Muqaǵalıdaı alyptardyń jerlesi bolǵandyqtan ba, aýyl jaqtan jyr jazatyn jylt etken "aqyn bala" kórsek boldy, onyń aıaq-alysy men shabysyna syn kózben qaraıtynymyz bar. Ras, jeligi basylmaǵan kóp bozbala ǵashyqtyqtan qaǵaz búldirip alyp, artynsha óleń aýylynan sýynyp ketip jatady. Al, solardyń ishinde óleńge birjola en salyp, asaý shabytty ertep minip alyp, sar jeletinder tym az. Sol azdardyń ishinen Sanjar Keleke degen jigitti kórip edim, bir joly. Ózin emes, kitabyn...
Almaty oblysynyń ákimdigi bir top jastyń tuńǵysh jınaqtaryn shyǵarypty. Ras, ótirik aıtyp qaıtem, solardyń ishinen jerlesim (Qaradala óńiriniń Súmbe aýylynan eken) Sanjar Kelekeniń "Júrek sózi" degen tuńǵysh kitabyn sýyryp alǵanmyn. Oqyp shyǵyp, poezııa áleminiń dúldil tulparlary Jaras Sársek pen Baqyt Bedelhannyń artynan taǵy da bir taıdyń quldyrańdaı erip kele jatqanyn baıqadym. Súmbeniń topyraǵynyń qasıetin moıyndadym ba, joq álde sol eldiń qudireti bardaı sezildi me, áıteýir aqyn inimizge ishim jylyp qalǵandaı bolǵan.
Dál sol sátte men osy aqyn inimniń basy taý men tasqa soǵylyp, tar qapasta, taǵdyrdyń taýqymetimen Maǵjan babasyndaı "abaqtyda aıdan kúnnen jańylyp" jatqanyn bilsemshi...
Bilsem, qazirgi Jazýshylar odaǵynyń tóraǵasy Ulyqbek Esdáýlet bastaǵan aǵalaryma qozǵaý salmas pa edim. Tynyshtyqbek Ábdikákimuly men Áýbákir Qaırandaı aqyn aǵalaryn ustaz etken jas perige arasha túser arda azamatty tabar em ǵoı... Dáýren Qýat pen Sáken Sybanbaı aǵalarymnyń jan dosy qazaqtyń Ámirhany, Ámirhan Balqybektiń "Qasqyr Qudaı bolǵan kez" atty kitabyn izdeı baryp, qurbym Maqpal Jumabaıdyń "Maqpal sherin" qoltyǵyna qysyp alǵan aqynnyń "adam óltirmeıtinin" túısiný sonshalyq qıyn bolmasa kerek-ti. Qybyrlaǵan qumyrsqany aıap, abaısyzda basyp ketpeý úshin aıaǵynyń astyna zer sala júretin aqyndaryn qylmysker atandyrý, ony túrmege qamap tastap, jas ǵumyryn tas-talqan etý QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtiń dáýirinde bolmaýy qajetteı kórinedi, maǵan... Bul týrasynda Berik Ýálı aǵam prezıdentimizge de aıta jatar. Joǵarǵy sottan bastap, barlyq quziretti organǵa talaı hat jazylsa da, bylq etken eshkimniń bolmaýy, jas aqynnyń taǵdyryna kóz juma qaraýy, árıne túsiniksiz jaǵdaı. Jazýshynyń balasy prezıdent taǵynda, synshynyń balasy Senatta otyr. Al, sol Kemel Toqaev pen Saǵat Áshimbaevtiń jolyn tańdaǵan jas órken izdenetin, kitaphanada sarylyp otyratyn, qolyn jaıyp jiberip, jalyndap óleń oqıtyn ýaǵynda tıitteı de kúnási bolmasa da, (abaısyzda bolǵan bir oqıǵa qanquıly qylmysqa baǵalanyp),
segiz jyldy arqalap abaqtyda otyr.
Áńgimeni múmkindiginshe túsinikti etip baıandasaq. Sanjar "Kók bazarǵa" kitap alýǵa barady. Qaltasynan eki-úsh ret telefony túsip ketken soń, sol jerde kitaptardyń shańyn súrtip júrgen áıel "Telefonyńdy anaý ústeldiń ústine qoıyp qoısańshy" dep keńes beredi. Álgi jerge telefonyn qoıyp kitaptar álemine kirip ketedi, jas aqyn. Sóıtedi de, Ámirhan Balqybektiń "Qasqyr Qudaı bolǵan kezi" men Maqpal Jumabaıdyń "Maqpal sherin" satyp alady. Arada kóp ýaqyt ótpeı, taksıge minip, "Talǵar qaıdasyń?" dep tartyp otyrady. "Maqpal sherdi" oqyp bite bere telefonyn izdeıdi. Bul kezde taksı jarty jolǵa jetken edi. Telefony álgi áıel aıtqan jerde qalǵany esine túsip, qaıtadan Kók bazarǵa qaraı qustaı ushady. Telefon sonshalyq qundy emes edi, Sanjar úshin. Ol óziniń ekinshi kitabyna daıyndaǵan bar óleńderin sol telefonda saqtaıtyn. Sońǵy bir-eki jylǵy eńbegi áne sol telefonmen birge quryǵaly tur. Óleń degen aqynnyń ómiri emes pe?
Ol kitap satatyn býtıkke alqyna jetedi. Saýdager Dúısenbek Momynhanov "Báleńdi jappa" dep aqyndy býtıkten ıterip shyǵaryp jiberedi. "Telefon úshin qaltamdaǵy 10 myń teńgeni súıinshige bereıin" dep jalynady bala-aqyn.
Oǵan kónbegen soń bul ishke kirmek bolǵanda saýdagerge dem jetpeı qalyp túri buzylyp ketken. Bar bolǵany sol. Esi shyqqan Sanjar bet oramalmen onyń aýzyna dem berip, "Jedel járdem" shaqyrtady.
Júreginiń burynnan talmasy bar adam eken. Sol kúni dárisi de taýsylyp qalǵan kórinedi. Ras, jas aqyn men saýdagerdiń arasyndaǵy kıkiljiń onsyz da aýyryp júrgen naýqastyń ajalyna dóp kelipti.
Sanjardyń týystary qaza bolǵan adamnyń otbasynan keshirim suraıdy. Ol tarap 10 mln teńge talap etken. Jalaqysy 50 myń teńgelik Sanjardyń anasy ol aqshany taýyp bere almaıdy. Sonyń saldarynan is abaısyzda bolǵan kisi ólimi emes, qasaqana jasalǵan qylmysqa aınalyp shyǵa kelgen.
Ámirhan Balqybek pen Maqpal Jumabaıdyń kitabyn qoltyǵyna qysqan "qaýipti qylmysker" sodan beri abaqtyda otyr.
Qazir onyń jazasyn jeńildetý úshin qarsy tarapqa moroldik shyǵyndy ótep berý kerek eken. Memleket ol shyǵynnyń somasyn 10 mln-nan 3 mln-ǵa túsirgen. Sol aqsha tólense, aqyn jigittiń jazasy jeńildep, túrme mańyna jumys isteýge, týǵan-týystarymen emin-erkin kezdesýge múmkindik alatyn bolsa kerek.
Anasy búgin maǵan habarlasty. 3 mln nesıe almaq bolǵan eken, bank kelisim bermepti. Ana baıǵus qulynshaǵynyń jazasy sál de bolsa jeńildetsem be dep (Kaspıı Gold 87757100959 JSN 720811402021, Boltaeva Gúlmıra Satybaldyqyzy, jeke kýálik nómiri 038456183) shapqylap júr.
Men "Júrek sózin" osydan birneshe jyl buryn qolyma alyp oqyǵandyqtan, ózime bımálim hám óleńderi arqyly óte belgili aqyn jigittiń osynshama taýqymetti taǵdyrdy bastan keship jatqanyn elden buryn bilgendikten ony barshaǵa jar salýdy jón sanadym.
Tym qurysa, álgi 3 mln-dy jınap berermiz. Áıtpese,
"Ómirdi Alla jazady, óleńdi aqyn,
Kim bar deısiń qazaǵym senen jaqyn?
Elenetin jerler de elenbeı qap,
Elenbeıtin jerde de elendi atym" dep jyrlaǵan aqyn jigittiń atyn "ózine jaqyn qazaǵy" abaqtyda emes, azat kúnde elese eken dep tileımin!
Múmkindiginshe bólisýlerińizdi, oı-pikirlerińizdi jazýlaryńyzdy hám ýatsap grýppalarǵa da taratýlaryńyzdy suraımyn!
Qanat Ábilqaıyr
Nazarlaryńyzǵa jas aqyn Sanjar Kelekeniń bir top óleńderin usynamyz. Óleńder Qalamger.kz ádebı-tanymdyq portalynan alyndy .
Siz ony bıik dedińiz,
Asqaqtatqanyń sonshalyq Alataýdyń da,
Aspan tiregen əz basyn ıip berdińiz.
Arý qalam, aıaýly Almatymdy da,
Aıaǵynyń astyna qıyp berdińiz.
Aspandy da syılaýǵa arlanbaıtyndaı,
Aıtyńyzshy, rasymen súıip pe edińiz?
Siz ony aqyn dedińiz,
Basqanyń bəri jəı ǵana óleńshi syndy,
Jumbaqtaý jannyń jyryna jaqyn da edińiz.
Eldi ənsheıin syltaýǵyp qosa saldyńyz.
Egilip oqyp júrgesin hatyn ózińiz.
Syryńdy bilip qoıdymda túńilip kettim ,
Tabylmaıtyndaı tosynnan aqyrǵy emińiz...
Siz ony jalǵyz dedińiz,
Jolyn tosypsyń qaraılap, jarqynym endi,
Jalǵyzǵa syńar bolyńyz jalǵyz ózińiz.
Əıtpese mynaý jalǵanda jalǵyzdar kóp qoı,
Qudaı bolmaıdy alaıda arǵy-bergimiz!
***
Ómirdi Alla jazady, óleńdi aqyn,
Kim bar deısiń qazaǵym senen jaqyn?
Elenetin jerler de elenbeı qap,
Elenbeıtin jerde de elendi atym.
Biri dattap aıtsa da kúpirshilik,
Biri jaqtap júr meni shúkirshilik.
Myna meniń jan dúnıem oırandalǵan,
Syrt keıpimdi demes eń bútin jigit.
Mıda soǵys, oıymda órt astań-kesteń,
Kóz aldymda jer aýnap, aspan kóshken.
Ómirimdi óleńge óńgergeli,
Jazymyshym bul meniń bastan keshken.
Bireý meni byqsyqqa teńep qoıar,
Quzǵyn emen jemtikke bólek toıar.
Jaqsy-jaman pendeler oıyn aıtyp,
Ózdiginshe əıteýir elep qoıar.
Bas qatyryp oǵan da əlek de emen,
Týra joldan kes-kestep ala ótpep em.
Bir qazaq kóńil berse jeter maǵan,
Men eshkimnen syı-qurmet dəme etpegem.
Alaýlaǵan otym da óshpes əli,
Shyrqamaımyn júrekke jetpes əndi.
Myna ómirde əli de bar ekem ǵoı,
Talaılary dál sony eske saldy.
Adamdarǵa raqymet sol úshin de,
Jeńilisim kóp edi, jeńisim de.
Kim ne dese, o, desin əı báribir,
Jalǵandyqpen kelmeımin kelisimge.
***
Sýyl dámin arqalap maǵan degen,
Sonaý bir kún túrmege,anam kelgen,
Mynaý seniń,Súmbeńniń ıisi-ǵoı dep,
Úsh tal jýsan ózimen ala kelgen.
Amandyqty,saýlyqty,aıtyp kópti,
Bastap edi,kózden jas taıqyp ketti.
"Bosama"-dep jubatqan arý anam,
Bozdap alyp,aýylǵa qaıtyp ketti.
Áı, ardaqty,aıaýly anam meniń,
Qaıtsin endi,bozdamaı jalaly edim.
Aqtalatyn zań da joq,shyndyq ta joq,
Jýsanymdy qushaqtap qala berdim.
Janyma jat bolǵasyn jalǵan uǵym,
Erte uǵynǵam namys pen ar qadirin.
Jýsandy alǵash murynyma ákelgende,
Iisi kelgen atamnyń qalpaǵynyń.
Sonda bolǵan Súmbe saı,taýly qyrat,
Iá,sosyn,momaqan maldy qyrda.
Sonda bolǵan ákemniń jeıdesimen,
Aq samaıly,ájemniń jaýlyǵy da.
Jupar ıistiń qadirin buryndary,
Qalaı ǵana,bul balań uǵynbady.
Sonda,eken-ǵoı,apyr-aı, átir tektes,
Arýlardyń bilekteı burymdary.
Mynaý basqa syıyp tur qansha myń oı,
Mı qaınatar oılardan sharshadym-ǵoı.
Tútininiń ózi de jupar shashqan,
Jýsan ıisti jurtymdy ańsadym-ǵoı.
Aq jaýlyǵyn anamnyń oramalyn,
Ańsaǵasyn,muńdylaý bolar ánim.
Iisi qazaq uldaryn saǵynǵanda,
Jýsan ıisin ańqytyp,oralamyn!
KÓLEŃKENIŃ ÓLEŃI...
Ańǵaldyǵy janymdy osatyndaı,
Apyrym - aı,
aq kóńil osy aqyndy - aı.
Uıalynyń betine qarap otyr,
Əlde kimnen qońyraý tosatyndaı...
Aınalasyn elemes jany qaıǵy ə,
Kóleńkesi men em ǵoı,
tanymaı ma?
Tunjyraıdy apyr - aı,
nesin sonsha?
Nesin sonsha, batty eken qalyń oıǵa?!
Tesireıip tómenge tóne kózi,
O, nelikten qashty eken berekesi?
Jazymyshyn jazǵyryp ishteı ǵana,
Jaqsylyqqa əıteýir senedi ózi.
Ala ǵoı dep uǵatyn aq - qarany,
Osy bir jan ózimdeı bop barady.
Uıalyǵa tesilgen uıań ulǵa,
Uıań qyzdyń jetpes-aý hat-habary!.
Əlde bireý sms jazatyndaı,
Əlde bireý telefon shalatyndaı.
Əri qaraı bilmedim ne bolǵanyn,
Batyp ketti kógimde jana turmaı!..
BIZ ǴANA...
Kún batyryp o, nesin tún baǵamyz,
Tańdy atyryp o, nesin kún baǵamyz?
Aspandaǵy muńlyq pen zarlyq syndy,
Azap keship o, nesin muńdanamyz ?
Jaýap izdep kóńildi ýatqansha,
Sansyratar sanany suraq qansha?
Súıip qalǵam,
Men seni,
Súıip qalǵam,
Susty mergen juldyzyn qulatqansha.
Keshten, túnnen o, nesin syr baǵamyz,
Tańnan , kúnnen o, nesin jyr baǵamyz?
Mahabbatqa jerik bop bizderdi osy,
Muńnan týǵan shyǵar-aý muńly anamyz!..
Kóktem kóńil ənekeı kópter izgi,
Jazǵyrýda kórdiń be tekke kúzdi?
Qushaqtasyp bozdasaq joǵalatyn,
Biz eshkimge artpaıyq ókpemizdi.
Senimsiz dep qaramaı sengen arý,
Sen degen de - eziler mende baýyr.
Pendeýılik tirlikte bilesiń ǵoı ,
Perishte bop kún keshý pendege aýyr.
Muńnan týǵan bolsada izgi anamyz,
Ótinemin,
Siz endi muńdanbańyz!
...Kúnəsi kóp ǵalamda ǵumyr keshken,
Súıktisi Təńirdiń biz ǵanamyz...
