Būl kün — BŪŪ qūrǧan jäne jyl saiyn 5 mausymda atap ötıletın mereke. Būl — barlyq ekologtar men tabiǧat qorǧau ūiymdary üşın älemdık qoǧamdastyqtyŋ nazaryn ekologiialyq problemalarǧa audarudyŋ, sondai-aq saiasi qyzyǧuşylyqty jäne qorşaǧan ortany qorǧauǧa baǧyttalǧan tiıstı ıs-äreketterdı yntalandyrudyŋ negızgı täsılderınıŋ bırı.
Adam — jaratylys jäne qorşaǧan ortany jasauşy, ol onyŋ fizikalyq tırşılıgın qamtamasyz etedı jäne oǧan intellektualdy, adamgerşılık, äleumettık jäne ruhani damu mümkındıkterın ūsynady. Bızdıŋ ǧalamşarymyzdaǧy adamzattyŋ ūzaq jäne azapty evoliusiiasy barysynda ǧylym men tehnikanyŋ jedel damuy nätijesınde adam özınıŋ qorşaǧan ortasyn san aluan täsıldermen jäne özgerte alatyn qabıletke ie bolatyn kezeŋge jettı. Būl — būryn-soŋdy bolmaǧan auqym.
Adamnyŋ qorşaǧan ortasynyŋ tabiǧi jäne tehnogendık ekı aspektısı de olardyŋ äl-auqaty jäne adamnyŋ negızgı qūqyqtaryn, tıptı, ömır süru qūqyǧy üşın öte maŋyzdy.
Būl mereke 1972 jyly BŪŪ Bas assambleiasynyŋ 27-sessiiasynda jariialandy. Sebebı 5 mausym 1972 jyly adam qorşaǧan ortasy jönındegı Stokgolm konferensiiasynyŋ bastalǧan künı, sodan keiın Bırıkken Ūlttar Ūiymynyŋ qorşaǧan ortany qorǧau baǧdarlamasy (IýNEP) qūryldy.Būl kündı atap ötu qorşaǧan ortany qorǧauǧa, kömektesuge degen ūmtylysty oiatuǧa jäne planetanyŋ tabiǧi tırşılıktı qoldau jüielerıne qysymnyŋ ösuıne jol bermeu üşın mümkındıgınşe köbırek adamdardy ıs-äreketke şaqyruǧa arnalǧan. Adamzat öte ūzaq uaqyttan berı Jer planetasynyŋ ekojüiesın paidalanyp, joiyp keledı. Är üş sekund saiyn älem futbol alaŋynyŋ, orman aumaǧynyŋ kölemın joǧaltady, ötken ǧasyrda planetanyŋ suly-batpaqty jerlerı men marjan rifterınıŋ jartysy joiyldy. Ekojüielerdıŋ joǧaluy älemdı orman men şymtezek siiaqty kömırtektı rakovinalardan aiyrady. Parniktık gazdardyŋ ǧalamdyq şyǧaryndylary üş jyl qatarynan östı, al planeta apattyq klimattyŋ özgeru mümkındıgıne bır qadam qaldy.
Sonymen qatar COVID-19 paida boluy ekojüienı joǧaltudyŋ zardaptarynyŋ qanşalyqty apatty bolatynyn körsettı. Ökınışke qarai, januarlardyŋ tabiǧi tırşılık etu ortasyn azaitu arqyly bız patogenderdıŋ, sonyŋ ışınde koronavirustyŋ taraluyna jaǧdai jasadyq.Sondyqtan aldaǧy uaqytta älem halyqtaryna tūraqty jäne teŋ qūqyly damudy belsendı türde ılgerıletuge mümkındık beru kerek, ekologiialyq mäselelerge közqarastardyŋ özgeruınıŋ negızgı qozǧauşy küşı özımız, bızdıŋ qoǧam ekendıgı turaly tüsınıktı ılgerıletu kerek. Sondai-aq maqsat — barlyq elder men halyqtardyŋ bolaşaǧy qauıpsız ärı güldenuı üşın serıktestıktıŋ paidaly ekendıgın tüsındıru. Bügın älemde dästürlı türde Düniejüzılık qorşaǧan ortany qorǧau künı «halyqtyq ıs-şara» bolyp tabylady. Sondyqtan köşelerde mitingıler, veloşeru, «jasyl» konsertter, mektepterdegı ocherkter men plakattar konkurstary, aǧaş otyrǧyzu, qoqystardy qaita öŋdeu jäne tazalau aksiialary jäne türlı-tüstı şoular ūiymdastyrylady. Köptegen elderde būl mereke jyl saiynǧy ıs-şaralarǧa saiasi deŋgeide nazar audaruǧa jäne bastamaşylyq etu üşın qoldanylady, sonymen qatar qorşaǧan ortaǧa qatysty halyqaralyq konvensiialarǧa qol qoiuǧa nemese ratifikasiialauǧa mümkındık beredı.
"Adyrna" ūlttyq portaly.
