QR Densaýlyq saqtaý mınıstrligi tátti, gazdalǵan sýsyndarǵa bıyl salyqty 7 paıyzǵa kóbeıtýdi usynyp otyr dep habarlaıdy «Adyrna» ulttyq portaly «Qazaqstan» ulttyq arnasyna silteme jasap.
Sebebi quramynda qanty kóp sýsyndardy tutyný saldarynan elimizde qant dıabeti, semizdik jáne júrek qan tamyry aýrýlary kóbeıip barady. Máselen, tek qant dıabetine shaldyqqandar sońǵy bes jylda 31 paıyzǵa ósip, naýqastar sany 400 myńǵa jýyqtaǵan. Eger bulaı jalǵasa berse 2030 jylǵa qaraı naýqas sany 1 mıllıonnan asady dep boljap otyr mamandar.
Sońǵy jydary bul aýrý «jasaryp» barady. Qant dıabetimen qarttar ǵana emes, kishkentaı balalar da aýyrady.
— 3 jastan bastap qant dıabeti dıagnozy qoıylǵan balalar bar. Bul bizdiń Qazaqstan úshin jaqsy kórsetkish emes, - deıdi dáriger-terapevt Aqtolqyn Nurmahanqyzy.
Dárigerlerdiń aıtýynsha, munyń sebebi, eldegi ár ekinshi bala tátti sýsynǵa áýes. Tátti, gazdalǵan, energetıkalyq sýsyndar, shyryndar men salqyndatylǵan tátti shaılardy kóp tutynýdyń saldarynan balalardyń tisi shirip, semizdik beleń alyp barady. Eldegi 6 mln balanyń 3,2 paıyzy semizdikke shaldyqqan. Halyqtyń 20 proenti artyq salmaqpen kúresip álek. Sońǵy 5 jylda júrek-qan tamyrlary aýrýlary 16 proentke ósken.
Osyǵan baılanysty Densaýlyq saqtaý mınıstrligi salyqty kóbeıtip, qoljetimdi taýardy qymbattatqanda ǵana tutyný azaıady degen úmitte. Sol sebepti 2021-2025 jyldarǵa arnalǵan «Deni saý ult» baǵdarlamasy aıasynda bıyl 17 paıyz, al 2025 jylǵa deıin salyqty 45 paıyzǵa jetkizýdi usynyp otyr.
— Álemniń 40 eli osy akızdi kóterdi. Qazaqstanda osy máseleni zertteýde. Usynys retinde jasalyp jatyr. Óıtkeni eresekter men balalardyń arasynda semizdik pen qant dıabeti artýda, – dedi QR DSM qoǵamdyq densaýlyq saqtaý ulttyq ortalyǵy qoǵamdyq densaýlyqty nyǵaıtý ortalyǵynyń basshysy Janar Qalmaqova.
Al alkogolsiz sýsyn óndirýshiler qaýymdastyǵy buǵan qarsy. Sebebi, akız engizilse, sýsyn óndiretin kásiporyndar daǵdarysqa ushyraıdy. Elde mundaı kompanııa sany 400-den asady.
— Biz qarsymyz. Sebebi bul kásipkerlerge úlken soqqy. Ózderińiz bilesizder, qazir bári qymbat. Qant baǵasy, shıkizat, elektr energııasy artyp jatyr. Eger 20 paıyz engizilse shaǵyn jáne orta kásip 26 paıyzǵa qysqarady. 12000 adam jumystan aıyrylady. Qanttyń zııany áli tolyq zerttelmegen taqyryp. Sondyqtan aqylǵa qonymsyz. Barlyǵyn tarazyǵa salý kerek, – deıdi alkogolsiz sýsyn óndirýshiler qaýymdastyǵynyń prezıdenti Alııa Mamytbaeva.
Usynystyń núktesin qoıatyn ulttyq ekonomıka mınıstrligi istiń áli qaralyp jatqanyn aıtyp, qandaı da bir túsinikteme berýge áli erte dep otyr.
Eger osy sýsyndarǵa qosymsha taǵy 7 paıyz salyq salynsa, onda olardyń baǵasy 7 ese qymbattaıdy. Demek bir qutynyń baǵasy 1000 teńge bolýy múmkin. Ázirge bul usynys qana.
«Adyrna» ulttyq portaly.
