(Nemese ımperııanyń kúıreýi)
Kezinde jarty álemdi jaýlaǵan Rım ımperııasy ydyraǵanda ımperııanyń shyǵys bóliginde Vızantııa atty memleket quryldy. Ýaqyt óte kele Vızantııa da qudiretti ımperııaǵa aınaldy (Túrik qaǵanaty Vızantııamen baılanys jasaǵan dep biz áli kúnge maqtan tutamyz). Biraq, bul dúnıede máńgilik eshteńe joq.
Memleketter paıda bolady. Abaılamasa keıbiri ımperııaǵa aınalyp, dúrildep turady da, túbinde báribir ydyraıdy. Aıta ketý kerek, sol ımperııalardyń barlyǵynyń túbine jemqorlyq, ımperatordyń ózi men aınalasynyń azǵyndaýy jetken. Vızantııa da birneshe ǵasyr aınalasyn titirentip, óziniń dáýirleý shaǵyna jetti. Birte-birte tabystan basy aınalǵan vasılevsi (ımperator) oıyn-saýyq pen qurǵaq áńgimege birjola boı uryp, irgesindegi dushpandy baıqaýǵa shamasy kelmeı qaldy.
Onyń sol kúıin ańǵarǵan ýázirler qazynaǵa qol salýdy, qol salǵanda mol salýdy ádetke aınaldyrdy. Bul kezde qýatty kúshke aınalǵan Osman túrikteri Vızantııanyń astanasy Konstantınopoldi qorshaýǵa alǵanda, vasılevs qabyrǵalary perishte freskalaryna toly Áýlıe Sofııa shirkeýinde dinbasylarǵa perishteniń jynysyn anyqtaýǵa tapsyrma berip, bastary qatyp jatyr edi.
- Qamal qulaýǵa jaqyn! - degen habar ákelgen habarshyny
- Mańyzdy istermen aınalysyp jatqanda mazamdy almasyn! - dep qabyldamaı qaıtardy...
Osylaısha qudiretti ımperııa bıligi abaısyzda qolyna tıip qalǵan eser bıleýshi perishteniń jynysyn anyqtap áýrelenip jatqanda, túrikter qalaǵa taıaý kelip, 1453 jyldyń 6 sáýirinde qalany tolyq qorshaýǵa alyp, jatyp aldy. Imperator Konstantın HI Paleolog esin jıyp qalany qorǵaýǵa kiriskenmen kesh edi. 3 kúnge sozylǵan qııan-keski shaıqasta ımperator qaza taýyp, 1453 jyldyń 29 mamyrynda 1 jarym myń jyldaı ómir súrgen Vızantııa ımperııasy ómir súrýin toqtatty.
Taǵy biraz ýaqyttan soń, b.z.d. 658 jyly negizi qalanǵan álemdegi eń sulý qala Konstantınopol Stambýl atanyp, Áýlıe Sofııa hrıstıan sobory Aıa Sofııa meshitine aınaldy. Shamamen b.z. 360 jyldary salynǵan hram janynan 1453 jyldan bastap mınaretter turǵyzylyp, 500 jyldaı meshit qyzmetin atqarǵan Aıa-Sofııa musylmandar úshin Qaǵbadan keıingi qasıetti oryn boldy. Tek 1935 j. Mustafa Kemal Atatúriktiń pármenimen mýzeıge aınalǵan edi. Túrkııada meshit jetispeıdi me, álde
Atatúrikke, álde hrıstıandarǵa kórsetken qyry bolar - ol jaǵy bizge beımálim, 2020 jyldyń shildesinde Túrkııa prezıdenti Erdoǵan mýzeıdi qaıtadan meshitke aınaldyrdy.... Meıli, ol túrikterdiń óz sharýasy.. Másele, memleketterdiń qalaı kúıreıtininde... Túrkııa jerine tabany tıgen qazaq bas suǵýdy ýájip sanaıtyn ǵalamat ǵımarattyń qysqasha tarıhy osyndaı...
