Nakata Oko: Sizder – adasqan, jolynan jańylyp qalǵan halyqsyzdar...

7187
Adyrna.kz Telegram

Árıne, men de sizderge baǵa bere almaımyn. Bir tilde sóıleısizder me, álde eki tildi birdeı tańdaısyzdar ma – ony ózderińiz sheshesizder. Eki tildi birdeı bilgen de jaman emes. Bılıngvızm – álemniń kóp elinde bar. Tarıhshy retinde aıtatyn bolsam, maǵan qazaqtar óziniń ulttyq ereksheligin, tilin joǵaltyp alǵan halyq sekildi bolyp kórinedi. Sizder – adasqan, jolynan jańylyp qalǵan halyqsyzdar, menińshe. Halyqty ádeıi ne qasaqana tarıhı jadynan aıyryp tastaǵan sııaqty. Áıtpese, esi durys adam ana tilińnen góri oryssha bilgen durys pa dep suraı ma? Bul – absýrd! Tamyrynan ajyrap qalǵan, ne isterin bilmeı alasuryp júrgen halyqtar ǵana osyndaı suraq qoıady, negizi. Til máselesin birjola sheshý úshin - halyqqa tarıhyn oqytyp, halyqty, ultty soǵan yntalandyrý kerek.
- Siz sonda bizdi tarıhy joq halyq dep esepteısiz be?
- Bir mysal. Men Almatynyń dúkenderin aralap júrip tarıh taqyrybyn qozǵaǵan bir deni durys kitap taba almadym. Durys qaramaǵan shyǵarmyn, múmkin. «Melomanda» da boldym. Búkil álemde ǵylymı basylymdardyń, sońǵy shyqqan kitaptyń bárin osyndaı úlken-úlken kitap dúkeninen tabasyń. Suranys bar oǵan. Sizderde satylmaıdy, óıtkeni halyq óz tarıhyna qyzyqpaıdy. Osy jaqynda ulttyq aspaptar mýzeıinde bolyp, sol jerden baıaǵy ótken zamannyń tarıhyn, naǵyz ulttyq qundylyq - balbaldy kórdim. Biraq ol nege ulttyq mýzeıde emes, bir eleýsiz zat sııaqty bolyp sonda tur?
Osyny kórgende, qazaqtyń tarıhyn zerttep júrgen meniń júregim aýyrdy. Tarıhqa qalaı qarasańyzdar, tilge de sóıtip qarap júrsizder..
- Japonııada tarıhı mıfke qalaı qaraıdy?
- Bizdegi eń úlken mıf – japon ımperatory qudaıdan týǵan degen mıf.
Biraq biz, tarıhshylar, bul mıfke tıispeımiz. Nege deseńiz – ol bizdiń rýhanı matrıamyz. Onyń túbinde ańyz jatqanyn, shyndyqqa janaspaıtyn nárse ekenin jaqsy bilip otyrmyz. Biraq ol biz úshin qozǵamaıtyn, myzǵymaıtyn taqyryp. Kıeli, qasterli taqyryp. Japonııanyń memleket retindegi tarıhy da osyndaı ańyz-ápsanadan bastalǵan. Sondyqtan sizder tarıhqa beı-bereket qaramańyzdar. Tarıhı shyndyq qalpyna kelse, memlekettik til de óz jolyn taýyp, ol bara-bara ultty uıystyratyn úlken faktorǵa aınalyp shyǵa keledi!

Aýdarǵan Jolymbet Mákish

Pikirler