Qazaqstan Respublikasy Premer-Ministrınıŋ Bırınşı Orynbasary Ä.A. Smaiylovqa
DEPUTATTYQ SAUAL
Qūrmettı Älihan Ashanūly!
«Aq jol» partiiasy parlamentte jürıp syrtqy qaryz problemasyn ünemı köterıp otyrady. Bügınde elımız syrtqy kreditorlarǧa 160 mlrd. AQŞ dollarynan astam qaryz, būl JIÖ-nıŋ şamamen 90,7 paiyzyn qūraidy jäne būl körsetkış ösudı jalǧastyruda. Osy ürdıstıŋ terıs sipatqa ie ekenı turaly bızdıŋ saualdarymyzǧa şeneunıkter tek memlekettık qaryzdy esepke alu kerek degen tüsınıktemelermen qūtylyp ketude, al käsıporyndardyŋ syrtqy qaryzy halyqqa äser etpeitın siiaqty. Alaida, būl mūndai tūjyrymdar ekonomikalyq sauatsyzdyqty ǧana bıldıredı, būl mäselege «Aq jol» partiiasynyŋ deputattary men partiia Töraǧasy bırneşe ret nazar audarǧan bolatyn. Mysaly, tek Europalyq qaita qūru jäne damu bankı (EQDB) jalpy somasy 9,4 mlrd. dollardan asatyn 280 jobany qarjylandyrdy, onyŋ 66 paiyzy – jeke sektorda. Mūndai qaryzdar halyqtyŋ qaltasyn qaǧa ma joq pa ony ekı jaŋa mysalmen keltıruge bolady: jeke käsıporyndar qaryz aluşy bolyp körıngenmen, qaryzdy töleu qarapaiym azamattardyŋ basyna jüktelude. Mäselen, elordada memlekettık-jeke serıktestık (MJS) jelısı boiynşa mektepter salu jobasy daiyndaluda, onda qūrylys saluşy kompaniia bır mekteptıŋ qūnyn 7,5 mlrd. teŋgege baǧalady, būl rette qarapaiym mektepke memleket 1,5-ten 2 milliardqa deiın şyǧyndaidy eken. Jalpy alǧanda, 30-40 mlrd. teŋgenıŋ ornyna 150 milliardqa 20 mektep josparlanǧan. Demek, qala salyq töleuşılerdıŋ qaltasynan 110-120 mlrd. teŋge artyq alyp otyr. Būl ne degen jalǧan «investisiialar»? Qalanyŋ özıne bıreudıŋ nesiesın jyldar boiy 4 ese artyq tölegennen görı 30-40 milliardtyq mektepterdı salǧan tiımdırek emes pe? Taǧy bır mysal: Semei qalasynda MJS jelısı boiynşa 6,8 mlrd. teŋgege qoqys öŋdeu poligonyn (QTQ) salu josparlanuda, al Batys Qazaqstan oblysynda smetalyq qūny 200 mln. teŋgenı qūraityn osyǧan ūqsas poligon salyndy. Iаǧni, Semei poligony tıptı 4 emes, 34 ese qymbat tūrady!! Osy sala mamandarynyŋ esepteuınşe, är türlı audandar men tehnologiialardy eskersek, jobanyŋ qūny 11 esege artyq. Äleumettık jelılerde Semei qalasy äkımdıgı janyndaǧy «Keleşek» memlekettık käsıpornynyŋ basşysy Maqsūt Nyǧmetovtyŋ haty paida boldy, onda ol batyldyq tanytyp, EQDB-ǧa şeneunıkterdıŋ qysymyna qaramastan, būl jobany jasaudan bas tartatynyn habarlaidy. Ol tez arada jūmystan şyǧarylatynyna qaramastan äkımdıktıŋ EQDB-men ssenariiı boiynşa tarifterdıŋ 15 ese ösuıne äkeletın kelısımge qol qoiudan tübegeilı bas tartatynyn jazady! Kommunaldyq käsıporyn basşysy tarifterdıŋ josparly türde tym tez ösuınıŋ sebebın poligon qūrylysyna arnalǧan sybailas jemqorlyq smetalarynyŋ bırneşe ese artuymen tıkelei bailanystyrady. Būl şeneunıkterdıŋ syrtqy qaryzdardy öte kümändı maqsattarda qalai paidalanatyndyǧynyŋ aiqyn mysaly. Būl nesieler üşın aqyr soŋynda qarapaiym azamattar jauap berude. Şyn mänınde, mūndai qaryzdar halyqtyŋ aqşasyn bıreudıŋ jeke qaltasyna tartu qūralyna ainalady. Azamattardyŋ moinyna artatyn syrtqy qaryzdardyŋ kölemınıŋ köbeiuınıŋ esebınen äkımdıkter taqyrǧa otyryp jatyr. Keşe ǧana ükımet EQDB-men serıktestık turaly 2025 jyldyŋ soŋyna deiıngı merzımge kezektı keŋeitılgen negızdemelık kelısımge qol qoiǧany quantady. Şetelden tartylatyn investisiialar jäne olar boiynşa jobalardy ıske asyru bızdıŋ memlekettık müddelerımızge jäne bırınşı kezekte jalpy qoǧamnyŋ müddelerıne jauap beruı tiıs dep sanaimyz. Qūrmettı Älihan Ashanūly, joǧaryda atalǧandarǧa bailanysty «Aq jol» QDP deputattyq fraksiiasy tömendegılerdı sūraidy: 1) Tarifterdıŋ tūraqtylyǧy jäne būl jüktemenı Qazaqstan azamattaryna salmau tūrǧysynan MJS şeŋberınde syrtqy qaryz alu täsılderın qaita qarau; 2) Qazaqstan Respublikasy Sybailas jemqorlyqqa qarsy ıs-qimyl agenttıgınıŋ nazaryn körsetılgen mysaldarǧa audaru (Semei qalasynan käsıporyn basşysynyŋ haty qosa berılgen). 3) Äleumettık jelılerde jariialanǧandai, «Keleşek» käsıpornynyŋ basşysy Maqsūt Nyǧmetov tiımsız şartqa qol qoiudan bas tartqannan keiın ony polisiia qyzmetkerlerı äkımdık zalynan alyp ketken. Osyǧan bailanysty, adal adamdy şeneunıkterdıŋ qudalauynan qorǧaudy talap etemız.Qūrmetpen,
«Aq jol» QDP fraksiiasynyŋ deputattary
