Aýyr atletıka alyptary

3633
Adyrna.kz Telegram

Aýyr atletıkadan qazaq jastarynyń arasynan tuńǵysh ret álem chempıony shyǵýyna zor úlesin qosqan bilikti bapker – Beken Bekmuhamedov. QR eńbegi sińgen jattyqtyrýshy, aýyr atletıka sportynyń ardageri elimizdiń kóptegen óńirlerinde shtang bólimderin ashty.

Áńgimeni aýyr atltıkanyń qazaq jerinde bolmaýy múmkin emestiginen bastap, sál-pál tarıhqa sheginis jasap kórsek. Qazaqtyń Qobylandy, Alapamys, Er-Tarǵyn, Qambar sekildi epıkalyq ańyz-epostaryndaǵy keıipkerlerdegi taýsoǵarlar, jalǵyz kózdi dııýlar jer kóterer joıqyn kúshteri boıynda bulqynǵan alyptar sýrettelip, kórkem sózben aıtylatyny esimizde. Men bala kezimde úıdegi únsandyqtaı   ústine batyrlardyń jyrlarynyń kúıtabaǵyn birinen soń birin qoıyp, tamsana tyńdaýshy edim. Sonda erlikitiń, balýandyqty, batyrlyqty pash etetin epostardan qyzyǵa tyńdaı otyryp  arman qııalyna qanat qaǵýshy edim. Rasymenda, qazaqtyń saıyn dalasynda atan jilikti batyr, balýandardyń jylqyny júgimen, túıeni túgimen kóterip ketkenderi týraly qanshama aqıqaty dáleldengen eli ishindegi áńgimelerdi estip oqydyq. Mysaly, Qajymuqan atamyzdyń býyny qatyp, buǵanasy bekimegen 10 jasar bala kezinde bir qap bıdaıdy arqalap alyp júre beretin bolǵan eken. Sonymen qosa qaqaǵan qysta obmby qarǵa júre almaı boldyrǵan atyn shóp artylyp turǵan arbanyń ústine kóterip salyp,  arbany atymen qosa úıine súırep alyp kelgenin jáne de  arqasyna birtalaı adamdy mingizip kóterip tastaǵanynyn aıtqan kezde joǵaryda aıtqan epostaǵy batyrlar eriksiz eske túsedi emespe. Al Nurmaǵanbet el ishinde esimi Balýan sholaq atanyp ketken balýan ári batyr  babamyzdyń «Kóterdim elý bir put girdiń tasyn»-degenine qalaı tań qalmassyń. Aty áıgili baýan óz óleńinde Qoıandynyń bazarynda  qansha putty kótergeninin ánge qosyp aıtady. Qazaq dalasynda attary ańyzǵa aınalǵan osyndaı alyp batyr babalarymzdyń erlikterin oqyp bile kele qazaqtar arsynan ziltemir kóterýden álemge  aty shyǵatyn jastardyń shyqpaýy múmkin emes –degen tujyrymǵa keleriń sózsiz. Iıa, sonda 1 putty 16 kg dep alsaq, Balýan sholaq 816 kg salmaqty baǵyndyrǵany belgili bolyp tur.

 

Qazirgi kezde bizdiń atyshýly ziltemir sheberi Ilıa Ilın 20 putty kótertin bolsa, Balýan Sholaq babamyzdyń qanshalyqty kúshti bolǵanyn esepteı bersek bolady. Al, osy ziltemir sportyn elimizdi qazaq  jastary arsynan damytýǵa zor úles qosqan azamattardy búgin eske alyp, qalam tartqym kelim otyr. Al aýyr atletıkanyń eldegi tarıhy týraly sóz etkende mindetti túrde  Izbasar Orazbaq aǵamyzdy eske alarymyz anyq.

 

Izbasar aǵamyz búginde sesenniń seńgerine shyǵyp keledi. Ol kisi qazaq jastary arasynan tuńǵysh ret KSRO sport sheberi,Orta Azııanyń jáne Qazaqstannyń temirjolshylar arasynda KSRO chempıony atanǵan aýyr atlet arysymyz. Sonymen qatar, Izbasar Orazbaq Almaty shaharynda Buqaralyq sport pen  salaýatty ómir saltyn qalyptastyrýda orasan úlesin qosqan jan.

 

Elimiz egemendik alǵan jyldardan bastap,  osy bir qazaqqa tańsyq ziltemir sportynan damytýda  alash jigitteri  arasynan Beken Bekmuhamedovtyń asyǵy alshysyna turyp turǵan kez  edi. Han táńiriniń etegin oryn alǵan, jaılaýy shúıgin, jeri qut Narynqol aýdanynyń Kırov kolhozynda ósip óngen aýyldan shyqqan arqaly azamat, aýyr atletıka sportyn elimizde damytýǵa úlken úlesin qosqan azamttyń biri bolyp qaldy. Ol aýyr atletıka sportyndaǵy jemisti jolyn aıaqtaǵannan keıin, jattyqtyrýshy bolyp kóptegen qazaq jastaryn osy sport túrine baýlap, bıik mejelerge jetkize bildi. Mysaly, Danııar Óteshov ekeýi úzeńgi qaǵysyp, birge júrgen jyldary ziltemir sportynan qazaqtyń talantty bir shoǵyr jastaryn tárbıelep shyǵardy. Marqum Danııar Óteshovtyń de qazaq jastarynyń aıtýly sport túrinen úlken jetistikterge jetkizgenin umytpaımyz. Men talaı ret jertólede aq-ter-kók-ter bolyp qazaqtyń jastaryna  zilbatpan shoıyn temirlerdi kótertip jattyqtyryp jatqanyn kózimmen kórip rıza bolǵan edim. Sonda Beken men Danııardyń armandary da qazaq jigitteri arasynan Azııa, Álem chempıonattarynda topjaratyn  daryndy jastardy  shyǵarý bolatyn. Beken men Danııardyń tókken terleri tekke ketpedi. Bel shákirtteri Dáýren Ádilǵazın, Akramjan Halmatov, Dmıtrı Nomofılov, Toıshan Bektemirov, Erjas Boltaev  synda daryndy jastar ustazdarynyń  úmitin aqtaı bildi. Mysaly, Dáýren Ádilǵazın Gvatemalada jastar arsynda ótken ótken álem chempıonatyda qola júldeni ıelensi, jastar arasynda eki márte Azııa chempıony atanyp, qazaqtyń atyn álemge tanytty. Al Bekenniń kóp jyldary boıy ańsaǵan aramynyn týysy ári shákirti Jasulan Qydyrbaev oryndady. Daryndy týysyn jetelep alyp baryp, Q.Ahmetov atyndaǵy Respýblıkalyq arnaıy mamandandyrylǵan mektep-ınternattyń olımpıadalyq rezerviniń kolledjine oqýǵa aparyp túsiredi. Bilikti maman balanyń kózinen jaqsylyqtyń ushqynyn baıqaǵany sózsiz. Aqjaǵaly aqjarqyn aǵasynyń úmitin aqtady.

Jasulan Almatyda ótken álem chempıonatynda 94 kg salmaqta 229 kg salmaqty kóterip, qazaq  jastary arasynan tuǵysh bolyp  álem shyńyn baǵyndyrdy. Namysty týy etken alashtyń asyl eri, qazaq halqynyń kópjyldan bergi arman etken maqsatyna qol jetkizdi. Qazaq jastary arsynan negi álem chempıoyny bolmaǵany Jasulan kópten beri oı eleginen ótkizip júrse kerek. Almatyda ótken álem chempıonatynda  ataoılap jeńiske jetip, altyn júldeger atanǵan  altyn uldyn qalaı ǵana aınalmassyń. Al sondaı tulpar shyǵar qulynnyń turysynan tanyp, jaǵdaıyn jasaǵan Bekendeı qazaǵym- dep júregi soqqan, bilikti mamanǵa aıtylar alǵys sheksiz dep bilemin. Búginde bul sport túrinde bastary qaraıyp, qazaq jastarynyń qatary tola tústi. Janyń qýanady. Aıtalyq, qazaqstan aýyr atletkasyna zor úlesin qaldyrǵan marqum Danııar Óteshovtyń uly Almas Óteshov, Rústem Sybaı sekildi bilkti de júrekti de bilekti  jastarymyzdan bolashaqta zor úmit kútýge bolady. Qashanda osyndaı qazaq jastarynyń arasynan qabileti zor jasóspirimderge óziniń mol tájirbıesimen bólisýge árqashanda Beken daıyn. Shákirtteri bir jerde qınalyp jatsa janynan tabylatyn janyshyrlary da osy Beken aǵaılary. Iıa, syn alańyna shyǵar kezde bapkerlerdiń óz shákirtterine berer keńesiniń baǵasy aıyryqsha. Aıtalyq, qarsylasynyń kótergenine qaraı, utymdy qarsy qadam jasaý kerek. Keı kezde qýlyqtyń da jeńiske alyp bartyndyǵy bolady. Sondyqtan syn saǵatynda  bapkeriniń shákirtine týra keńes berip jolǵa salýy óte mańyzdy. Al, osyndaı sátterde  Beken bapkerleriniń qasynda bolyp, aqyl-keńes berýi bel shákirtteri úshin orny zor. Otty úrlegen jaǵady-demekshi, Jastaıynan  sport dese ishken asyn jerge qoıatyn Beken Bekmuhamedovtyń ózi ómir boıy armandaǵan armynyn naǵyshy týysy, bel shákirti Jasulan qol jetkizdi. Endeshe Bekenniń jyldar boıy  aýyr atletıkadan qazaq jigitteri arasynan álem chepıonyn shyǵarsam degen tókken teri men tabandy eńbegi tekke ketpegenin kórip otyrmyz.Talap – pendeden, kómek – Alladan emes pe? Talap pen talant tize qossa allanyń berer jaqsylyǵynda shek joq. Bekennen aýyr atletıkanyń bolashaǵy týraly óz oıyn birde suraǵanym bar. «Meniń oıymsha bizge lıgıoner kelimsek sportshylardyń esh qajeti joq. Biz ózimizdiń Otandyq sport talanttaryna kóńil bólip, ózimizdiń qazaq jastaryn kóptep osy sport túrine tartýymyz kerek. Memleket tarypnan mol qarjyny mektepterge bólip, jasópirimderdiń qyzyǵýshylyǵyn arttyrsaq qana aýyr atltıkanyń bolashyǵy berekeli bolady. Biz kezinde qazaqstandyq sportshylarmen de jaman kórsetkishterge jetken joqpyz. Al, lıgıonerler óte shyǵatyn ótkinshi jaýyndaı keledi ketedi. Qazir qarańyz jastarymyzdyń bul sporttta qarasy az. Qazaq jastaryn tartýymyz kerek, aýyl-aımaqtardaǵy daryndy óskeleńń urpaqqa jaǵdaı jasaýymyz kerek. Sonda ǵana bizdiń aýyr atletıka sportynyń kóshi túzeledi,» - dep Beken Bekmuhamedov  aǵynan jarylǵan edi.

 

Rasymen de biz osy bir kezeń jetistikke qalaıda jetý úshin sheteldik kelimsekterdi shaqyrtyp áýre bolyp jatamyz. Qaı sport túri bolmasyn alyp qarańyz olarǵa ketken qyraýar qarjyǵy qanshama qazaq balasynyń jaǵdaıyn týǵyzyp, qanshama boıynda namysy týlaǵan talantty qazaq jastarynyń bolashaǵyny berik baǵdar bere alatyn edik. Osy bir olqylyq aýyr atletıka sportynda ýshyǵyp turǵan sekildi. Darııa basy bulaq desek, sol bulaqtyń  óz boıynan tazalanyp aǵyp úlken kólge quıýyna barynsha kómek  jasaýdy kesh qaldyrmasaq bolǵany.

 

Aqyn ORADABAIULY,

Almaty oblysy

Pikirler