Dinı soǵys-soǵystyń eń aýyry dep beker aıtylmasa kerek. Sońǵy ýaqytta qazaq qoǵamyn kereǵar pikirge qurylǵan astyrtyn soǵys dendep, jaýlaı bastaǵandaı. Áleýmettik jelini asha qalsańyz, keshe ǵana ózińiz syılap, qurmet tutqan atpaldaı azamattarymyz belgili bir dinniń soıylyn soǵyp, aınalasyn japyryp otyrǵanyn baıqaısyz. Ágárákı, álgi dinı pikirge ózińizdiń tarapyńyzdan áý deı qalsańyz, bitti, basyńyz arylmas daýǵa qalary anyq.
Dindi saıasatqa, memlekettik iske aralastyrmaý týraly Ata zańymyzda taıǵa tańba basqandaı kórsetilgen. Qazaqstan Islam memleketi emes, zaıyrly memleket ekeni de zańymyzda anyq jazylǵan. Ókinishke qaraı, soǵan qaramastan, dindi ashyqtan-ashyq ýaǵyzdap, tipti reti kelse, tyqpalaıtyndar kóbeıip barady. Álemde qansha din bar bolsa, olardyń qaısysyna bolsyn, qarsy pikir aıtý qatelik. Sebebi, din de sizdiń áldekimge arnalǵan mahabbatyńyz sekildi, júrekte jasyryn saqtalýǵa tıis dúnıe. Alaıda dinı senimi terisine syımaı, ishki jymysqy maqsatyn syrtqa ý etip shashýǵa daıyn, emoııasyn agressııa jaılaǵan pendeler qazaq qoǵamynda kún sanap artpasa, azaımaı otyr. Sen máselen, hrıstıan dininiń ókilisiń be, sol dindi jaqtaısyń ba, óz erkiń.
Biraq sol senimińdi, dinińdi áldekimge tyqpalaýdyń qajeti qansha? Islam dinine qatysty áleýmettik jelide pikir jaza qalsańyz, qarǵys pen laǵynettiń astynda qalatyn jaǵdaıǵa jettik. Baıqasańyz, dinshilder óz dinin ashyq, emin-erkin ýaǵyzdaýyna, saǵan tyqpalaýyna bolady da, al «qajeti joq» dep qarsylassańyz, basyńyz daýǵa qalady? Bul neni bildiredi, neni kórsetedi? Bul eń aldymen, áldebir dinı senimdegi pendelerdiń nadandyǵyn kórsetedi. Sanaly, kózi ashyq adam basqa-basqa din máselesiniń óte názik ekenin biledi.
Jastar áldebir dinı aǵymnyń jetegine ergenshe, bilim alsyn, kitap oqyp, ǵylymǵa bet bursyn degen ustanymdy bildiremiz dep bir kezderi «Adyrna» ulttyq portalynyń tilshileri de «táńirshilderdiń» qataryna «kirgizilgen» edi. Eger sen Islamdy jaqtamasań, sol dindi ustanbasań, bitti, sen kápirsiń, sen táńirshilsiń ne bolmasa, sen jerleýsiz qalatyn ateıstsiń. Bul qalaı? Siz ózińizdiń ústińizdegi kıimińizdi basqa adamǵa zorlap kıgize almaısyz ǵoı? Din de soǵan uqsas emes pe? Nege siz senetin dúnıege biz de senýge tıispiz? Nege siz qalaǵan jolmen biz de júrýge tıispiz? Bul suraq dinshilderdi qyzyqtyrmaıdy. Ókinishti.
Eń ókinishtisi, bıliktegiler kez kelgen dinniń osylaı keńinen qanat jaıýyna jol berdi. Keı dinniń jaqtaýshylarynyń erkinsigeni sonsha, aıaqty alshań basyp, ýaǵyzyn kim kóringenge tyqpalaýmen aınalysyp júr. Munyń aqyry jaqsylyqqa soqpaıtynyn árbirimizdiń ishimiz sezedi. Alysqa uzamaı, Aýǵanstandy mysalǵa alsaq ta, jetedi. Din dep atoılaǵan aýǵandar qaı pushpaqqa shyqty? Jazyqsyz jandardyń qanyn sýdaı aǵyzyp, aqyrynda jer planetasynda árbir sanaly adamdy ózinen jerintetin memleketke aınaldy.
Dindi ustan, dinniń jolymen júr. Biraq ózgelerdi sol jolǵa kúshpen, agressııamen ákelem deý shynaıy din ıesine tán minez be? Naǵyz dindi tereń meńgergen adam agressııaǵa jol berýshi me edi?
Qazir bizdegi dinder de, sol dinniń ókilderi de Ata zańdy attaıtyn halge jetti. Oǵan dálel kúni keshe ǵana áleýmettik jelini shýlatqan óner adamdarynyń dinı ýaǵyzyna baılanysty oqıǵa bola alady. Ózderiniń mıllıondaǵan adam jazylǵan áleýmettik paraqshalarynda ánshiler, tanymal tulǵalar ashyqtan ashyq dindi ýaǵyzdaýǵa kóshti. Osyǵan baılanysty Ámına Smaǵulova atty áleýmettik jeli qoldanýshy Mádenıet mınıstri men Aqparat mınıstrine qaratyp: «Sizderge bir suraq koısam bola ma?
Nege óner juldyzdary shetinen arab mádenıetin nasıhattap, dinı ýaǵyzdar júrgizip ketti? Bul dinı salasyndaǵy Zańǵa kaıshy, tipti óreskel zań buzýshylyq emes pe?
Qazaq ónerin nasıhattaýǵa jaýapty "Qazaqkonert" uıymynyń bas mamany, "Qurmet" órdeniniń ıegeri, prodıýser Móldir Áýelbekova esimin aýystyryp, Aısha atty din ýaǵyzshysy bop shyǵa keldi.
"Tobymdaǵy bes qyz meniń jolymdy qýyp namazǵa jyǵyldy, al sizderdiń júris-turystaryń durys emes, ımanǵa kelińder dep, mıllıondaǵan oqyrmanyna kúnde ýaǵyz aıtyp otyr.
Bul bir ǵana mysal, al mundaı din ýaǵyzshysyna aınalǵan ártister, sportshylar qanshama? Jaýapty mınıstrlikter, organdar qaıda qarap otyr?
Men dinge emes, VAHHABIZM - SALAFIZMGE qarsymyn. Taýyq soısa da kasapshy soısyn deıdi ǵoı. Árkim óz isimen aınalyssyn! Dinı bilimdi tek qana arnaıy dinı bilimi bar ımamdar jáne tek qana meshitte úıretsin!
Dinı bilimi joq adamdarǵa Mýftııattyń jáne Aqparat mınıstrliginiń arnaıy Dinı saraptama komıtetiniń ruqsatynsyz dinı ýaǵyz júrgizýine tyıym salynsyn! Teris aǵymdar jastardy adastyryp, mılaryn ýlap boldy!!!
Dinı qyzmet jáne dinı birlestikter týraly Qazaqstan Respýblıkasynyń 2011 jylǵy 11 qazandaǵy № 483-IV Zańy:
3-bap. Memleket jáne din
- Memleket din men dinı birlestikterden bólingen.
- Eshbir din memlekettik nemese mindetti din retinde belgilenbeıdi.
- Dinı bilim berý uıymdaryn qospaǵanda, Qazaqstan Respýblıkasynda bilim berý men tárbıeleý júıesi din men dinı birlestikterden bólingen jáne zaıyrly sıpatta bolady.
8-bap. Mıssıonerlik qyzmet
- Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary, sheteldikter jáne azamattyǵy joq adamdar mıssıonerlik qyzmetti tirkeýden ótkennen keıin júzege asyrady.
9-bap. Dinı ádebıet jáne dinı maqsattaǵy zattar
- Dinı ádebıetti, dinı mazmundaǵy ózge de aqparattyq materıaldardy, dinı maqsattaǵy zattardy tek qana ǵıbadat úılerinde (ǵımarattarynda), dinı bilim berý uıymdarynda, sondaı-aq oblystardyń, respýblıkalyq mańyzy bar qalalardyń jáne astananyń jergilikti atqarýshy organdary arnaıy belgilegen turaqty úı-jaılarda taratýǵa jol beriledi.
3-1. Dinı ádebıetti jáne dinı mazmundaǵy ózge de aqparattyq materıaldardy ázirleýge, shyǵarýǵa jáne taratýǵa dintaný saraptamasynyń oń qorytyndysy alynǵannan keıin jol beriledi» dep jazdy. Ókinishke qaraı, ázirge jaýapty mekemelerden mardymdy resmı jaýap bolmady.
Din-tereń ıirim. Maltýdy bilmeseń, batasyń da, ketesiń. Muny ǵasyrlar boıyndaǵy talaı tarıhı oqıǵa dáleldedi de. Soǵan qaramastan, qazaq qoǵamynda dinniń ıirimine bilimsiz súńgıtinder kún sanap kóbeıýde. Qazir baıqasańyz, ár otbasyda keminde bir dinshil adam bar. Álgi dinshil adam óziniń dinı senimin tirek etip, jaıyna júrmeıdi eshqashan. Mindetti túrde ár sózinde dinin alǵa tartyp, aınalasyna dinı túsinikterin tyqpalap jantalasady. Nege? Saýatsyzdyq pa, nadandyq pa, álde ózin tym aqyldy sanaý ma bul? Sondaı dindarlar ásirese, álimjettikke kóptep jol berýde. Munyń aıqyn bir kórinisi retinde balasyn mektepke dinı kıim úlgisimen jiberý áreketinen baıqalady. Tıtteı bala árıne, ata-anasynyń aıtqanyn oryndaýǵa májbúr. Alaıda ol baladan «sen osyny qalaısyń ba?» dep ata-anasy suraı ma? Suramaıdy. Suraǵan kúnniń ózinde de, «ıá» deıtin jaýapty alatyndaı tásilmen suraıtyny sózsiz. Áıtpese, oıyn balasynyń dinmen, ımandylyqpen sharýasy qansha? Al osy áreketti zań erejesimen qarar bolsaq, kúshteý áreketi sanalady. Al dindi jaqtaýshylardy eshbir zań qyzyqtyrmaıdy. Eger múmkindik berilse, zaıyrly Qazaqstandy bir sátte dinı memleketke aınaldyrýǵa daıyn.
Qazaq qoǵamynyń azamaty retinde qazirgi kez kelgen dinı aǵym ókiliniń ýaǵyz aıtýyna, dinin basqaǵa tyqpalaýyna zańmen tyıym salynýdy suraıtyn ýaqyt jetken joq pa? Qashanǵy árkim ózine «elestegen» dúnıeni basqaǵa májbúrlep «kórsetýge» jantalasyp, munyń aqyry arazdyqqa ulasa bermek? Áleýmettik jelini asha qalsańyz da óz dinin tyqpalap, ózgenikin qaralap yryldasqan, qyrylysqan pikirden aıaq alyp júre almaısyz. Bul óte qaýipti tendenııaǵa aınalyp barady. Al qaýiptiń aldyn tek qana myǵym zańmen ǵana alýǵa bolatynyn eskersek, dinshilder men dúmshelerdi toqtatatyn tek quzyrly organ ǵana bolmaq.
P.S Bul maqalaǵa qatysty din ókilderiniń, dindi jaqtaýshylardyń qarǵysty qarsha borataryna senimdimin. Desek te, «sizdiń qalaǵan dinińizdi nege basqalar da qalaýy kerek?» degen suraǵymyzǵa salmaqty jaýap bererlik dinshil pendeniń tabylarynan da úmittimiz.
Merýert HÝSAINOVA,
«Adyrna» ulttyq portaly.
Foto ashyq derekkózden alyndy.
