Perıştenıŋ jynysy ūl ma, qyz ba?

(Nemese imperiianyŋ küireuı) Kezınde jarty älemdı jaulaǧan Rim imperiiasy ydyraǧanda imperiianyŋ şyǧys bölıgınde Vizantiia atty memleket qūryldy. Uaqyt öte kele Vizantiia da qūdırettı imperiiaǧa ainaldy (Türık qaǧanaty Vizantiiamen bailanys jasaǧan dep bız älı künge maqtan tūtamyz). Bıraq, būl düniede mäŋgılık eşteŋe joq. Memleketter paida bolady. Abailamasa keibırı imperiiaǧa ainalyp, dürıldep tūrady da, tübınde bärıbır ydyraidy. Aita ketu kerek, sol imperiialardyŋ barlyǧynyŋ tübıne jemqorlyq, imperatordyŋ özı men ainalasynyŋ azǧyndauy jetken. Vizantiia da bırneşe ǧasyr ainalasyn tıtırentıp, özınıŋ däuırleu şaǧyna jettı. Bırte-bırte tabystan basy ainalǧan vasilevsı (imperator) oiyn-sauyq pen qūrǧaq äŋgımege bırjola boi ūryp, ırgesındegı dūşpandy baiqauǧa şamasy kelmei qaldy. Onyŋ sol küiın aŋǧarǧan uäzırler qazynaǧa qol saludy, qol salǧanda mol saludy ädetke ainaldyrdy. Būl kezde quatty küşke ainalǧan Osman türıkterı Vizantiianyŋ astanasy Konstantinopoldı qorşauǧa alǧanda, vasilevs qabyrǧalary perışte freskalaryna toly Äulie Sofiia şırkeuınde dınbasylarǧa perıştenıŋ jynysyn anyqtauǧa tapsyrma berıp, bastary qatyp jatyr edı. - Qamal qūlauǧa jaqyn! - degen habar äkelgen habarşyny - Maŋyzdy ıstermen ainalysyp jatqanda mazamdy almasyn! - dep qabyldamai qaitardy... Osylaişa qūdırettı imperiia bilıgı abaisyzda qolyna tiıp qalǧan eser bileuşı perıştenıŋ jynysyn anyqtap äurelenıp jatqanda, türıkter qalaǧa taiau kelıp, 1453 jyldyŋ 6 säuırınde qalany tolyq qorşauǧa alyp, jatyp aldy. İmperator Konstantin HI Paleolog esın jiyp qalany qorǧauǧa kırıskenmen keş edı. 3 künge sozylǧan qiian-keskı şaiqasta imperator qaza tauyp, 1453 jyldyŋ 29 mamyrynda 1 jarym myŋ jyldai ömır sürgen Vizantiia imperiiasy ömır süruın toqtatty. Taǧy bıraz uaqyttan soŋ, b.z.d. 658 jyly negızı qalanǧan älemdegı eŋ sūlu qala Konstantinopol Stambul atanyp, Äulie Sofiia hristian sobory Aia Sofiia meşıtıne ainaldy. Şamamen b.z. 360 jyldary salynǧan hram janynan 1453 jyldan bastap minaretter tūrǧyzylyp, 500 jyldai meşıt qyzmetın atqarǧan Aia-Sofiia mūsylmandar üşın Qaǧbadan keiıngı qasiettı oryn boldy. Tek 1935 j. Mūstafa Kemal Atatürıktıŋ pärmenımen muzeige ainalǧan edı. Türkiiada meşıt jetıspeidı me, älde Atatürıkke, älde hristiandarǧa körsetken qyry bolar - ol jaǧy bızge beimälım, 2020 jyldyŋ şıldesınde Türkiia prezidentı Erdoǧan muzeidı qaitadan meşıtke ainaldyrdy.... Meilı, ol türıkterdıŋ öz şaruasy.. Mäsele, memleketterdıŋ qalai küireitınınde... Türkiia jerıne tabany tigen qazaq bas sūǧudy uäjıp sanaityn ǧalamat ǧimarattyŋ qysqaşa tarihy osyndai...