Elimiz táýelsizdik alǵan ýaqyttan beri arzanshylyq, arzandapty degen sóz aıtylmaǵaly qaı zaman. Buǵan deıingi qymbatshylyq asa nazar aýdartpaǵanymen, pandemııa kezindegi Qazaqstan naryǵyndaǵy sharyqtaǵan baǵa kez kelgendi úreıdiń qushaǵyna ala bastaǵany aqıqat.
Byltyr ǵana osy ýaqytta dúkenge on myń teńgemen baryp, eń bolmasa eki aptaǵa jetetin azyq-túligińizdi alyp qaıtatynsyz. Al qazir sol on myń teńgege alǵan zatyńyz bir dorba da bolmaıdy.
«Osydan 5 jyl aldyn bazarǵa barsam 20 000 teńgege biraz azyq-túlik alatynmyn. Qazir 40 000-ǵa da onsha zat ala almaımyn. 500 teńgege A4 qaǵazyn alatyn edik ol endi 1 300 teńge boldy. 2 200 000 teńge turatyn Hyundai Accent qazir 6 500 000-nan kóp. Bizdegi qymbatshylyqtyń eń basty sebebi óz basyn alyp júre almaıtyn, eki kózi rýblge qarap jaýtańdaıtyn teńgeniń qunsyzdanýy. Dollar qanshalyqty qymbattasa, qarapaıym halyq sonshalyqty kedeılenedi.
Qymbatshylyqtyń taǵy bir sebebi ınflıaııanyń durys eseptelmeýi. Statagenttiktiń málimetteriniń kóbisimen kelispeımin. Sońǵy 5 jylda bizdegi ınflıaııa jylyna keminde 20%-dan boldy dep aıta alamyn. Adamdardyń qymbatshylyqty sezinbeýleri úshin aılyqtary keminde ınflıaııadan joǵary bolýy kerek. Bizdegi 2018-degi 5%, 2019-daǵy 4% degendermen kelise almaımyn. Resmı statıstıka 5% degen soń zeınetaqy men basqa da tólemderge 5% kóleminde aqsha qosylady. Sosyn árıne, jetispeýshilik paıda bolady. Statagenttigi durys málimetter kórsetý kerek.
Zańsyzdyq pen jemqorlyq ta qymbatshylyqqa áser etedi. Qymbatshylyqty qadaǵalaýy tıis antımonopolnyı komıtettiń basshysy mıllıardtap para alyp artynan shtraf tólep shyǵa salsa, kim kimdi qadaǵalasyn. Qansha jerden naryqtyq ekonomıka bolsa da memleket keıbir zattardyń baǵasyn qadaǵalap otyrýy kerek. Sosyn ózimiz tis shuqıtyn taıaqshany Qytaıdan, dambaldy Úndistannan, sirińkeni Reseıden, maıkany Ózbekstannan ımporttap otyryp qymbatshylyq qalaı nege bolady deımiz-aý. Aldymen ózimizdi daıyn ónimmen qamtamasyz etýimiz kerek. Shetelden kıim emes stanok tasýymyz qajet. Protekıonızmdi qoldaný kerek. Otandyq ónimge artyqshylyq berý kerek. Ózimizde eshteńe óndirmeı narkomandar sııaqty shıkizattyń baǵasyna qarap otyra bersek, kórgen kúnimiz osy bolmaq», -dep jazady Sabıt Rysbaev.
«Sońǵy bes jylda kólik eki ese qymbattady. 2015 jyly avtosalonda baǵasy 3 mln 900 myń ( polnaıa komplektaııa) turǵan Hıonde Elantra 5 jyl júrilgen soń, dál qazir “Kolıosa” portalynda b/ý kúıinde 6 mln. teńgege satylyp jatqan soń, boldy ǵoı. Al sol káristiń 2020 jylǵy korytosy 9 mln. teńgege kóterilip ketken. Dese de, satylymda lıderler sapynda...
Kólik júrilgen saıyn qunyn joǵaltýshy edi. Bizde baǵasy arta túsedi. Ony otandyq avtokólik dep satady uıalmaı... Otandyq ónim de dollarǵa baılaýly. Absýrdy sol.
Negizi kólik naryǵyn bul qazaq Balýshkın men Lavrentevke basybaıly ótkizip bergeli qashan!? BRK arqyly bıýdjettiń mıllıardtaryn bóldirip, lgotkamen eldi aldaýsyratyp, odan qalsa sýbsıdııadan sýbsıdııa alyp, jyrǵap otyrǵan avtoprom ıeleri bular.
Qystyq rezına eki esege qymbattap, perebortovıkter aýzyna kelgen baǵany aıta salǵanda, bul eldiń ıesi bar ma ózi deısiń keıde», -deıdi tanymal jýrnalıst Rıshat Asqarbekuly.
«Bir aı buryn ǵana jýynatyn bólmeni jasatýǵa arnalǵan zattardyń baǵasyn bilý úshin qurylys dúkenine barǵanmyn. Qansha danasy ketetinin, qansha aqsha bolatynyn eseptetip kettim. Sol kezde satýshy alatyn zattarymnyń jalpy somasy 257 myń teńge bolatynyn qaǵazǵa eseptep jazyp berdi. Alaıda dál ol kezde ondaı aqsham bolmaı, keshe ǵana 300 myń teńgemdi qaltama salyp, sol dúkenge bardym. Ne boldy deısiz ǵoı? Aqsham jetpedi! Bir aı burynǵy eseptep bergen qaǵazyn kórsetsem, satýshy: «Apaı, bul eski baǵa ǵoı. Qazir ár kún saıyn taýardy qymbat baǵaǵa alyp jatyrmyz» deıdi. Búgingi esep boıynsha 257 myń teńge emes, 353 myń teńgege ala alady ekenmin! Sumdyq emes pe!? Bir aıdyń ishinde shege, kafel sııaqty qurylys zattarynyń qansha paıyzǵa óskenin baǵamdaı berińiz», -deıdi shymkenttik muǵalim Aınur Aıdarqyzy.
«Qymbattamaǵan eshteńe qalmady. Tamaq, kıim, sharýashylyq zattary bári qymbattady. Baǵa aspandap ketti. Tehnıkalardyń baǵasy tipti, sumdyq. Meniń túsinbeıtinim, karantın dep kóp adam jumyssyz qaldy. Aqshasyz qaldy. Soǵan qaramastan baǵanyń bulaı sharyqtaýyn qalaı túsinýge bolady? Úkimet qaıda qarap otyr? Kommýnaldyq qyzmet aqysy ǵoı, aı saıyn teńgelep ósip jatyr. Óz elinde bıdaı ósiretin Qazaqstanda nan baǵasy júz teńgeden joǵary. Byltyr karantınge deıin únemdep júrip, kúnine sút, nan, aıran, súzbe, alma, kók sógimdi myń teńgege shaqtap alatynmyn. Dál qazir myń teńgege ári ketse, aıran men sútimdi ǵana ala alamyn. Alatyn zeınetaqym 48 myń teńge. Men sııaqtylar qanshama! Úkimet qaıda qarap otyr dep suraýdan jalyqtyq. Bulaı kete berse, aldaǵy on jylda bul elde aýrý syrqaý, eshteńege jaramaıtyn adamdar ǵana qalatyn shyǵar», -dep kúrsinedi zeınetker Beıbitgúl Asanqyzy.
Raýana DIMAShQYZY,
«Adyrna» ulttyq portaly.
Foto ashyq derekkózden alyndy.
