Bul jazba qytaı jigitiniń Qazaqstan men halqy týraly pikiri eken. Jazbanyń avtory tanymal ekonomıst Aıdar ÁLIBAEV. «Mine, Pekınde turatyn qytaılyq jas jigittiń, aqparattarǵa sonshalyqty qanyq emes jas sheneýniktiń aıtyp otyrǵany osy bolsa, onda tereń oıly tulǵalarynyń basynda ne pisip jatqanyn shamalaı berińiz. Men osy sózderdi estigende qatty eseńgirep qaldym. Sol sáttegi jaı-kúıimdi sózben jetkizý múmkin emes» deıdi jazba avtory. Oqyńyz, oılanyp kórińiz. Bul jazba naǵyz shyndyqtyń dáleli emes pe?
–Sizder azǵantaı ǵana halyqsyzdar, biraq álemniń basqa eshqandaı halqynyń túsine kirmegen aýqymdy baı jerge ıe bolyp otyrsyzdar. Al osyndaı úlken terrıtorııaǵa ıelik etip otyrǵan az halyq, eshteńege beıimdelmegensizder. Sizder bul jerde jaqsy ómir qalyptastyra almaısyzdar. Bul jerde sizder myqty, ekonomıkalyq turǵyda tolyqqandy táýelsiz kúshti memleket qura almaısyzdar. Keńes Odaǵy kúırep, bólek shyqqannan beri ózderińizdi tynymsyz tonap kele jatyrsyzdar. Biz sizderdiń ne istep jatqandaryńyzdy muqııat qadaǵalap otyrmyz. Bilesizder me, janýarlar áleminiń ózinde sizderdegideı bolashaq urpaqtaryn nesibesin urlap jatqandaı, balalarynyń nesibesin tonamaıdy.
Sizder mundaı jerge ıelik etýlerińizge quqyqtaryńyz joq. Sizderge mindetti túrde syrttan basqarý qajet. Áıtpese, bul ádiletsizdik, sondyqtan bulaı bolyp jalǵasyp kete bermeıdi. Biz sizderde ne bolyp jatqanyn jaqsy bilemiz. Sol sebepten ádeıi úlken kólemderde nesıe berip jatyrmyz. Al sizderdiń ury sheneýnikterińiz bul qarjyny túsken sátten óńeshterine toǵytýda. Ony keıin qalaı qaıtaratynyn bilmeıdi. Nesıege alyp jatqan qarjymen shyn máninde eshteńe de jasalyp jatqan joq. Al aqsha urlanyp jatyr, soǵan oraı ózderińizdi qaqpanǵa túsirýdesizder. Al kezi kelgende ony qaıtarýdy talap etemiz. Sonymen qatar, korrýpııaǵa belshesinen batqan sheneýnikterińizdi paıdalanyp, tórtinshi, besinshi adam arqyly bolsa da sizderdegi satylatyn dúnıeniń bárin satyp alýdamyz. Kásiporyndy, jerdi, kenishterdi. Óıtkeni olar bárin satyp jatyr. Olar biz nazar salǵan nárseniń bárin, túrli shemalar boıynsha, sizderdiń elderińizge tıimsiz, ádiletti emes kelisim-sharttar boıynsha satyp jatyr.
Meniń tań qalatynym, nemene sizdiń elde zańdar jumys istemeı me, bolmasa quqyq qorǵaý organdary joq pa, ózderińizde qandaı tuńǵıyqqa batyp bara jatqandaryńyzdy ańǵaratyn aqyl-oı joq pa?!
Biraq mundaı kúıge túsken jalǵyz el sizder emessizder. Osyǵan uqsas jaǵdaılar Orta Azııa memleketteriniń bárinde bolyp jatyr. Reseıde de. Bárin de Qytaı jalǵa alyp jatyr, belgili bir ýaqytqa ǵana kelip jatyr degen ańǵal oıǵa berilgen. Olar Qyzyl Aıdahardyń bir nárseni alǵannan keıin ony qaıtarý úrdisi joq ekeninen múlde habarsyz.
Al bir ýaqytta biz barlyq qaryzdy bir mezette tolyǵymen qaıtarý týraly talap qoıamyz. Sol kezde sizderdiń ondaı múmkindikterińiz bolmaıdy. Sol ýaqytta bizdiń ekonomıkalyq múddemizdi qorǵaý úshin túrli sharalarǵa barýymyz múmkin. Al sizderde armııa degenniń aty bolǵanymen zaty joq ekenin jaqsy bilemiz. Onyń kúshi óz halqyńdy tejeýge ǵana jetedi.
«Adyrna» ulttyq portaly.
Foto ashyq derekkózden alyndy.
