Reseı Federaııasynyń ǵylym jáne bilim mınıstrliginiń aqparattyq derekteri boıynsha qazaqstandyqtardyń basym bóligi óz ul-qyzdaryn Reseıdiń ýnıverstıetterinde oqytady eken. Jalpy reseılik oqy oryndaryndaǵy statıstıka álem boıynsha sheteldikterden Reseı ýnıversıtetterinde eń kóp oqıtyn da qazaqstandyqtar dep kórsetip otyr. Onyń ishinde "Bolashaq" baǵdarlamasy boıynsha Reseıdiń ýnıversıtetterinde oqıtyndar da kósh aldynda keledi.
Reseı tarapynan bizdiń elge keri áser etetin eń birinshi faktor - bul til. Reseıde oqyp kelgenderdiń qazirgi memlekettik qyzmette otyrǵandarynyń kópshiligi qazaq tilinen maqrum, tipti bilmeıdi de, qazaq tilin qajet dep te tappaıdy. Bul ózderiniń ul-qyzdarynyń bolashaǵyn absolıýtti túrde Qazaqstanmen baılanystyrmaıdy dep te aıtýǵa bolady.
Ekinshiden, bizdegi aqparattyq keńistik áli de orys tiliniń yqpalynda qalyp otyr. Kitaphanalardaǵy 90 paıyz oqýlyq oryssha, áleýmettik jelide de orys tili aýdıtorııasy basymdyqqa ıe. Eldegi eń mańyzdy sektorlardyń barlyǵy da orys tiliniń jeteginde. Ózimiz de birneshe kompanııalarmen seriktes bolyp jumys jasaımyz, biraq barlyq jıyn derlik orys tilinde ótedi. Qujattardyń barlyǵy da orys tilinde. Biraq, jınalystarda otyrǵandardyń barlyǵy da qazaqtar. Nege?
Qazaq tili eń mańyzdy iskerlik sektorlarda keńinen qoldanys tappasa, syrtta otyryp alyp, jalǵan ultshyl bolýyń eshteńeni de sheshpeıdi. Sheshse osy ýaqytqa deıin sheshiler edi ǵoı. Sol tasada qalǵany sol, qalyp kete beredi. Til memlekettiń basty ıdeologııalyq ustynyna aınalýy úshin ol eń mańyzdy sektorlarda qyzmet etýi kerek. Qazaq tili ǵylym salasynda, bilim salasynda, memlekettik basqarý salasyndaǵy, jekelengen kásiporyndar men kompanııalarda, ulttyq kompanııalarda qyzmet etýi kerek.
Ulttyń tili ǵylym men bilim salasynda ozyq túrde qoldanylmaı, ulttyq damý eshqashan da bolmaıdy. Ony biz ózimiz qyzmet etkizýimiz kerek. Eger til bulaı qyzmet etpese, yqpalyn kórsetpese, onda bul bodandyq qana. Basqa eshteńe emes.
Memlekettik tildiń taǵdyry men bolashaǵy bir sekýnd bolsa da qaperden shyqpaýǵa tıis ári ony eń mańyzdy oryndarda qoldanysqa engizýge mindettimiz. Eger de biz dál qazirgi úrdispen qazaq tiliniń yqpalynan aıyrylǵanyna jol bere bersek, resmı ǵana el bolyp, praktıkada otarǵa aınalamyz. Ulttyq baǵyttaǵy damýdy ózimiz shektep tastaımyz. Men Elordada qyz-kelinshekterdiń búldirshinderge tek qana oryssha sóıleıtinin únemi kezdestiremin ári búldirshinderdiń birtegis oryssha sóılep kele jatqany qatty alańdatady.
Bekbolat QARJAN,
"Adyrna" ulttyq portaly
