«Adyrna» ulttyq portalynyń 13.09.2020 jyly jarııalaǵan «Jańaózende jańa týǵan náresteni kóshege laqtyryp ketken» atty aqparatyna beı-jaı qaramaı, asyrap alý nıetimen habarlasqan jandar kóp boldy. Jat óz qamqorlyǵyna alǵysy kelgende, týǵan ana men ákeniń balany kóshege tastap ketýine ne sebep? Kim kináli? Halyq bul jaıynda ne deıdi?
Kindigin julyp, turǵyn úı mańyna tastap ketken kishkene sharananyń aıanyshty jaǵdaıyn qoǵam ártúrli máselemen baılanystyrady. Facebook jelisindegi «Aıtarym bar», «Jurt ne demeıdi» toptarynyń oqyrmandarynyń bázbireýleri mundaı jaıdyń kóbeıýine qyzǵa qyryq úıden tyıymnyń joqtyǵy sebep dese, endi bireýler balaǵa jynystyq saýattylyq jaıly erte jastan ashyq túsindirilmeıtindiginen deıdi. Keıbiri bul máselede tek qyz balaǵa kiná artýǵa qarsy. Olardyń aıtýynsha, balany dalaǵa tastap ketkende, tek anasy ǵana jaýapqa tartylyp, jigit istegen isine jazasyn almaǵandyqtan, taırańdaýyn eshqashan tyımaıdy. Kópshiligi osyndaı qatygezdikterdiń aldyn alý úshin zańdy qataıta túsý kerek degen pikirde.
Saǵıra BAIUZAQOVA: Áke-sheshesiniń betine qaraı almaıtyn, ol da bireýdiń aldanyp qalǵan qyzy shyǵar. Ony aldaǵan erkekti birge taýyp jaýapqa tartý kerek.
Saltanat QARAMOLDAEVA: Anasynan bólek osy balanyń ákesin taýyp, ekeýin birdeı sottaý kerek.
Maıa TASYBEKOVA: Perishteniń týmaı jatyp ne kinəsi bar edi? Qandaı jaǵdaı bolmasyn, obal jasap, bulaı istemeńdershi. Ərnərseniń obal, saýaby bar. Laqtyrǵyshty ustap qatań jazalap, jarııa etý kerek. Sabaq bolatyndaı.
Qaldygúl SARMANOVA: Rasynda, er kisilerdiń kinási me dep qalasyń. Qazir ne kóp jalǵyz basty áıel kóp. Taǵdyr talqysyna tústim, baıym alqash dep ajyrasyp ketedi de, sútteı uıyp otyrǵan otbasyly erkekke jarasyp, óıtip-búıtip ózine qaratady. Sońynda erkek esinen aljasyp baladan bas tartady, áıel balaǵa bas salady. Ne bolmasa jas qyzdardy aldap-arbaıdy, sońy osylaı. Sondyqtan er azamattarǵa Alla ıman berse eken. Asylǵan áıelge: «Jónińe júr», - dep tyıyp tastasa, osyndaı soraqylyqtar bolmas pa edi? Bul meniń jeke pikirim.
Balany tastap ketken anany ǵana emes, onyń jaýapsyz ákesin synaýshylar óte kóp. Máselen, Baqqon ÓTEShOVA da balanyń ákesin de jaýapqa alý kerektigin aıtady: Anasymen birge əkesin de jaýapkershilikke tartý kerek.
Onyń bul pikirin Klara NURMAHANOVA: Óte durys aıtasyz. Eger sondaı zań bolsa, múmkin azaıar ma edi. Jas qyzdardy ekiqabat etip, tastap kete salady, ákege esh jaýapkershilik joq, sosyn ne isteıdi, tastamaı? – dep quptaıdy.
Budan bólek, balany qoqysqa tastamaýdyń joldaryn ókimet arnaıy qarastyrý kerek deıtinder de tabyldy.
Jazıra NUSQABAEVA esimdi oqyrman: Ókimettegiler aqshany jymqyrmaı ár oblystarda jáne qalalarda jáshik (boks) salýy kerek. Sonda qoqysqa, dárethananaǵa, aryqqa laqtyrmaıdy, - dep usynysyn bildiripti.
Oqyrmandardyń keıbiri tastandy balalardyń kóbeıýi jynystyq saýatsyzdyqtan dep esepteıdi.
Kúlparshyn BAIHADAMOVA: Ne degen nadandyq deseıshi, jaýyzdyq qoı mynaý. Biz mektepte jynystyq saýattylyq týrady sabaq ótýge qarsy shyǵamyz, mine, sonyń saldary.
Aınur BEKMOLDANQYZY: Ul bala eken obal-aı! ... Jas qyzdardyń isi ǵoı, qyzǵa qyryq úıden tyıym degen bar emes pe qazaqta. Osyndaıdy boldyrmaý úshin anasy qyzymen nege áńgime qurmaıdy? 13 jastan asqan soń anasy qyzyna neni bolady, neni bolmaıdy ashyq áńgime júrgizýi kerek. Sonda mundaı iske barmaıdy. Al júkti bop qaldyń ba, ony da anańa aıtyp, bir sheshimin qabyldaý kerek. Úılenbeımin degen jigitti baılap bolsyn úılendirý kerek. Mynadaı jantúrshigerlik iske barmaı,- dep pikirin bildirgen.
...Baýyr eti balasynan bas tartyp, osyndaı qatygezdikke baryp jatqan jaǵdaılar óte kóp. «Almaty oblysynda ájethanada jańa týǵan náreste tabyldy», «Ata-anasy balany kóshege tastap, ıtter talap óltirgen», «Atyraýda qoqys jáshiginen bala tabyldy», «Oralda jańa týǵan sábıdi qoqys jáshigine tastap ketken» syndy jańalyqtardy lek-legimen óte jıi estıtin halge jettik. Ań ekesh ańnyń ózi balasyn qorǵap, aıbat shekkende, sanaly Homo sapiens-tiń óz qaǵynan jerinýine ne sebep? Rasymen, adamnan meıirim qashqan ba? Sábılerdiń obaly kimge? Kim kináli? «Qazaq – baýyrmal, balajan» dep keýde keretin halyq arasynda mundaı qatygezdikter nelikten kóbeıip barady? Bálkim, zańdy qataıtý kerek? Múmkin baıyrǵylardyń dala zańyn qaıta jańǵyrtý kerek pe? Bul da bir qoǵamnyń asqynǵan jarasy ispetti.
Siz ne deısiz, oqyrman?
Foto ashyq derekkózden alyndy
Aıjan PERDEBEKQYZY
«Adyrna» ulttyq portaly
