El bolaşaǧy – öskeleŋ ūrpaqqa bılımmen qosa tälım-tärbienı de qatar berıp, ūlttyq qūndylyqtardy tanytudyŋ bırden-bır joly – «Qazaq ädebietı» pänın oqytu ekendıgı belgılı. Memlekettık ideologiianyŋ da bastau alar qainar būlaǧynyŋ bırı – töl ädebietımız ekenı sözsız. Sondyqtan, atalǧan pännıŋ maŋyzdylyǧy men özektılıgı turaly mäsele qoǧamda da jiı köterılıp tūrady. Osyǧan bailanysty, Prezidentımız Q.K. Toqaevtyŋ tapsyrmasymen «Qazaq ädebietı» oqulyqtarynyŋ mazmūnyna taldau jürgızılgen bolatyn. Sol jūmystar nätijesınde anyqtalǧan bırqatar tüitkıldı tūstardy nazarlaryŋyzǧa ūsynǧandy jön körıp otyrmyz.
Bırınşı. Qazaq ädebietınıŋ keibır körnektı ökılderı – klassik aqyn-jazuşylardyŋ şyǧarmalary oqu baǧdarlamasyna engızılmegen. Atap aitqanda, Ǧabiden Mūstafin, Jūban Moldaǧaliev, Jūmeken Näjımedenov jäne basqa da belgılı qalamgerlerdıŋ eŋbekterı tys qalǧan.
Onyŋ ornyna oqulyqtarda qalyŋ jūrtşylyq bıle bermeitın, ädebi ortada älı tolyq moiyndala qoimaǧan aqyn-jazuşylar kezdesedı.
Sonymen bırge keibır synyptarǧa arnalǧan «Qazaq ädebietı» oqulyǧyna D. London, R. Ǧamzatov, E. Heminguei, A. Puşkin siiaqty şetel aqyn-jazuşylarynyŋ eŋbekterı engızılgen.
Ekınşı. Oqulyqtar, negızınen, kürdelıden qarapaiymǧa ötu täsılın qoldana otyryp äzırlengen.
Atap aitqanda, 7-9 synyp oquşylary M. Dulatovtyŋ «Baqytsyz Jamal» romany nemese I. Jansügırovtıŋ «Qūlager» poemasy siiaqty kürdelı şyǧarmalardy oqidy. Al 10-11 synyp oquşylaryna, kerısınşe, S. Seifullinnıŋ «Syr sandyq» öleŋı nemese Ş. Mūrtazanyŋ «Täuekel toi» äŋgımesı siiaqty jeŋıldeu şyǧarmalar berılgen.
Üşınşı. Jekelegen qalamgerlerdıŋ ömırbaiany men şyǧarmasy bırneşe synypta oqytylady. Oǧan qosa, keibır aqyn-jazuşylardyŋ şyǧarmalary bır oqulyqtyŋ ışınde bırneşe märte oqytylatyn jäitter de kezdesedı.
Törtınşı. Orta jäne joǧary synyptarǧa (5-11) arnalǧan oqulyqtardyŋ mazmūnynda bırızdılık joq.
Mysaly, bırese hronologiialyq qaǧidat basşylyqqa alynsa, bırese taqyryptyq qaǧidat basşylyqqa alynǧan. Osy rette, qazaq ädebietı oqulyǧy 5-11 synyptarda özara bailanysqan, bır-bırıne jalǧasqan taqyryptardy qamtuǧa nemese töl ädebietımızdıŋ hronologiialyq damuyna negızdeluge tiıs dep oilaimyz.
Būl – taldau jūmysynyŋ barysynda anyqtalǧan kemşılıkterdıŋ bır bölıgı ǧana. Osyǧan ūqsas mysaldar älı de jeterlık. Sondyqtan, aldaǧy uaqytta mūndai olqylyqtardy boldyrmau üşın oqulyqtardy daiyndaudyŋ qazırgı jüiesı men tärtıbın bırşama jetıldıru qajet.
Mysaly, bügınde oqulyq avtoryn taŋdau qūqyǧy baspalarǧa berılgen. Tender ūtyp alǧan baspa oqulyqty kımge jazdyramyn dese öz erkı. Sondyqtan, bır synypqa arnalyp är baspadan şyqqan «Qazaq ädebietı» oqulyqtarynyŋ avtorlary ärtürlı. Iаǧni, qazır är mektep osyndai ärtürlı avtorlar toby daiyndaǧan oqulyqpen oquda.
Avtorlar toby oqulyqqa kıretın qalamgerler şyǧarmasynan berıletın üzındını de özı anyqtaidy. Olardy ırıkteudıŋ naqty kriteriilerı joq.
Jalpy, oqulyqqa engızıletın qalamgerler tızımın äzırleu barysynda Qazaqstan Jazuşylar odaǧynyŋ oi-pıkırı eskerılgenı de artyq bolmaidy. «Kelısıp pışken ton kelte bolmaidy» degendei, būl qadam joǧaryda aitylǧan bırqatar tüitkıldıŋ aldyn-aluǧa mümkındık beredı.
Memleket basşysy osy taldau qorytyndysymen tanysyp, Bılım jäne ǧylym ministrlıgıne mäselenı mūqiiat zerdeleudı jäne kemşılıkterdı joiudy tapsyrdy. Ministrlık aitylǧan ūsynystardy qarastyryp, tiıstı ūstanymdaryn da beretın bolady. Osyndai kelelı jūmystar nätijesınde oqulyq sapasy odan ärı arta tüsedı dep senemız.
Dauren Abaevtyŋ Facebook paraqşadaǧy jazbasy
