Sırııada soǵysqan qazaqstandyq Magomed Archakov terrorızmge qatysy bar qylmys jasaǵan degen aıyppen 12 jylǵa sottalǵan. Onyń soty Venada ótti. Avstrııa bıligi Qazaqstannyń Archakovty ekstradıııalaý týraly ótinishin qanaǵattandyrmady, dep jazady centralasian.org.
Magomed Archakovtyń Avstrııa túrmesinde jazasyn ótep jatqanyna jarty jyl boldy. Avstrııa úkimetinen bosqyn mártebesin surap, sol elde turyp jatqan 30 jastaǵy Qazaqstan azamaty 2019 jyly maýsymda sotqa tartyldy. Archakovqa taǵylǵan birneshe aıyptyń arasyndaǵy "Sırııa áskerine qarsy qarý qoldandy" degen aıyp "kisi óltirýge oqtalý" degen bapqa aýystyrylǵandyqtan onyń isin alqa bıler soty qarady.
Avstrııa aqparat quraldary "terrorshyl uıym men qylmystyq top quramynda bolǵan, terrorıstik sıpattaǵy qylmys jasaýǵa qatysqan degen aıyptar taǵylǵan Archakovty 10-20 jylǵ ne ómir boıyna deıin túrme jazasyn berýi múmkin" dep jazdy.
Archakov Sırııaǵa keterden buryn Temirtaý qalasynda turǵan. Anasy sol qalada áli turyp jatyr. Archakovty burynnan biletin Temirtaý turǵyny ony "qarapaıym jigit edi" dep sıpattaıdy, ol aqparat quraldarynan Archakovqa terrorızm aıybymen izdeý jarııalanǵanyn kórgende tańǵalǵanyn aıtady.
Azattyq tilshisi Archakovtyń anasyn da izdep tapty. Biraq ol suhbat berýden bas tartty. Ol "ulymnyń ondaı qylmysqa qatysy bolýy múmkin emes" dep sanaıdy. Anasynyń sózinshe, alty jyl buryn Eýropaǵa ketken Magomed "otbasyn quryp, sol elde qalǵan".
Magomed Archakovty izdeýge biraz jyl ketken. Áýeli jergilikti polıııa suraý salyp, aqparat quraldaryna habar berip izdegen. Keıin bılik el kóleminde, aqyr sońynda Interpol arqyly halyqaralyq izdeý jarııalaǵan.
Avstrııa aqparat quraldary silteme jasaǵan aıyptaý tarabynyń dereginshe, 2013 jyldyń tamyzynan 2015 jyldyń qarashasyna deıin Archakov Sırııaǵa birneshe ret baryp, "Islam memleketi" terror tobyna qyzmet etýge ant bergen "Kavkaz ámirligi" tobynyń quramynda prezıdent Bashar Asadtyń áskerine qarsy soǵysqan. Harıtan men Aleppoda soǵysqan.
2014 jyly qańtarda Archakov "soǵystan keıin es jııý úshin" Túrkııaǵa oralǵan. Biraz ýaqyttan keıin qaıtadan Sırııaǵa baryp, eldiń soltústigindegi áskerı qımyldar kezinde bomba jaryqshaǵy tıip, jaralanǵan. Emdelip shyqqan soń, Ýkraına arqyly Avstrııaǵa qashqan.
2017 jyldyń naýryzynda Qazaqstannyń qaýipsizdik organdary Avstrııanyń Konstıtýııany qorǵaý jáne terrorızmge qarsy kúres jónindegi federaldy vedomstvosyna Venada Sırııadaǵy soǵysqa qatysqan azamat júrýi múmkin degen kúdigin jetkizgen. Saýsaq izderi men sýretteri arqyly álgi azamattyń Qazaqstan izdeý jarııalaǵan Archakov ekeni anyqtalǵan.
Tergeý kezinde Qazaqstan azamatynyń qoldan jasalǵan týý týraly kýáligi men júrgizýshi kýáligin kórsetip, Avstrııada 2015 jyldan beri turyp kelgeni belgili bolǵan. Avstrııa basylymdarynyń dereginshe, Archakov otbasymen turǵan, esh jerde resmı jumys istemegen jáne aı saıyn áleýmettik járdemaqy alyp kelgen. Ol Reseı azamaty ekenin, "dinı kózqarasy úshin qýdalaýǵa ushyraǵanyn" aıtyp, Avstrııa úkimetinen ózine bosqyn mártebesin berýdi suraǵan.
Sot úkimi 2019 jyly maýsymnyń 27-i kúni shyqqan. Jarty kún keńesken alqa bıler Archakovtyń istegen isine ókingenin eskerip, "aıyptaý taraby kisi óltirýge oqtalý faktisin dáleldeı almady" degen uıǵarymǵa keldi. Avstrııa aqparat quraldary Archakovqa berilgen 12 jyl túrme jazasyn "eń tómengi jaza", "jumsaq úkim" dep ataǵan.
Resmı derek boıynsha, 2019 jyly 12 myń adam Avstrııadan bosqyn mártebesin suraǵan. Olardyń 44 paıyzy – Sırııa men Aýǵanstannan shyqqan azamattar. Odan bólek, 31 qazaqstandyq jáne 723 reseılik azamat ótinish bergen. Aýǵanstannyń tórt myńnan astam, Sırııanyń – eki jarym myń, Qazaqstannyń – toǵyz jáne Reseıdiń 378 azamaty bosqyn mártebesin alǵan.
