniń ǵylymı ári pýblııstıkalyq eńbeginde jalpy ótken ǵasyrdyń basyndaǵy burq etip kóterilgen Alash qozǵalysynyń evolıýııalyq damý úrdisi men onyń búgingi kúnge berer taǵylymy tarazylanǵan. Jáne de «Alash qaıratkerleri kimder?» degen suraqqa jaýap tabaryńyz da anyq. Atap aıtqanda, Alash qozǵalysynyń kóshin bastaǵan Ahmet Baıtursynov, Álıhan Bókeıhanov jáne Mirjaqyp Dýlatovtardan bastap,  sol kezde endi ǵana aqyl toqtatqan jas tolqyn izbasarlary da qamtylǵan.

Avtor Alash taqyrybyn jiti saralaýǵa tyrysqan. Zertteýdiń bir tusynda: «Buǵan qosa Alash qozǵalysynyń nátıjesinde paıda bolǵan  I Jalpyqazaq sezin Mustafa Shoqaı «uly túrki halyqtarynyń myzǵymas birligin kórsetetin sahynaǵa aınaldy»  dep baǵa beredi» deıtini bar. Halyq qamy men el birligi úshin, ádilettilik pen jasampazdyq úshin arpalysqan Álıhan Bókeıhanov, Ahmet Baıtursynov, Mustafa Shoqaı, Mirjaqyp Dýlatovtardaı jaısańdarymyzdyń kózdegen maqsat-murattary da, ıdeıalary da ishteı astasyp jatqandyǵyn kórsetedi. Kúlli qazaqtyń, barsha túrki áleminiń tutastyǵyn armandaǵan Mustafa Shoqaı qalaı degende de óz zamandastarymen qanattas edi.

Endi kitaptyń qurylymyna az-kem toqtalsaq. Tórt taraýdan turatyn eńbektiń «Alash qozǵalysy hám Alash ıdeıasy» dep atalatyn birinshi taraýynda taqyryp ǵylymı-pýblııstıkalyq turǵydan taldanady. Ondaǵy  «Qazaqtyń saıası pikiriniń tarıhy –qazaq jastarynyń tarıhy...» dep atalatyn birinshi bóliminde Alash qozǵalysy tarıhı turǵydan tarazylansa, «Alash ıdeıasy: Qandaı ıdeıa?» dep atalatyn ekinshi bólimde Alash ıdeıasy fılosofııalyq turǵydan zerdelenedi. Al «Alash orda» Úkimetiniń músheleri, Alash arystary, Alashshyl jastar atty ekinshi taraýda Alash qaıratkerleriniń ómirbaıanyna jeke-jeke toqtalady. «Alashqa qyzmet» atty úshinshi taraýda avtor taqyrypqa saı Alash máselesinde atqarǵan naqty isterinen habar beretin jobalardy, qujattardy, hattardy t.b. toptastyrǵan. Budan avtordyń tek atalǵan taqyrypta tek zertteýshi ǵana emes, Alash máselesiniń naǵyz bilgiri ári nasıhattaýshysy ekenin ańǵartady. Jáne de «Ultym dep soqqan júrekter» dep atalatyn sońǵy taraýda avtor keshegi Alash qaıratkerleriniń izbasarlary ispetti búgingi ult isine beı-jaı qaraı almaıtyn aǵalary týraly maqalalaryn usynǵan.

«Ultqa qyzmet etý – uly is» ekenin Alash qaıratkerleriniń ult úshin atqarǵan qyzmetin belgili pýblııst, fılosofııa ǵylymdarynyń kandıdaty Bolatbek Tólepbergenniń «Alash joly» atty  kitabynan qarap otyryp anyq kózimiz jetedi.  Bul eńbekten Alash qozǵalysyn, Alash orda úkimetiniń qyzmetin bilsem, zerdelesem, toqysam, úırensem degen kóziqaraqtyǵa, ásirese jastarǵa alar ǵıbrat jetip artylady.

Kitap Alash qozǵalysy men Alash avtonomııasyna 100 jyl tolýyna arnalyp shyǵarylyp otyr. Myń dana taralymmen jaryq kórgen atalǵan kitap Alash qaıratkerleriniń sýretterimen bezendirilgen. Eńbek Alash ıdeıasyna qyzyǵýshylyq tanytqan barsha oqyrmanǵa, jastarǵa, joǵary oqý oryndarynyń stýdentterine arnalǵan.


Abai.kz

Pikirler