“Amangeldi" alǵashqy qazaq fılmi sanalady. Uly batyr Amangeldi Imanov týraly fılm "Lenfılm" stýdııasynda túsirildi. Ekinshi dúnıejúzilik soǵys kezinde qazaq kınosy odan ári damydy. "Lenfılm" jáne "Mosfılm" kınostýdııasy Almatyda jumys isteı bastady. 1941 jyly kartına túsirýmen kórkem jáne derekti fılmder stýdııasy aınalysty. Keıinirek ol "Qazaqfılm" dep ózgertildi. Qazaqstandyq kınematografıster odaǵynyń basshysy Baýyrjan Nógerbekov 2005 jyly 12 qyrkúıekti "Qazaq kınosy kúni" dep ataýdy usyndy.
“Amangeldi" fılmi 1938 jyly ekranǵa shyqty. Senarıı avtorlary: Ǵabıt Músirepov, Beıimbet Maılın, Vsevolod Ivanov, qoıýshy rejıssery: Moıseı Levın, operatory: Hecho Nazarıan.
Qazaqstan tarıhyndaǵy alǵashqy dybysty fılm - Amangeldiniń basty rólin Elýbaı Ómirzaqov somdaǵan kınonyń shyqqanyna búgin 82 jyl tolyp otyr.
Alǵash qazaq kınotanýshysy Qabysh Sıranov 1944 jylǵy maqalasynda kıno týraly bylaı dep jazǵan:
"1937 jyly Lenın ordendi "Lenfılm" kınostýdııasy tolyqmetrajdy "Amangeldi" dybysty fılmin jasap shyǵardy. Kınosenarııdi qazaq dramatýrgi Ǵabıt Músirepov pen jazýshy Vsevolod Ivanov birigip jazdy. Kartına rejısseri Moıseı Levın boldy. Bul fılm ulttyq kınematografııanyń negizin qalaǵan eń alǵashqy kınosýretimiz bolyp tabylady".
Qazaq kınosynyń tarıhynan úlken oryn alatyn - Amangeldi fılmin alǵashqy ári tól týyndymyz deý qate. Sebebi, fılm “Lenfılm” tapsyrysy boıynsha, “Lenfılm” kınostýdııada túsirilgendikten sol kınostýdııanyń týyndysy bolyp eseptelinedi. Sol sebepti "Amangeldi" - Qazaqstan taqyrybyndaǵy alǵash dybysty kórkem fılm dep eseptelinýi kerek.
- "Amangeldi" fılmi qazaq eli kórgen eń alǵash "dybysty" kórkem fılm
- Atalmysh fılmge qazaqtyń tuńǵysh rejıssery Sháken Aımanov ta oınaǵan (epızod)
- Bastapqyda, 1936 jyly Ǵabıt Músirepov pen Beıimbet Maılın "Amangeldi" dep atalatyn pesaǵa senarıı jazǵan. Keıinnen fılmge osy senarıı paıdalanyldy.
- Qazir bul kartına Qazaq kınosynyń "Altyn qoryna" kiredi.
Laýra TURSYNJAN,
“Adyrna” ulttyq portaly
