Ǧalymdar eŋ küştı gamma-säulelenudı (GRB) tapty. Osy jolǧy zertteulerdıŋ nätijesı gamma säulelenulerdıŋ paida boluy jaiyndaǧy közqarastar men ideialardy özgertıp jıberdı. Būl turaly Science jurnalynda habarlady.
GRB 190829a säulelenuı Eridan şoqjūldyzdar toptarynda Fermi jäne Swift ǧaryştyq observatoriialarynyŋ kömegımen tırkeldı. Mamandardyŋ aituynşa GRB säulelenu prosesı şamamen 20 milliard jaryq jyly qaşyqtyqta tūratyny anyqtalǧan,
Astronomdar GRB säulelenu prosesın Namibiiadaǧy H. E. S. S. anyqtauda teleskoptar keşenın de paidalanǧan. Būl observatoriia joǧary energiialy fotondar arqyly Jerdıŋ atmosferasyna tüsken bölşekterdıŋ jabyndylaryna deiın tırkeidı.
Baqylaular men zertteuler sonymen qatar rentgen men gamma säulelenuınıŋ ūqsastyǧyn tapty. Teoriialar säulelenudıŋ ekı komponentın de jekelengen ǧaryştyq mehanizmder jasaidy dep boljaidy. Sondyqtan gamma-säulelenu prosesterı elektrondardyŋ fotondarmen soqtyǧysuynan paida bolady ärı olardyŋ energiiasyn arttyrady degen şeşımge keldı.
Bıraq GRB 190829a säulelenuınen keiıngı baqylaular rentgen jäne gamma säulelerı sinhrondy türde joǧalyp ketkenın de anyqtady. Rentgen jäne gamma-säulelerı ǧaryşta ǧylymǧa belgısız prosesterdıŋ nätijesınde paida bolǧan dep jatyr.
Bekbolat QARJAN,
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
