Kredıtti úsh aıǵa shegerý: bank proentti alyp tastaı ma?

3352
Adyrna.kz Telegram

Prezıdent tótenshe jaǵdaıda qarjylaı qıyndyqqa tap bolǵan azamattardy kredıt tóleýden úsh aıǵa bosatýdy tapsyrdy. Búginde bankter osy bastamany qoldap, ótinish qabyldaı bastady. Alaıda úsh aıdan keıin tólemniń mólsheri artady. Sebebi kredıttiń syıaqysy esepteledi. Sputnik Qazaqstan  artyq tólemniń qalaı esepteletinin bilip, kredıtti shegerý tártibin zerdelep shyqty.

Kredıtti shegerý – zań talaby

Qazaqstanda tótenshe jaǵdaı jarııalanǵan kúnnen bastap azamattyq kodekstiń 359-baby kúshine enedi. Oǵan sáıkes, jeke jáne zańdy tulǵalar tótenshe jaǵdaıǵa baılanysty kredıt tóleýdi keshiktirse, aıyppul men ósimpul eseptelmeýi shart. Budan bólek, olarǵa qaryzdy keıin tóleýge múmkindik berilýi tıis. Osy norma bankterge ǵana emes, barlyq mıkroqarjy uıymyna, sonyń ishinde lombardtar, nesıe seriktestikteri men qaryz beretin kredıtorlarǵa da qatysty.

Tótenshe jaǵdaı merzimi 15 sáýirge deıin belgilense de, koronavırýs qaýpi seıiletin emes. Oǵan qosa, respýblıka boıynsha karantın sharalary kúsheıip keledi. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev tótenshe jaǵdaıda qarjylaı qıyndyqqa tap bolǵan azamattardyń kredıtin keıinge shegerýdi tapsyrdy. Al Qazaqstannyń qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigi tıisti buıryq shyǵaryp, tótenshe jaǵdaıdan zardap shekken halyqtyń, shaǵyn jáne orta bıznestiń qaryzy boıynsha negizgi borysh pen syıaqy somasyn tóleýdi toqtata turý tártibin bekitti.

Ótinishten basqa qujat qajet emes

Agenttiktiń buıryǵyna sáıkes, jańa talapty aqshany qaryzǵa beretin barlyq kredıttik uıymdar oryndaýy shart. Olar:

  • bankter;
  • lombardtar;
  • onlaın-kredıtteý kompanııalary;
  • kredıttik seriktestikter;
  • mıkroqarjy uıymdary.

Tártip boıynsha tótenshe jaǵdaıǵa deıin, ıaǵnı 16 naýryzǵa deıin berilgen kredıtter ǵana úsh aıǵa shegeriledi. Ol úshin qaryz alýshynyń ótinishi ǵana qajet. Ótinishti elektrondy poshtamen, ıa bolmasa,  mobıldi qosymsha arqyly jiberýge bolady. Basqa qujat talap etýge tyıym salynǵan. Qosymsha kelisimsharttarǵa da qol qoıylmaıdy.

Al kredıttik uıym qaryz alýshynyń ótinishin qarap, on jumys kúni ishinde tólemderdi ýaqytsha toqtatý týraly sheshim shyǵarady jáne kredıt alǵan adamǵa habarlaıdy.

Kredıt shegerilmeýi múmkin

Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigi kredıttiń negizgi boryshy men syıaqysy toqtatylatyn jeke tulǵalar sanatyn da anyqtady. Olar:

  • Uly Otan soǵysynyń múgedekteri men qatysýshylary;
  • Uly Otan soǵysynyń múgedekteri men qatysýshylaryna teńestirilgen adamdar;
  • 1 jáne 2 toptaǵy múgedekter; múgedek balalary bar nemese olardy tárbıeleýshi otbasylary;
  • Qazaqstan úkimeti bekitetin aýrýlar tizimine kiretin keıbir sozylmaly aýrýlardyń aýyr túrlerimen aýyratyn adamdar;
  • jasyna qaraı zeınet demalysyna shyqqan zeınetkerler;
  • kámeletke tolǵanǵa deıin ata-analarynan aıyrylǵan jıyrma toǵyz jasqa tolmaǵan jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalar;
  • oralmandar;
  • ekologııalyq zilzalalar, tabıǵı jáne tehnogendi sıpattaǵy tótenshe jaǵdaılar saldarynan turǵyn úıinen aıyrylǵan adamdar;
  • "Altyn alqa", "Kúmis alqa" alqalarymen nagradtalǵan nemese buryn "Batyr ana" ataǵyn alǵan, sondaı-aq I jáne II dárejeli "Ana dańqy" ordenderimen nagradtalǵan kópbalaly analar;
  • kópbalaly otbasylar;
  • memlekettik nemese qoǵamdyq mindetterin, áskerı qyzmetin oryndaý kezinde, ǵarysh keńistigine ushýdy daıyndaý nemese júzege asyrý kezinde, adam ómirin qutqarý kezinde, quqyq tártibin qorǵaý kezinde qaza tapqan (qaıtys bolǵan) adamdardyń otbasylary;
  • tolyq emes otbasylar;
  • ataýly áleýmettik kómek alýshylar;
  • jumyssyzdar.

Buıryqta kredıtti shegerýdiń negizgi sebepteri de belgilengen. Sonyń ishinde karantınniń engizilýine baılanysty jumystan ýaqytsha aıyrylý, aqysyz demalysqa shyǵý, jumystan shyǵyp ketý, kiristiń azaıýy jáne taǵy basqa jaǵdaılar bar. Qaryz alýshynyń qarjylyq jaǵdaıynyń nasharlaǵanyn rastaıtyn qujat usyný talap etilmeıdi. Alaıda kredıttik uıym jeke tulǵanyń qarjylyq jaǵdaıynyń nasharlamaǵanyn bilse, qaryzdy shegerýden bas tarta alady.

Bızneske qoıylatyn sharttar

Shaǵyn jáne orta bıznestiń kredıtin shegerý úshin ótinishten bólek qarjylyq jaǵdaıdyń nasharlanǵanyn rastaıtyn qujattar bolýy qajet. Sonyń negizinde  qaryzdyń tólemderin toqtata turý týraly sheshim qabyldanady. Osy oraıda ekonomıkanyń naqty salalary qarastyrylǵan. Olar:

  1. saýda sektory (azyq-túlik pen dárihanalar kirmeıdi);
  2. oıyn-saýyq-saýda ortalyqtary;
  3. halyq tutynatyn taýarlardyń dúkenderi;
  4. týroperatorlar;
  5. týragentter;
  6. sport, týrızm jáne qonaq úı bıznesi;
  7. jolaýshylar jáne júk tasymaldaý sektory;
  8. meıramhanalar men dámhanalar;
  9. qoǵamdyq tamaqtaný sektory;
  10. turmystyq qyzmet kórsetý;
  11. teatrlar men kınoteatrlar;
  12. Foto jáne beıne túsirýdi, kórmelerdi jáne konferenııalardy qosa alǵanda, bos ýaqytty jáne demalysty uıymdastyrý, merekelerdi uıymdastyrý salasy;
  13. sán salondary jáne fıtnes ortalyqtary.

Kredıt merzimi uzarady

Búginde bankterdiń barlyǵy derlik kredıtti úsh aıǵa shegerýge kelisti. Alaıda onymen birge barlyq proent pen syıaqy da shegerilip otyr. Osylaısha, kredıttiń merzimi uzarady, al úsh aıdyń tólemin keıin óteýge týra keledi.

"Bankter kredıtti qalaı shegeredi? Olar qaryzdy prolongaııa, ıaǵnı kredıtti uzartý arqyly úsh aıǵa shegerip jatyr. Artyq tólem de jazylady. Sonda sizdiń tólemderińiz tómen qaraı túsip otyr. Al artyq tólem bolmaýy tıis", - deıdi táýelsiz sarapshy Nurjan Bııakaev.

Negizi, kredıt úsh aıǵa shegerilgende qaryzdyń somasy ózgermeıdi. Proentter de qalady. Biraq kredıttiń merzimi uzarady. Sodan artyq tólem shyǵady. Sebebi kredıttiń merzimine banktiń syıaqysy júredi.

Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttiginiń basqarma tóraǵasynyń orynbasary Nurlan Ábdirahmanovtyń aıtýynsha, qazirgi kezde qarjy uıymdarymen, eń aldymen, banktermen naqty mehanızm pysyqtalyp jatyr.

"Negizgi maqsat, birinshiden, toqtatylǵan tólemder ýaqyt óte kele kelisimshartta kórsetilgen tólemderden aspaýy qajet. Sonda adamdar artyq aqsha tólemeıdi. Qazir osyny talqylap jatyrmyz. Nátıjesin qosymsha habarlaımyz", - dep atap kórsetti Ábdirahmanov. Ázirshe, naqty sheshim joq.

Toqaevtyń ustanymy

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev tótenshe jaǵdaı kezinde bankterdiń kredıtke proent esepteıtinin biledi. Óziniń sońǵy úndeýinde prezıdent kásipkerlerdiń bul proentterdi de alyp tastaýdy suraǵanyn aıtqan bolatyn. Osy oraıda Toqaev bankter proent almasa, shyǵynǵa ushyraıtynyn jetkizdi. Al bankter - ekonomıkanyń ajyramas bóligi. Degenmen, memleket basshysy proent jaǵynan da jeńildik jasaýǵa bolady dep sanaıdy.

Ol bankter úshin qıyn sátter bolǵanda memleket olarǵa aıtarlyqtaı kómek kórsetkenin eske saldy. Qazirgi kezde halyqqa jáne otandyq bızneske bankterdiń qoldaýly qajet ekenin jetkizdi. Prezıdenttiń sózine qaraǵanda, qajet bolsa, qosymsha dırektıvti sharalar qabyldanady. Ol degenimiz, tıisti talapty oryndaýǵa mindetteýi múmkin.

https://sputniknews.kz/economy/20200409/13634890/kredit-bank-protsent.html

Pikirler