Qurmetti otandastar!
Osydan týra 29 jyl buryn, 29 tamyzda Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaev ıadrolyq qarý-jaraqtan bas tartý týraly teńdessiz tarıhı sheshim qabyldap, antııadrolyq qozǵalystyń kóshbasshylarynyń biri boldy. Birikken Ulttar Uıymynyń qaýlysymen 29 tamyz Halyqaralyq ıadrolyq synaqtarǵa qarsy is-qımyl kúni dep jarııalandy.
Osylaısha, 450-den astam jarylys jasalǵan álemdegi eń iri ıadrolyq synaq alańynyń biri – Semeı polıgony, burynǵy Keńes Odaǵy basshylyǵynyń qarsylyǵyna qaramastan, birjola jabyldy. Bul óskeleń urpaqtyń jarqyn keleshegi men memleketimizdiń baıandy bolashaǵy jolynda jasalǵan sheshýshi qadam boldy. Sonymen qatar álemniń ár túkpirindegi synaq alańdarynyń jabylýyna jol ashqan batyl bastamaǵa aınaldy.
Táýelsizdikti ıadrolyq qarýsyzdaný jáne joıqyn qarýdy taratpaý jónindegi beıbit ustanymmen qarsy alýymyz Elbasynyń saıası erik-jigeri men salıqaly saıasatynyń arqasynda júzege asqany anyq.
Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaev tarıhta tuńǵysh ret ıadrolyq polıgondy óz erkimen jabý jóninde parasatty sheshim qabyldaýy arqyly álemdegi qaýipsizdikti jáne beıbitshilikti qamtamasyz etýge zor úles qosty.
Osy batyl áreket álem tarıhynda jarqyn bet retinde máńgi qalatynyna kúmánim joq.
Ývajaemye kazahstany!
Iadernye ıspytanııa na Semıpalatınskom polıgone naneslı nevospolnımyı ýerb zdorovıý lıýdeı ı okrýjaıýeı srede. Onı stalı prıchınoı vysokoı zabolevaemostı ı smertnostı sredı naselenııa, prıvelı k ıntensıvnomý radıoaktıvnomý zarajenııý prılegaıýıh terrıtorıı. Vokrýg polıgona ploadıý 300 tysıach kvadratnyh kılometrov projıvalo okolo polýtora mıllıonov chelovek. Iz nıh, po oenkam speıalıstov, bolee 500 tysıach chelovek podverglıs prıamomý oblýchenııý.
Posle zakrytııa polıgona odnoı ız pervoocherednyh zadach dlıa Kazahstana stala soıalnaıa reabılıtaııa lıýdeı ı terrıtorıı, postradavshıh ot dlıtelnyh ıadernyh ıspytanıı.
V etıh elıah Pervyı Prezıdent Kazahstana Nýrsýltan Abıshevıch Nazarbaev podpısal 18 dekabrıa 1992 goda Zakon «O soıalnoı zaıte grajdan, postradavshıh vsledstvıe ıadernyh ıspytanıı na Semıpalatınskom ıspytatelnom ıadernom polıgone». On predýsmatrıvaet kompleks mer po lechenııý, ozdorovlenııý, reabılıtaıı, soıalnoı zaıte naselenııa ı soıalno-ekonomıcheskomý razvıtııý terrıtorıı byvshego polıgona.
Sıstemnaıa rabota v etom napravlenıı prodoljaetsıa. V nastoıaee vremıa Pravıtelstvom Respýblıkı Kazahstan rassmatrıvaetsıa dalneıshee poetapnoe rasshırenıe spektra soıalnyh garantıı dlıa ýkazannoı kategorıı grajdan.
Vmeste s tem vajneıshım prıorıtetom gosýdarstvennoı polıtıkı stalo obespechenıe bezopasnostı na terrıtorıı byvshego ıspytatelnogo polıgona.
Otsýtstvıe doljnogo kontrolıa ı otkrytyı dostýp k terrıtorıı byvshego ıadernogo polıgona sýestvenno povyshalı rıskı, svıazannye s narýshenııamı rejıma nerasprostranenııa, a takje ýgrozy ıadernogo terrorızma.
Prınıatye rýkovodstvom strany svoevremennye mery po nerasprostranenııý ıadernogo orýjııa praktıcheskı polnostıý ısklıýchılı ýgrozý dlıa mejdýnarodnogo soobestva ot nekontrolırýemogo raspolzanııa monogo ıadernogo arsenala.
Takım obrazom, polıgon ız potenıalnoı prıchıny ıadernogo krızısa stal obektom naýchnyh ıssledovanıı. Byla sozdana mnogoýrovnevaıa sıstema zaıty, obespechıvaıýaıa nadejnýıý ohraný opasnyh obektov. Realızovany sem krýpnyh proektov, napravlennyh na reabılıtaııý zarajennyh terrıtorıı.
V sledýıýem godý býdet zaversheno kompleksnoe ekologıcheskoe obsledovanıe vseı terrıtorıı polıgona razmerom 18,5 tysıachı kvadratnyh kılometrov, chto soızmerımo s ploadıý nekotoryh evropeıskıh gosýdarstv.
V elom naýchno-tehnıcheskıe ı ınjenernye raboty, obespechıvshıe bezopasnoe sostoıanıe byvshego Semıpalatınskogo ıspytatelnogo polıgona, do sıh por ostaıýtsıa bespreedentnymı v mıre.
Neobhodımo podcherknýt, chto denýklearızaııa polıgona prohodıla v ramkah shırokogo vzaımodeıstvııa Kazahstana s takımı stranamı, kak Rossııskaıa Federaııa, SShA ı drýgımı, a takje mejdýnarodnymı organızaııamı, v pervýıý ochered, MAGATE. My vyrajaem bolshýıý prıznatelnost nashım partneram za mnogoletnee ı plodotvornoe sotrýdnıchestvo v etoı strategıcheskı vajnoı sfere.
Qadirli qaýym!
Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń Semeı ıadrolyq polıgonyn jabý týraly jáne jahandyq qaýipsizdik jónindegi basqa da bastamalary beıbitshilikke degen berik ustanymymyzdy aıqyndap berdi.
Elbasynyń kóregen basshylyǵymen memleketti joıqyn qarýsyz damytýdyń álemdik biregeı úlgisi qalyptasty. Elimiz ıadrolyq qaýipsizdik salasyndaǵy halyqaralyq qozǵalystyń belsendi múshesine aınaldy.
Táýelsizdiktiń 30 jyldyǵy qarsańynda Qazaqstan Respýblıkasy halyqaralyq qaýipsizdikti nyǵaıtý, memleketter arasyndaǵy yntymaqtastyqty damytý, jahandyq qaqtyǵystardy beıbit jolmen sheshý isine belsene atsalysa beredi dep senimmen aıta alamyn.
"Adyrna" ulttyq portaly
