Tazabekov: «Saýd Arabııasynda 6-8 aı turyp keldim»

3119
Adyrna.kz Telegram

 «Asyl arna» telearnasynyń dırektory Muhamedjan Tazabekov 3 qarasha kúni Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy ǵulamalar keńesiniń otyrysyna qatysypty. Osy jınalystyń Muhamedjan myrzaǵa paıdasy mol bolǵan sekildi. Jınalys barysynda jáne jınalystan keıin qoǵamdyq talqyǵa tuzdyq bolǵan eki málimdeme jasady dep habarlaıdy «Adyrna» ulttyq portaly Abai.kz portalyna silteme jasap.

Munyń birinshisin keshe jarııaladyq. Tazabekov «Facebook» jelisindegi paraqshasynda «Asyl arnanyń» jabylatynyn málimdedi. Osy ýaqytqa deıin tolyq dinı kontentpen aınalysyp kelgen arna endi «Tálimtv» degen jańa atpen áleýmettik - otbasylyq, ǵylymı - tanymdyq, mádenı - aǵartýshylyq baǵytta qyzmetin jalǵastyrady eken.

«Asyl arnanyń» jabylý sebebin Tazabekov Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy janynan dinı ýaǵyz-nasıhat júrgizetin «Halyq arna» atty jańa telearna ashylýymen túsindirdi. Óziniń aıtýynsha, dinı ýaǵyzben dinı basqarma tolyqtaı ózderi aınalysqanyn jón kóripti.

Bul Tazabekovtyń jınalystan keıinigi málimdemesi. Al jınalys barysyndaǵy aǵynan jarylyp, dinı ustanymy jaıly óz shyndyǵyn aıtqan áńgimesi búgin jarııalandy. Muhamedjannyń sózin tyńdaǵan kópshilik taǵy da qyzý talqyǵa salyp jatyr. Biraq pikir bildirýshilerdiń oıy ekiushty.

Biri onyń «týra jolǵa» túskenine qýanyp jasta, ekinshi bir toby Tazabekovtyń sózine sál senimsizdik tanytýda. Muhamedjannyń óz dinı ustanymy jaıly ashyq aıtyp, kózqarasyn ózgertkenin durys dep sanaıtyn pikirdi dintanýshy Qaırat Joldybaıuly jeke paraqshasynda jarııalady. Biraq Matýrıdı aqıdasyn anyq ustaǵanyn dáleldeý úshin kóp jumys istep, bóten aǵymda júrgen jandardy týra jolǵa shaqyrýdy usyndy.

Qaırat Joldybaıuly, dintanýshy:

- Jańa aqıdań qutty bolsyn, Muhammedjan baýyrym!

«Buǵan deıin sáláfı jolyndaǵy jigittermen aralas-quralas bolǵanym ras. Matýrıdı aqıdasyna qatysty keıbir kúmánim bolatyn. Alaıda, sońǵy jyldary onyń eń durys senim ekenine, ata-babamyz ustanǵan jol ekenine kózim jete bastady. Júregimdegi eń sońǵy kúmándarymnyń seıilip, Matýrıdı aqıdasyna tolyq bet burýyma Naýryzbaı hazret sebepshi boldy. Al taýhıdti ustanamyz deıtin sáláfı jolyndaǵy jigitterdiń aıtyp júrgeni taza sekta ekenine kózim jetti» M. Tazabekov.

Keıbir azamattar Muhammedjan baýyrymnyń jańa aqıdasyna qatysty «bul da kózboıashylyq, taqııalyq tásil» dep kúmánmen qarap jatyr eken. Kúmándary oryndy. Osy tusta Muhammedjan baýyryma bul kúdikti ketirýdiń op-ońaı jolyn aıtaıyn. Aınalańdaǵy tyǵyz qarym-qatynasta júrgen sálafı aqıdasyndaǵy adamdardy ózińiz jıyrma jylǵa jýyq ýaqyttan keıin durystyǵyna ábden kóz jetkizgen Mátýrýdı aqıdasyna qaıtarý úshin ter tógip, aıanbaı eńbek etseń, bári óz qalpyna keledi. Ásirese, ózińizdiń nelikten mátýrýdılikke qaıtqanyńyzdy, sálafılik aqıdadaǵy ómirlik tarıhyńyzdy aıtsańyz áserli bolatyndyǵynda kúmán joq. Buǵan sizdiń sheshen tilińiz de, aqyl-parasat, ádis-tásilińiz de jetedi dep oılaımyn. Solardyń bir-birlep mátýrýdı aqıdasyna qaıtqany jaıly habardy estigen saıyn qazaq qoǵamy qýanyshqa bólenip, ózińe kól-kósir alǵysyn jaýdyrar edi. Onyń ústine kezinde sálefılikke ótýine ózińiz at salysqan adasqan jandardy týra jolǵa salý úshin aıanbaı eńbek etýińiz eń áýeli bul dinı de, adamı da paryzyń.

«Taýhıdti ustanamyz deıtin sáláfı jolyndaǵy jigitterdiń aıtyp júrgeni taza sekta» dep ózińiz baǵa bergen shatasqan aǵaıyndardy jınap nemese bir-birlep arnaıy umraǵa, qajylyqqa aparaıyq. Qaırat Qurmanbaı, Ersin Ámire, Erkinbek Shoqaı, Baýyrjan Álıuly syndy bilimdi azamattardy birge aparyp, adasqandardyń aqıdasyn ózgerteıik. Osylaı jasasańyz ǵana sóz ben is úılesedi de, qoǵamda eshbir kúmánǵa oryn qalmaıdy. Jurt ne dese de, shynaıylyq túbinde jeńiske jetedi.

Bul usynysymdy esińizde bolsa, 2013 jyly Áziret Sultan meshitine kelip, «Qaıreke, elge birge qyzmet jasaıyq» degen kezińizde ózińizge "shart" retinde de aıtqan bolatynmyn.

Sonymen, Muhamedjan Tazabekov QMDB ǵulamalar keńesinde ne aıtty? Dinı senimine qatysty ne málimdedi? 

- El arasynda men týraly «Muhamedjannyń aqıdasy kúmándi, Matýrıdıge búıregi burmaıdy. Saýd Arabııamen qatysy bar, Darynmen jaqsy» degen sekildi aqıdalyq máseleler aıtylyp jatady. Qudaıdyń aldynda arym taza bolý úshin, ekinshiden sizderge de kerek bolyp jatsa qujat bolý úshin ózimniń dinı ustanym, tanym-túsininigime qatysty máseleni ashyq aıtyp, málimdep ketkim kelip otyr.

Kezinde aqyn boldyq, júregimiz ashyq boldy. Qaıda barsaq halyq tanıdy, qushaǵyna alady, ana molda arqadan qaǵady, myna oqymystynyń aýyzyna qaraımyz... Ókinishke oraı ol kezde dinı basqarmanyń jemisti jumys istemegen kezi, áli ǵulamalarymyz qalyptaspaǵan. Aty shyqqan ýaǵyzshylarymyz joq kez. Eldiń bári Daryndy tyńdady, ımamdardan Abdýlla Joldasulyn ǵana bilemiz.

Sóıtip turǵan zamanda Saýd Arabııasynan, Mysyrdan, Pakistannan oqyp kelgen azamattarǵa qushtarlyǵymyz artyp turdy. Solardy tyńdadyq, qasynda júrdik. Tipti aǵalarymyzdyń qoldaýymen ózimiz baryp kóreıik degen oımen Saýd Arabııasyna baryp, 6-8 aı turyp keldim. Biraq, Qudaı kýá, men ol elden álde bireýdi ustaz kórip, sheıhim dep tanyp kelgen joqpyn. Tipti ol jaqtaǵylardyń meni óz toptaryna tartyp jatqanyn da sezbeppin. Endi oılasam, sol kezde meni bir top myna jaqqa, bir top ana jaqqa tartyp júrgen eken. Kúndiz-túni menimen jumys jasaǵandardyń osyndaı maqsatyn sezbegen kúıi elge qaıtyp kelippin.

Biraq qajylyq kezinde bizdi alǵash qarsy alǵan Dıdar sekildi jigitter jaqyn bolyp qaldy. Óıtkeni kózimizdi ashyp kórgenimiz solar boldy. Sóıtip, sol varıantpen ǵana júrdik, aqıqat osy eken, osy durys eken dep oıladyq. Keıin kemeldene kele, dinı basqarmanyń ǵulamalaryn jáne basqa nusqalardy tyńdaǵannan keıin (alǵashqylarǵa) kúmán kelip, alystaı bastadyq.

Biraq kileń jas balalar Matýrıdıdi bir jaqqa syryp tastap, qazaq dalasynyń barlyq qundylyqtaryn joqqa shyǵaryp jatqan máselelerdi qoldap ketpesek te, «a, solaı ma eken» dep júrgen kezimiz boldy. Sóıtip júrgende aqyn retinde bireý suhbat alady, bireý jaı suraıdy, kezdesýde bolamyz, biraq onyń (dinniń) shekarasyn da bilmeımiz, jaýapkershiligin de bilmeımiz, shalqyp shabytpen, shyǵarmashylyq kóńilmen sóılep júrgen kezderimiz boldy.

Jasyratyny joq, keıin ustazdarmen sóılestik, tyńdadyq «Matýrıdı kim, shynymen adasqan ba, shynymen tozaqqa bara jatyrmyz ba» degen suraqtarǵa jaýap izdedik. Sońǵy 7-8 jylda osy máseleni zertteýmen aınalystym. Bul suraqtarymnyń sońǵy núktesin Naýryzbaı qaziret qoıyp otyr. Ótkende osyǵan baılanysty sońǵy bir seıilmeı turǵan kúmándarymdy bul kisi aq-qarasyn aıtyp, men barmaǵan bir buryshtar bar eken sony túsindirip, kúmánimdi ketirdi. Bylaısha aıtqanda, Matýrıdı atamyzǵa tek qaǵa duǵa qylmaı, ol meniń aqıdam eken, ata-babam aqıdasy eken, Abaıdyń, men sekildi aqyn-jyrshylardyń aqıdasy degenge taban tiredik.

Qudaıdan jasyrmaǵandy adamnan jasyrmaımyz, qazirgi ýaqytta Darynmen de ondaı qarym-qatynasymyz joq. Kórip qalǵan jerde sálemdeskenimiz bolmasa, jabysyp ýaǵyz tyńdap nemese arqasynan qaǵyp otyrǵan jaǵdaımyz joq. Sebebi bir nárse anyq, qazir Qudaıǵa shúkir dinı basqarmanyń ustanymyndaǵy meni tolyq qanaǵattandyratyn ustazdar jeterlik. Ol kezde múmkin osyndaı ustazdar joq bolǵan shyǵar, qazirgi ýaqytta jetedi. Sansyzbaı ustazdan bastap, meshitte otyrǵan ımamdardyń bárin tyńdap júrmiz.

Sondyqtan osy otyrǵan árqaısyńyzdyń meniń kózqarasymda, jandúnıemde tóńkeris bolýyna úlesterińiz bar. Qazir men esh qysylmaı Matýrıdı aqıdasyna ekenimdi aıta alam. Bul sózdi ábden kózimiz jetip, kóńilimiz ornyqqannan keıin aıtyp otyrmyn.

Ózin sálafımin dep júrgen adamdardan, Dilmurat, Halıl degenderden mendeı zardap shekken adam joq. «Asyl arnaǵa» pátýa shyǵardy, arnada jumys istep júrgen adamdar jumystan ketti, qarjy-qarajat toqtady. Dilmurat, Ibragımdar meniń demeýshilerime «bular bıdaǵatshy, bular múftııatpen istep jatyr» dep solardy toqtatyp tastady. Men olardan qarjy, kadr, abyroı jaǵynan óte kóp zııan kórgen adammyn. Kópshiliginiń sekta ekenine anyq kózim jetti. Ony betterine de aıtyp júrmin, - dedi Tazabekov.

Foto ashyq derekkózden alyndy.

Pikirler