«Oqýlyq» RǴPO men S.Demırel atyndaǵy ýnıversıtet birlesip ótkizgen «Zamanaýı oqýlyq jáne bilim berý qundylyqtary» atty respýblıkalyq ǵylymı konferenııada «Oqýlyq» ortalyǵy dırektory Ǵ.Beısembaev elimizdiń oqýlyqtar men kitap shyǵarý tarıhyn qozǵady.
«Elimizde oqýlyqtar jylnamasy akademııalyq turǵyda kóp zerttelmegen salaǵa jatady. Bastaý-qaınary sonaý Ál-Farabı zamanynan arna tartatyn, Mahmud Qashqarıdiń «Dıýanı luǵat-at-túrk» eńbegi men Júsip Balasaǵunıdiń «Qutadǵý bilik» eńbekterimen nyǵaıǵan, orta ǵasyrlardaǵy qanshama aty máshhúr ǵulamalardyń týyndylarymen tolyqqan kitabı dástúrimiz bar ekenin maqtanysh etemiz. Odan beridegi zamanaýı mektep oqýlyqtarynyń basy bolǵan 1879 jyly jaryq kórgen Ybyraı Altynsarınnyń «Qazaq hrestomatııasy» men Ahmet Baıtursynovtyń 1912 jyly jaryq kórgen «Oqý quralynyń», 1925 jyly jaryq kórgen «Álippesiniń» mándilgi men qundylyǵy táýelsizdik jyldary jańasha dereknamalyq turǵydan tanylyp jatqany qýantady», - dedi Ǵ.Beısembaev.
Onyń aıtýynsha, aıtýly tulǵalar M.Shoqaev, Ǵ.Qarash, Q.Sátbaev, J.Aımaýytov, M.Jumabaev, Á.Ermekov, J.Kúderın jáne taǵy basqa atpal azamattardyń qazaq tili men ádebıettaný, psıhologııa men pedagogıka, ósimdiktaný men tirshiliktaný, matematıka pánderiniń syndarly oqýlyǵy ári alǵashqy zertteýler bolyp tabylatyn eńbekteri qazaq eliniń ulttyq bilim berý júıesiniń irgetasy bolyp qalandy.
«1926 jyly Qazaqstandaǵy bilim berý júıesi keńestik ortaq júıege kóshirilip, 1934 jyly «Álippeniń» alǵashqy nusqasy latyn álipbıimen, keıinnen kırıll álipbıimen qaıta jaryq kórdi. Qazaqstandyq baspalardyń alǵashqysy bolyp 1947 jyly 20 mamyrda qurylǵan «Mektep» baspasy «Prosveenıe» baspasynan shyqqan oqýlyqtardy qazaq tiline aýdaryp basýmen qatar, «Qazaq tili», «Qazaq ádebıeti», «Qazaqstan tarıhy» jáne «Geografııa» pánderinen tól oqýlyqtarymyzdy jazýmen aınalysty. Al elimiz táýelsizdik alǵan jyldary otandyq baspalardyń oqýlyqtardyń tolyqtyrylǵan nusqalaryn aldymen qazaq tilinde, sodan soń orys jáne basqa da tilderge aýdaryp basyp, jaqsy úrdis bastaǵanyn atap ótý kerek. Munan keıingi araǵa bes jyl salyp, bilim tujyrymdamalaryn, oqý baǵdarlamalaryn, oqýlyqtar, oqý-ádistemelik quraldar jáne tekserý tapsyrmalarynyń júıesin jasaý maqsatynda 1996 jyly Úkimet qaýlysymen bekigen jańa Memlekettik maqsattyq baǵdarlama qabyldandy. Osynyń nátıjesinde 1998 jyly Y. Altynsarın atyndaǵy bilim máseleleri ınstıtýtynyń Y. Altynsarın atyndaǵy qazaq bilim akademııasy bolyp qaıta qurylýymen qazaqstandyq oqýlyqtardyń jańa býynyn shyǵarý qolǵa aldy», - dep oıyn jalǵady «Oqýlyq» RǴPO dırektory.
Sonymen qatar, sonda aıtylǵan dereknamaǵa qaraǵanda, oqýlyq shyǵarý isinde jańa izdeniske erkindik berilgen sát 2000 jyldardyń óri boldy. Sebebi, osy kezde bir pánnen birneshe nusqada, balama oqýlyq shyǵarý múmkindigi berildi.
«2005 jyly QR Úkimetiniń №405 qaýlysymen ǵylymı jáne pedagogıkalyq saraptama ótkizýdiń ǵylymı-ádistemelik negizderin jasaý, bilikti sarapshylardyń bazasyn qurý jáne oqýlyqtar men oqý-ádistemelik keshenderdi memlekettik saraptamadan ótkizý sapasyn jetildirý maqsatynda «Oqýlyq» respýblıkalyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵy» quryldy. Búgingi ótkizilip otyrǵan konferenııa «Oqýlyq» ortalyǵynyń ashýlýyna 15 jyl tolýymen tuspa-tus kelýimen erekshelenip otyr.
Tarıh úshin úsh bes jyldyq asa kóp ýaqyt bolmaǵanymen, osy merzim ishinde Ortalyq mańyzy men jaýapkershiligi joǵary eńbek jolyn eńserdi. «Oqýlyq» ortalyǵy bilimniń mazmunyn baǵalaý, oqýlyqtar men oqý-ádistemelik keshenderdi saraptaý arqyly bilimniń sapasyn qamtamasyz etý mindetin oryndap keledi, bul árıne, oqýshylardyń bilim sapasyna, tárbıesine oń yqpalyn tıgizdi.
Qarapaıym ǵana mysal, jańartylǵan mazmundaǵy 1-11 synyp oqýlyqtary kezeń-kezeńimen 2016-2020 jyldary oqý proesine engizildi. Atalǵan kezeńderde «Oqýlyq» ortalyǵy arqyly orta bilim boıynsha 5053 atalym oqýlyq pen oqý-ádistemelik keshen saraptamadan ótip, onyń 40%-ǵa jýyǵy bilim berý uıymdaryna usynyldy. Sonyń ishinde 643 oqýlyq oqý proesine endi. Osy oraıda úrdiske qatysqan myńǵa jýyq oqýlyq avtorlary men basqa da baspalardyń, syrtqy sarapshylardyń da eren eńbegine alǵys aıta otyryp, aýqymdy jumys atqarylǵanyn atap ótken jón», - dep tujyrdy Ǵ.Beısembaev.
Atalmysh shara ortalyqtyń 15 jyldyq mereıtoıyna oraılastyrylǵan. Is-sharanyń basty maqsaty zamanaýı oqýlyqtardaǵy bilim berý qundylyqtaryna, oqý ádebıetteriniń tiline, mátindik jáne mátinnen tys apparatyna qoıylatyn talaptar boıynsha ózekti máselelerdi talqylaý.
Jıynǵa QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligi men onyń baǵynysty uıymdarynyń, joǵary, tehnıkalyq jáne kásibı, orta bilim berý, mektepke deıingi tárbıe men oqytý jáne muǵalimderdiń kásibı biliktiligin arttyrý uıymdarynyń qyzmetkerleri, bilim berý resýrstaryn ázirleýshi baspa men ǵylymı uıym ókilderi, oqý ádebıetteriniń avtorlary men sarapshylary qatysty.
Aıta keteıik, «Oqýlyq» RǴPO bilimniń mazmunyn baǵalaý, oqýlyqtar men oqý-ádistemelik keshenderdi saraptaý arqyly bilimniń sapasyn qamtamasyz etýge atsalysady. Ortalyq óziniń quzireti sheginde QR Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń mindettemelerin oryndap, oqýlyqtardyń sapasyn arttyrý, sondaı-aq óskeleń urpaqtyń bilimin jetildirý baǵytynda jumys istep keledi.
