Meniń jeke pikirim Karabah máselesi saıası turǵyda áli tolyq sheshilýdi talap etedi.
Sóz joq bul Armenııanyń tarıhta áli talaı aıtylar jeńilisi. Al, Ázerbaıjannyń Kavkazdaǵy iri jeńisi. Bul Ázerbaıjannyń aımaqtaǵy áskerı, ekonomıkalyq iri kúsh ekenin kórsetken soǵys boldy. 28 jyl boıy bir qarys topyraq ala almaǵan Ázerbaıjan Karabahtyń kúretamyry Lachın men rýhanı astanasy Shýshany, ózge de qalalar men aýdandardy qaıtaryp aldy. Basqa aýdandar da kelisim boıynsha óz qaramaǵyna ótti.
Túrkııanyń Osmanlynyń sońǵy 100 jylynan beri Kavkazda yqpaly joq edi. Qazir baqylaýshy rolinde áskerin kirgizip, aımaqta ózindik orny bar saıası oıynshyǵa aınaldy. Qarýlaryn synady. Jarnamalady. Áskerı tehnıkasynyń kúshin pash etti. Reseıdiń "S300" áýe qorǵanysyn tas-talqan qyldy. Baıraktary effektıvti qarý ekenin álem bildi. Suranys artty. Esebi túel.
Reseı 2 myńǵa jýyq áskerin ákelip "Taýly Karabahta" oryn aldy. Kavkazda Reseı áskeri buryn da bolatyn. Jańa geografııalyq aımaqqa engen joq. Degenmen "Taýly Karabahta" 5 jyl qalady. Múmkin 10 jyl... Bul óte mańyzdy.
Osy 5 jylda Reseı belgili bir oıyndardy oınatýy ábden múmkin. Onyń eń birinshi joly "Taýly Karabah" atty jańa bir memleket qurýǵa tyrysý. Ony BUU-da moıyndatýǵa kúsh salý. Qaýipsizdik keńesine múshe 5 memlekettiń biri. Ol jerde ózin qoldaıtyn Qytaı bar. Armııan dıasporasy kóp AQSh, Franııa, Anglııa bar. Reseıge ońaı bolmaıdy. Biraq Soltústik Osetııa men Abhazııany eske alaıyq. Osy tektes jolmen Ázerbaıjanǵa qysym kórsetýi, saıası saýdada paıdalanýy ábden múmkin.
Ekinshi jol Karabahtaǵy armııan halqynyń quqyǵy degen jeleýmen ártúrli oıyndar oınalýy da ǵajap emes. Qalaı degenmen Reseı óz múddesi úshin bul regıondy endi ýysynan shyǵarmaýǵa tyrysady. Túrkııamen saıası saýdada, Ázerbaıjanmen kelissózde, yǵyna kóndirýde paıdalanady. Armenııa da qarap qalmaıdy.
Tarıhyn biz biletin Reseı 5 jyldan keıin "Beıbitshilik ornady. Karabah Ázerbaıjandiki" dep jáı ketpeıdi-aý. Ne saıası saýdada ornyna óz múddesi úshin birdeńe alyp ketedi ne basqa bir saıası oıyn oınatady.
Bolashaqta másele Túrkııanyń halyqaralyq arenadaǵy roline, ekonomıkalyq, áskerı kúshiniń qanshalyqty bolatyndyǵyna da kóp nárse baılanysty bolady. Álsiz Túrkııa bolsa Karabah máselesi qaıta ýshyǵady. 20-30 jyl óter kartına múldem basqasha bolýy da múmkin.
Ár eldiń bir esebi bar. Eń bastysy Ázerbaıjannyń syrtqy, ishki saıasaty kóp dúnıeni sheshedi. 1990 jyldary kóship ketken 1 mln halyqty Karabahqa qaıtarý, Reseı men ózge elderdiń de kóńilin taba biletin saıasatty ustanýy qajet. Alıev soǵysty tolyq jalǵastyrmaı saıası joldy tańdadym dedi. Bir esebi bar shyǵar. Biraq oıynnyń ishinen oıyn quratyn ózgeniń de óz esebi bar. Ýaqyt kórseter...
