Bügıngı sanymyzda Barak Obamanyŋ 8 jyldyq prezidenttık kezınen faktıler ūsynamyz: stendaptar jäne BAQ-qa jaŋa közqaras
1-fakt. Alǧaşqy afroamerikandyq prezident
Barak Obama - Amerika Qūrama Ştattary tarihyndaǧy alǧaşqy qara näsıldı prezident. Bır qyzyǧy, Obama mulat, bıraq köptegen afroamerikandyqtardan aiyrmaşylyǧy, ol qūldardyŋ ūrpaǧy emes. Onyŋ äkesı - keniialyq, Luo halqy därıgerınıŋ ūly, al anasy - aq amerikandyq jäne alǧaşqy qonys audaruşylardyŋ ūrpaǧy. Barak Obamanyŋ ata-anasy üş jasynda ajyrasqan. Obama, sonymen qatar, universitettık Harvard Law Reviewbasylymynyŋ tarihyndaǧy alǧaşqy afro-amerikandyq redaktor boldy.
Ol Amerika Qūrama Ştattarynyŋ prezidentı retınde alǧaş qyzmetke kırısken kezde taptyq jäne ūltaralyq arazdyqty toqtata alatyn qara näsıldı lider bolyp körıngen edı. Bıraq soŋǧy jyldardaǧy oqiǧalar (afroamerikandyqtardyŋ «aq» poliseilerdı öltırgendıgı turaly) būl ümıtterdıŋ beker ekenın körsettı. Associated Pressagenttıgınıŋ habarlauynşa, AQŞ-ta Barak Obamanyŋ prezidenttık sailaudaǧy jeŋısınen keiın dıni jäne näsıldık qozǧalystar sany köbeigen.
2-fakt. Rekord jasauşy
2007 jyldyŋ bırınşı jartysynda Obamanyŋ sailau nauqany kezınde 58 million dollar jinady. Būl soma sailauǧa deiıngı küntızbelık jyldyŋ alǧaşqy alty aiynda prezidenttık nauqanǧa qarajat jinau boiynşa rekord ornatty.
2008 jyldyŋ qaŋtarynda nauqan 36,8 million dollar jinap, taǧy bır rekord ornatty. CNN-nıŋ habarlauynşa, 2009 jyldan bastap Barak Obamanyŋ inaugurasiiasy men ūlyqtau saltanattarynyŋ qūny AQŞ tarihyndaǧy eŋ joǧarǧy körsetkış (şamamen 160 million dollar). The New York Times gazetınıŋ habarlauynşa, ekınşı sailau jarystarynda Obama rekordtyq $ 934 millionyn jinai aldy, al sailau nauqanynyŋ ştabyn ūstauǧa 200 million dollardan astam qarajat jūmsaldy.
Sonymen qatar, Obama 2012 jyly AQŞ prezidenttıgıne sailau nauqanyndaǧy memlekettık qarjylandyrudan bas tartqan alǧaşqy jäne jalǧyz ümıtker. 2008 jylǧy kelgen sailauşylardyŋ sany da rekord körsettı (64%). İnaugurasiia saltanatyna būryn soŋdy bolmaǧan millionnan astam adam jinaldy.
https://youtu.be/CnvUUauFJ983-fakt. «Obamamaniia»
Obamanyŋ jeŋısı älemnıŋ bırqatar elderınde eiforiiany tudyrdy. Būl qūbylys «obamamaniia» dep ataldy, onyŋ belgılerı sailau nauqany kezınde paida boldy. Keniia men Afrika jäne Taiau Şyǧystyŋ keibır elderı oǧan qatty äser ettı.
Bır qyzyǧy, Caloplaca obamae, Paragordius obamai, Etheostoma obama balyǧy men Aptostichus barackobamai örmekşısı syndy önımder şyǧaryla bastaǧan.
4-fakt. Abort jaiynda
Obama jasandy tüsık jasatuǧa, onyŋ ışınde merzımı jaqyndaǧanda abort jasatuǧa rūqsat beru turaly şeşım qabyldady. Obama sonymen bırge jasöspırımder arasynda jüktılıktıŋ aldyn-alu jäne jynystyq sauattylyqty arttyru baǧdarlamalaryn jasauǧa atsalysty.
5-fakt. Liberaldy
1996 jyldan bastap Barak Obama AQŞ-taǧy bır jynysty nekenı zaŋdastyrudyŋ jaqtauşysy boldy. 1990 jyldarda mūndai neke älemdegı eşbır elde bolmaǧan edı, degenmen bır jynysty azamattyq nekeler az mölşerde tırkelgen bolatyn. Obama studenttık şaqtarynda Mişelge üilenbesten būryn bır jıgıtpen äueiı bolǧan degen qauesetter de kezdesedı.
6-fakt. Amerikalyqtar Barak Obamany sailaualdy köp uädeler men nätijenıŋ joqtyǧyna bailanysty Aq üidıŋ negızsız basşysy dep esepteidı. İrak jerınen amerikalyq äskerilerdı şyǧaruǧa bailanysty uädelerınde säikessızdık bar.
7-fakt. Şyǧarmaşyl tūlǧa
Barak Obama tek saiasatker ǧana emes, sonymen bırge öte daryndy jazuşy. Bügıngı taŋda onyŋ üş kıtaby jaryq kördı.
Bırınşısı - «Äkemnıŋ armany» ömırbaiany, onda ol özınıŋ balalyq şaǧy turaly baiandaidy jäne jastyq şaǧynda bıraz moraldyq qūldyrauǧa ūşyrap, spirttık ışımdıkpen äuestenıp, kokain men temekı şegıp, marihuana qabyldaǧanyn, bıraq uaqytynda toqtap, joǧary bılım alyp, saiasatta da ülken jetıstıkke qol jetkızgenın aitady. 2006 jyly bırınşı kıtabynyŋ audio nūsqasy Grammy syilyǧyn jeŋıp alǧan.
Ekınşısı - «Ümıt batyldyǧy» saiasi tūjyrymdar kıtaby. Obamanyŋ ekı kıtaby da bestsellerge ainaldy. Obama üşınşı kıtabyn äielı jäne qyzdarymen bırıgıp jazdy. «Sen turaly än aitamyn: menıŋ qyzdaryma joldau» kıtaby balalar auditoriiasyna arnalǧan.
Sonymen qatar, Amerika Qūrama Ştattarynyŋ 44-şı Prezidentı ekı Grammy müsınımen maqtanady. 2006 jäne 2008 jyldary būl müsınder oǧan oratorlyq önerı üşın tabystalǧan.
8-fakt. Qarapaiym
Barak Obama eşqaşan öz mansabyn paidalanyp maqtangerşılıkke salynbaǧan adam. Qarapaiym tazalyqşy kısılermen de ünemı sälemdesıp jüretın.
9-fakt. Media-revoliusiiaşyl
Obama äleumettık jelı arqyly sailauda jeŋıske jetken AQŞ-tyŋ alǧaşqy prezidentı boldy. Ol memleket basşysynyŋ internet-mediamen jūmys ısteuı turaly düniejüzılık közqarasty tübegeilı özgerttı. Obama töŋkerıs jasap, älemdegı saiasatkerler qazır ūstanuǧa tyrysatyn oiynnyŋ jaŋa erejelerın ornatty. 2015 jyly prezident üş tanymal YouTube bloggerımen söilesıp, olardy Aq üige ekskursiiaǧa şaqyryp, jūmys künınen uaqyt böldı. Būl jurnalistermen ötkızetın dästürlı sūhbattyŋ ornyna jaŋa bır serpılıs äkeldı.
https://youtu.be/GbR6iQ62v9k2008 jyly prezidenttık nauqan kezınde Obama özınıŋ qoǧamdyq belsendılıgın arttyru üşın Facebook pen Twitter-de jiı körıne bastady. Sonymen qatar barackobama.com veb-saity ıske qosyldy, ol kandidattyŋ internettegı tūraqty körınısı ǧana emes, sonymen bırge bolaşaq ūlt köşbasşysynyŋ barlyq jaqtauşylary üşın äleumettık jelıdegı özındık analogy boldy. Köptegen sarapşylardyŋ pıkırınşe, mūndai internettegı belsendılık Obamanyŋ sailauda jeŋıske jetuınde maŋyzdy röl atqardy.
Sonymen qatar, jaŋa prezident jastar auditoriiasyn öz jaǧyna tartu üşın äzıl-ospaq keşterıne ünemı qatysatyn. Obama Amerikadaǧy jastar arasynda keŋınen tanymal bolǧan «Late Night Show» baǧdarlamasyna şyqqan AQŞ-tyŋ alǧaşqy prezidentı boldy. Amerikandyq prezidentter Obamaǧa deiın de mūndai şoularǧa qatysatyn, bıraq tek kandidat kezınde ǧana.
Obama prezident bolǧannan keiın 1 jyl ötken soŋ, alǧaş ret 2009 jyly Tonight Show with Jay Leno baǧdarlamasyna qatysty. Keiınnen būl keş şou tarihyndaǧy eŋ sättı şyǧarylym boldy.
https://youtu.be/jOW0Z2CzgzkObama prezidenttık kezınde «Late Night Show»-ǧa 14 ret qatysty jäne prezidenttıŋ är epizody YouTube-ta bırneşe million qaralym jinaǧan.
Onyŋ äielı Mişel Obama da keşkı şoularǧa belsendı qatysyp, küieuınıŋ reitingın köteruge atsalysty. Mysaly, kezektı şou baǧdarlamada Djimmi Fallonmen bileuı sättı şyqty.
https://youtu.be/Hq-URl9F17Y10-fakt. Äzılqoi prezident
Aldyŋǧy fakt boiynşa, Barak Obamanyŋ tamaşa äzılqoi ekenın boljau qiyn emes. Obama qalai küldırudı bıledı.
Onyŋ qoştasu sözınıŋ özı qandai! 20 minuttyq stendaptyŋ soŋynda ol «Obama ketıp bara jatyr» dep mikrofondy jerge tastai saldy. İä, ädemı kete bılu de öner.
https://youtu.be/NxFkEj7KPC0Mūnyŋ bärı Obamany «halyqqa jaqyn» qyldy. Ol Amerika halqynyŋ esınde hattamadaǧy şeneunık qana emes, qarapaiym adam retınde saqtaldy.
“Adyrna” ūlttyq portaly
