Siriiada soǧysqan qazaqstandyq Magomed Archakov terrorizmge qatysy bar qylmys jasaǧan degen aiyppen 12 jylǧa sottalǧan. Onyŋ soty Venada öttı. Avstriia bilıgı Qazaqstannyŋ Archakovty ekstradisiialau turaly ötınışın qanaǧattandyrmady, dep jazady centralasian.org.
Magomed Archakovtyŋ Avstriia türmesınde jazasyn ötep jatqanyna jarty jyl boldy. Avstriia ükımetınen bosqyn märtebesın sūrap, sol elde tūryp jatqan 30 jastaǧy Qazaqstan azamaty 2019 jyly mausymda sotqa tartyldy. Archakovqa taǧylǧan bırneşe aiyptyŋ arasyndaǧy "Siriia äskerıne qarsy qaru qoldandy" degen aiyp "kısı öltıruge oqtalu" degen bapqa auystyrylǧandyqtan onyŋ ısın alqa biler soty qarady.
Avstriia aqparat qūraldary "terrorşyl ūiym men qylmystyq top qūramynda bolǧan, terroristık sipattaǧy qylmys jasauǧa qatysqan degen aiyptar taǧylǧan Archakovty 10-20 jylǧ ne ömır boiyna deiın türme jazasyn beruı mümkın" dep jazdy.
Archakov Siriiaǧa keterden būryn Temırtau qalasynda tūrǧan. Anasy sol qalada älı tūryp jatyr. Archakovty būrynnan bıletın Temırtau tūrǧyny ony "qarapaiym jıgıt edı" dep sipattaidy, ol aqparat qūraldarynan Archakovqa terrorizm aiybymen ızdeu jariialanǧanyn körgende taŋǧalǧanyn aitady.
Azattyq tılşısı Archakovtyŋ anasyn da ızdep tapty. Bıraq ol sūhbat beruden bas tartty. Ol "ūlymnyŋ ondai qylmysqa qatysy boluy mümkın emes" dep sanaidy. Anasynyŋ sözınşe, alty jyl būryn Europaǧa ketken Magomed "otbasyn qūryp, sol elde qalǧan".
Magomed Archakovty ızdeuge bıraz jyl ketken. Äuelı jergılıktı polisiia sūrau salyp, aqparat qūraldaryna habar berıp ızdegen. Keiın bilık el kölemınde, aqyr soŋynda İnterpol arqyly halyqaralyq ızdeu jariialaǧan.
Avstriia aqparat qūraldary sılteme jasaǧan aiyptau tarabynyŋ deregınşe, 2013 jyldyŋ tamyzynan 2015 jyldyŋ qaraşasyna deiın Archakov Siriiaǧa bırneşe ret baryp, "İslam memleketı" terror tobyna qyzmet etuge ant bergen "Kavkaz ämırlıgı" tobynyŋ qūramynda prezident Başar Asadtyŋ äskerıne qarsy soǧysqan. Haritan men Aleppoda soǧysqan.
2014 jyly qaŋtarda Archakov "soǧystan keiın es jiiu üşın" Türkiiaǧa oralǧan. Bıraz uaqyttan keiın qaitadan Siriiaǧa baryp, eldıŋ soltüstıgındegı äskeri qimyldar kezınde bomba jaryqşaǧy tiıp, jaralanǧan. Emdelıp şyqqan soŋ, Ukraina arqyly Avstriiaǧa qaşqan.
2017 jyldyŋ nauryzynda Qazaqstannyŋ qauıpsızdık organdary Avstriianyŋ Konstitusiiany qorǧau jäne terrorizmge qarsy küres jönındegı federaldy vedomstvosyna Venada Siriiadaǧy soǧysqa qatysqan azamat jüruı mümkın degen küdıgın jetkızgen. Sausaq ızderı men suretterı arqyly älgı azamattyŋ Qazaqstan ızdeu jariialaǧan Archakov ekenı anyqtalǧan.
Tergeu kezınde Qazaqstan azamatynyŋ qoldan jasalǧan tuu turaly kuälıgı men jürgızuşı kuälıgın körsetıp, Avstriiada 2015 jyldan berı tūryp kelgenı belgılı bolǧan. Avstriia basylymdarynyŋ deregınşe, Archakov otbasymen tūrǧan, eş jerde resmi jūmys ıstemegen jäne ai saiyn äleumettık järdemaqy alyp kelgen. Ol Resei azamaty ekenın, "dıni közqarasy üşın qudalauǧa ūşyraǧanyn" aityp, Avstriia ükımetınen özıne bosqyn märtebesın berudı sūraǧan.
Sot ükımı 2019 jyly mausymnyŋ 27-ı künı şyqqan. Jarty kün keŋesken alqa biler Archakovtyŋ ıstegen ısıne ökıngenın eskerıp, "aiyptau taraby kısı öltıruge oqtalu faktısın däleldei almady" degen ūiǧarymǧa keldı. Avstriia aqparat qūraldary Archakovqa berılgen 12 jyl türme jazasyn "eŋ tömengı jaza", "jūmsaq ükım" dep ataǧan.
Resmi derek boiynşa, 2019 jyly 12 myŋ adam Avstriiadan bosqyn märtebesın sūraǧan. Olardyŋ 44 paiyzy – Siriia men Auǧanstannan şyqqan azamattar. Odan bölek, 31 qazaqstandyq jäne 723 reseilık azamat ötınış bergen. Auǧanstannyŋ tört myŋnan astam, Siriianyŋ – ekı jarym myŋ, Qazaqstannyŋ – toǧyz jäne Reseidıŋ 378 azamaty bosqyn märtebesın alǧan.
Ūqsas jaŋalyqtar
