Belgılı jurnalist Jeŋıs QŪSPAN özınıŋ äleumettık jelıdegı paraqşasynda qyzyqty bır aqparatpen bölısıptı. Kelmeske ketken KSRO-nyŋ qazırgı ūrpaq bıle bermeitın, sol zamannyŋ adamdary asa tereŋıne boilai bermeitın tūstary turaly avtordyŋ materialy kımge de bolsa, oi salady degen maqsatpen nazarlaryŋyzǧa ūsynyp otyrmyz.
SSSR – 3 tiyndyq gazdalǧan su satatyn avtomat emes, ol GULAG (ALJİR) pen 4 million jabylǧan jala;
CSSR – ol ükımet basyndaǧy aljyǧandar men jalpyǧa tän kedeilık;
SSSR - ol ekıjüzdılık pen saiqaldyq. Batys elderın öle jamandasa da şet elge şyǧuǧa mümkındık – madaqtau syilyǧy retınde. Al şeteldık kiım, zat – kez kelgennıŋ basyna qona bermeitın baq.
SSSR – ol balamasy joq jalqylyq. Kiımde de, tamaqta da, ände de, oida da.
SSSR - ol tapşylyq, bolaşaǧy ümıtsız joqşylyq.
SSSR – ol ortaq ashanasy men dälızı bır, alqaş körşıŋnen ömır boiy qūtyla amaityn jataqhana.
SSSR – şet elge şyǧuǧa tyiym, dollar satsaŋ da – türme, kommunistık partiianyŋ «sara jolynan» taiqysaŋ da - türme.
SSSR – ol jeke käsıpkerlıkke tyiym. Kez kelgen jeke menşıkke tyiym. Jeke eşteŋe bolmauy tiıs, al adam özıne tiesılı emes, ol – qoǧamǧa qyzmet etuge mındettı.
SSSR – ol är qadamyŋ baqylauly, jeke pıkır aitu men ony taratuǧa – erkındık joq zaman.
SSSR – ol ötırıkke toly, köleŋkeŋnen qoryqqan qoŋyrqai tırşılık.
SSSR – ol pioner galstugı, komsomol jinalysy, jeke ömırıŋdı jūrt aldynda jinalysqa salyp talqylau men aiyptau, mıneu, kemsıtu, qorlau.
SSSR – ol jeŋ ūşynan jalǧasqan tamyr-tanystyqpen qat tauar alu.
SSSR – ol besıkten belıŋ şyqpai soǧysqa, imperiiany qorǧauda ömırıŋdı közsız qiiuǧa daiyndyq.
SSSR – ol jalpyǧa bırdei teŋdık ūranymen eŋbektıŋ qūnsyzdyǧy.
SSSR – ol tıs pastasyna deiın qat bolǧan ömır.
SSSR – ol kündelıktı tūrmysta qoraş ömır qorşaǧan beişaralyq.
SSSR – ol ömır boiy boiyŋdy bilegen qorqynyş pen maǧynasyz, mänsız ömır.
SSSR – ol jeke adam ömırınıŋ tükke tūrǧysyzdyǧy. Mektepte, institutta, qyzmette – jeke ömırıŋnıŋ joqtyǧy.
SSSR – ol qūlaǧyŋdy künde sarsytatyn ügıt-nasihat, dükenderdegı bıtpeitın kezek pen bos söreler.
SSSR – ol kündelıktı miyŋa qūiylatyn soǧys üreiı, öitkenı ainala tolǧan jau, olar kez kelgen sätte ūrys aşuy mümkın.
SSSR – ol kez kelgen anketa sūraǧyna "qoǧam müddesın jeke basymnyŋ müddesınen joǧary qoiamyn" dep jazu.
SSSR – ol böle-jara, elden erekşe oilaityn, erekşe ömır sürgısı keletın, bılımdı adamdarǧa degen jekkörınış.
SSSR – ol qalaǧan närseŋdı qarap, oqyp, tyŋdau mümkındıgınıŋ joqtyǧy.
SSSR – ol dükenderdegı et-kolbasaǧa şegı joq kezek.
SSSR – ol jeke adamǧa – sen eşkım emessıŋ degen közqaras.
SSSR – ol ūltyŋ säikes kelmese joǧary lauazymǧa jetu qiyndyǧy.
SSSR – ol erteŋge degen ümıt joqtyǧy, aldamşy ömır.
SSSR – ol ne bolsa da taŋdaudyŋ müldem joqtyǧy.
SSSR – ol basşynyŋ aldyndaǧy jaǧympazdyq pen jaramsaqtyqtyŋ şyrqau şegı. Myqtylardyŋ aldynda qūrdai jorǧalau.
SSSR – ol erkındık tügılı, ondai ūǧymnyŋ müldem joqtyǧy. Baram degen jerıŋe bara almai, aitamyn degenıŋdı aita almai şermende ötken ömır. Kündelıktı jinalys, mınbeden aitylǧan qyzyl söz, parad, qūrmet taqtasy – şyndyqty bürkemeleu joldary bolatyn.
Jäne ainala tolǧan jalǧandyq, ötırık müläiımsu, mäimöŋke ömır.
Bastysy, SSSR - ol halyqtardyŋ türmesı, GULAG (ALJİR) pen 4 million jabylǧan jala. Ol adamnyŋ bolmysyn jek köretın rejim.
Avtory: Aleksandr Tverskoi.
