Karantınniń kózge kórinbeıtin paıdasy

4205
Adyrna.kz Telegram

Karantınniń kópshilik baıqaı bermeıtin paıdalary da bar. Onyń alǵashqysy – shet elden, ásirese Ózbekstannan keletin  jumys kúshiniń joıylýy. Odan qandaı paıda bar degenderge túsindirip keteıin.

Buǵan deıin Shymkent qalasynda beton quıýdyń kýbine 5000-7000 teńge aralyǵynda tólenetin. Aýyr jumys bizdegi jumysshylardyń kúnkórisine azdyq etetindikten, tek Ózbekstan men Tájikstannan kelgen jumysshylardy jaldaıtyn.

Genpodrıadchıkten kýbine 20 000 teńge shamasynda tólenip otyratyn. Ortadaǵy sýbpodrıadchıkter alǵan sýmmasynyń 30%-men jumysyn bitirip, ózderine 60%-yn qaldyryp paıda taýyp otyrǵan. Onyń 30%-yn tenderdi utqyzǵan "kókelerine" bergende, ózderine 30-40%-y taza paıda qalyp otyrǵan.

Karantın bastalǵaly sheteldik arzan jumysshy kúshiniń bolmaýyna baılanysty, elimizdegi qazekeńderden ondaı baǵaǵa jumys jasaıtyn adam izdep, utyp alǵan tenderlerine arzan jumysshy taba almaı, tenderdiń srogy qysyp "eki qoldarymen bastaryn ustap" bezgek qaǵyp júr bári.

Sasqandarynan beton quıýdyń baǵasyn kótere-kótere, sýbpodrıadtardyń aldy kýbyna 13 000 tengeden tóleýge deıin ýáde berip shyǵa keldi. Oǵanda adam tabylsa qýanýda. Óıtkeni, Astana kezinde salynǵan qurlystarda ábden "laqtyrylyp" aýyzdary kúıgen qazekeńder, ózderiniń IP-larymen kelisim-shart jasasýǵa májbúr etýde. Demek, bundaı jaǵdaıda jumysshyny laqtyrý  – óte qaýipti.

"Bulaqtyń basyndaǵy" 20 000 teńgeden shyqqan qarjynyń 60%-yn jumysshy alatyn bolsa, 30%-yn "kókesi" ala ma, ózi ala ma?!
30% "kókelerdiń" otkaty qazir aldyn-ala beretin bolǵandyqtan, sýbpodrıadchıkterge paıda túspeýi de múmkin. Sondyqtan, óz kelisimderin merziminde oryndaı almaı jatqan TOO-lar, kelisim-sharttaryn buzýǵa májbúr bolyp jatyr.

Jekelegen jumysshy toptar ózderiniń IP-lary men Genpodrıadchıktermen tikeleı kelisimge kelip, ortadaǵy sýbTOO-lardy ysyryp tastaýda. Endi, 30% dolıasyn ala-almaǵan "kókelerdiń ustamalary ustap" qalyp, jumystyń sapasyna qatań shúıligip jatqan syńaıly. Esesine qurlystyń sapasy artýda!
Qazaq jumysshylarynyńda tabysy kóbeıip, qarjylar volıýtaǵa aınalyp shetel aspaı, elimizdiń ishki ekonomıkamyzda qalýda.
Bul karantınniń paıdasynyń bir ǵana mysaly.

Karantın bastalǵan kezderinde osy salada jumys izdep, biraz sýbpodrıadtardyń tabaldyryqtaryn attaǵanbyz. Sol kezderde bizderdiń "Tıpovoı dogovorlaryńyzben, plan zdanııamen v elektronnom vıde tanysýymyz kerek. Kelisim-shartqa otyraıyq" degen usynysymyzǵa jyn kórgendeı tańqalyp qarap: "Bizde bári aýyzsha ǵoı. Ondaı nárse joq bizde", -  dep shyǵaryp salatyn sýbpodrıatchık TOO-lar, qazirgi kúnderi "ımandaryna" kelip qalypty. Tek adam aparsań bolǵany. Bárine daıyn qazir!

Karantın "tenderıkterge" bes saýsaqpen emes, eki saýsaqpen jeýdi de, jumysshymen kelisim-shart jasasýǵada úırete bastapty. Bul da bolsa karantınniń paıdasy.

Qurmetti aǵaıyndar! Dál qazir 50 adamdyq jumysshy tobyń bolsa, kez-kelgen Genpodrıadchık fırmalardyń bastyǵynyń esigin teýip kirýińe bolady.
Sondyqtan, alaıaq sýbpodrıadchıkterge aldanyp qalmas úshin, basynan kelisim-shartqa otyryp "etek-jeńderińdi" qymtap alyp, sodan soń jumysqa kirisýdi úırenetin ýaqyttaryńyz keldi.

 

Rústem Ashetaev,

Shymkent

 

Pikirler