Ramazan STAMǴAZIEV, T.Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynyń Dástúrli mýzykalyq óner kafedrasynyń meńgerýshisi:
Belgili óner qaıratkeri, qazaq klassıkalyq án óneriniń maıtalmany Ramazan Stamǵazıev oqý bitirgen ónerpazdar men dástúrli ánshilerdiń jaǵdaıyn qysqasha osylaı sıpattady. Sonymen qatar 20 cáýir kúni Ǵ.Músirepov atyndaǵy balalar men jasóspirimder teatrynda ótetin «Úsh júzge atym málim Balýan Sholaq» atty án keshi týraly aıtty.
– Ramazan Ómiráliuly, ulttyq ónerde júrgen biraz azamattar qazirgi ýaqytta jaǵdaıdyń, tipti qıyndap ketkenin aıtady. Jumys joq. Bar bolsa da jalaqysy mardymsyz. Siz dástúrli óner kafedrasynyń meńgerýshisisiz. Stýdentterińizdi erteńi úshin alańdamaısyz ba?
– Ulttyq mýzykany ómirine serik etken adamdarǵa óte qıyn. Mysaly, mýzykant bolatyn adam orta bilim alǵannan keıin 4 jyl kolledj oqıdy. Odan keıin joǵary oqý orynǵa túsedi. Onda da 4 jyl bilim alady. Ol dıplom tolyqqandy iske jaraý úshin magıstratýra oqýy kerek. Osylaı oqýmen júrgen ónerdegi jastar 28-30 jasqa taıap qalady. Bul oqýǵa qoly jetkenderi. Al oqýǵa túse almaı orta jolda qalǵanynyń jaǵdaıy, tipti qıyn. Onyń ústine, kún sanap oqý oryndary men óner oshaqtary jabylyp jatyr. Al siz bilesiz be, memlekettik keıbir óner oshaqtarynyń óz aldyna qoıǵan saıasaty bar. Onda barsańyz, 18-21 jas aralyǵyndaǵy ónerpazdy ǵana jumysqa alamyz deıdi. Sonsha jyl oqyp, baıqaýǵa qatysyp, jeńimpaz atanǵan óner adamynyń jasy eń sońynda mekemeniń qoıylǵan mejesine sáıkes kelmeı qalady. Sonda oqý ornyn bitirip jatqan jas maman qaıda barý kerek? Osy suraqtyń sheshimi tabylmaı kele jatqanyna qanshama jyl ótti.
– Dástúrli ánshi men kúıshiniń qurylysta, kúzette júrgenin kóp kóremiz.
– Iá, jıi mamandyqtaryn aýystyrýǵa májbúr bolady. Sosyn óz aýylyna baryp, jergilikti halyqtyń mádenıetin kótersin degen saıasat júrgizemiz. Biraq qaı oblysqa barsańyz da, ónerpazǵa oryn tabylmaıdy. Ári ketse, 2-3 adam jumysqa qabyldanady. Kópten beri jumys istep kele jatqan adam óz ornyn bere qoıa ma? Onyń da bala-shaǵasy bar. Al endi jylda bitirip jatqan balalar qaıda barý kerek?
– Naqty derek keltirseńiz…
– Sońǵy eki jylda Astana qalasyndaǵy «Shabyt» festıvaline qazylar alqasynyń tóraǵasy bolyp bardym. Sonda baıqaǵanym, tek qana dástúrli án boıynsha jylyna 12 bala joǵary oqý oryn bitiredi. Jyl saıyn qobyzdan da týra sonsha adam oqý aıaqtaıdy. Al syrnaıdan jylyna on shaqty adam oqý támamdaıdy. Osy ulttyq óner boıynsha jylyna 30-40 adam oqý ornyn bitirip shyǵyp jatyr. Al solardy jumyspen qamtýǵa baǵyttalǵan memlekettik birde-bir jospar joq. Onymen qoımaı, oqý bitirgenderdi jumysqa turatyny týraly nemese jumys istep júrgeni jaıynda anyqtama ákel dep mindetteıdi. Bizde osy boıynsha másele jyl ótken saıyn qordalanyp keledi. Ásirese, dástúrli ánshilerdiń máselesi óte aýyr. Keıde bireýler «jumys joq bolsa, nesine maman daıyndalady» dep jatady. Endeshe, osyndaı ulttyq ónerge jastardy baýlıtyn kafedrany jabaıyq. Onda ǵasyrdan-ǵasyrǵa jalǵasyp kele jatqan ata-babamyzdyń ónerin kim jalǵastyrady? Qazaq dalasyn sazben bólegen, muńyn muńdaǵan kúıdi kim tartady? Tarıhtan syr shertken jyrlaryn kim jyrlaıdy? Asqaqtaǵan án ónerin kim nasıhattaıdy? Qudaıǵa shúkir, talantty jastar óte kóp. Olardy oqýǵa qabyldaýǵa kelgende jer qaıysqan adamdar otyryp irikteıdi. Al biraq bitirgen soń ne isteý kerektigin aıta alatyn eshkim joq. Memleket oqýǵa qansha qarjy bóledi, qanshama ustaz sabaq beredi? Alaıda jumysqa ornalastyrý máselesi qarastyrylmaǵan.
– 20 sáýir kúni «Adyrna» qory sol dástúrli ánshilerdiń basyn qosyp, Balýan Sholaq atamyzǵa arnalǵan án keshin ótkizbek. Nesimen erekshelenedi dep oılaısyz?
– Jalpy «Adyrna» qoǵamdyq qory búginge deıin dástúrli ónerge arnalǵan 8 konert ótkizgen eken. Birjan sal, Aqan seri, Muhıt, Jaıaý Musa, Úkili Ybyraı, Sáken Seıfýllın tárizdi án keshteriniń qaı-qaısysy da tereń tarıhı mánimen ótip keledi. Án tarıhy arqyly tulǵa tarıhynyń syry ashylady. Árbir konertte 10-nan 20-ǵa deıingi aralyqta muraǵatta qalyp qoıǵan, aımaqta ǵana oryndalyp, úlken sahnaǵa jetpegen muralar oryndalyp keledi. Osy joly da Balýan Sholaqtyń 20-dan astam jańa áni tabylyp otyr. Búginge deıin Balýan Sholaqtyń 10-ǵa jýyq áni ǵana belgili bolyp kelgen edi. Bul konert qazaq rýhanııatyna qosylǵan zor úles bolǵaly tur. Bul tarapta Jolaman Qujymanovtaı ónerge sheksiz berilgen azamattyń eńbegin atap ótýimiz qajet. Jókeńniń muraǵattarda notasy ǵana saqtalǵan ánderdi tiriltip, jastarǵa úıretip júrgen eńbegi tıisti deńgeıde baǵalanýy kerek dep esepteımin.
Áńgimelesken
G.Myqtybekova
