Joqtaýdyń ornyna shapalaq soǵatynymyz ne sumdyq?

3237
Adyrna.kz Telegram

Qazaqta basqa ulttar men ulystarda múlde kezdespeıtin baǵaly, qundy asyl dás­túr­lerimiz bar. Solardyń biri – qaıtys bolǵan adamdy joqtaý salty. Ólim jaıly sýyq habardy estigen el sol úıdegilerge kóńil aıta barady. Olar joqtaýshylarǵa erekshe kóńil aýdarady. Joqtaıtyndar kóbinde qaıtys bolǵan adamǵa eń jaqyn qyz-kelinshekter, aq samaıly analar bolady. Eger áıelder joqtaý bilmese, arnaýly joqtaýshylardy shaqyryp kelip otyrǵyzady da, qalǵandary solarǵa qosylyp joqtasady.

Olar bastaryna qaraly jaýlyq salyp, jasqa toly janarlaryn oramal-shyttarymen qalqalap eńiresedi. Joqtaý barlyq adamnyń jan dúnıesin tebirentetin, saı-súıegin syrqyratatyn, egiltetin bolýy kerek. “Óleńmen jer qoınyna kirer deneń” dep uly Abaı atamyz aıtqandaı, joqtaý ásem daýysty áıel­derdiń aıtýymen qulaqqa jetse, kúńirengen jurt uıyp tyńdap, eriksiz egiledi.

“Ólim synǵa barady” degen. Synnyń biri – jer­oshaǵy qońyrsymaı qaldy delinse; endi biri – joqtalmaı qalýy.

Jaqsy joqtaýlar – elge úlgi. Qazaq jyrlarynan bastaý alatyn joqtaýlardaǵy zarly, ókinishti sezimderdi beıneleıtin tustaryna el ózegi órtene óksise, endi birde onyń tereń ómir fılosofııasyn ańǵartatyn shúńetterine boılap, mándi de maǵynaly oılar túıindeýi sózsiz. Sonysymen de joqtaý ǵa­syrlar boıy jalǵas­qan já­ne qundy sanal­ǵan.

“Qar­ǵa adym jerde qaza bar” de­mek­shi, ekologııalyq ortanyń lastanýynan ba, álde Allanyń ámirinen be, qazir ólim-jitim kóbeıip tur. Elimizdiń birtýar tulǵalary, daryndy, talantty per­zentteri de birinen soń biri o dúnıege attanýda. Osy aq ólimniń bári de joqtaýsyz ótkerildi. Ol azdaı, súıekpen qoshtasqan dabyraly jınalystarda shapalaq soǵyp shyǵaryp salatyn sumdyǵy taǵy shyqty.

Áıgili án patshaıymy, KSRO jáne Qa­zaqstannyń Ha­lyq ár­tisi, Halyq Qaharmany Roza Táji­­b­aı­­q­yzy Baǵlanova apamyzdyń súıegi­men qoshtasqan kezde de “shapalaq soǵyp attandyryńdar” degen buıryqqa baǵynǵan qaraly halyq tý jabylǵan tabyt zaldan shyǵyp bara jatqanda kózderine jas alyp, shapalaqtaryn urdy. Marqumnyń súıegi syrtta daıyndalǵan kólikke salynyp, máńgilik mekeni – Keńsaı qoınaýyna qaraı jyljı bergende de shapalaq soǵylyp jatty. Negizgi saltymyzda qabyr basyna barmaıtyn áıelder jaǵy dál osy sátte daýys shyǵaryp, sońǵy ret qoshtasyp, joqtap qalar edi. Qarap turyp qynjylasyń, áttegen-aı deısiń.

Dástúrimizdiń umytylýy – tilimizdi joǵaltýmen birge ultymyzdyń azǵyndaýyn tez­detetin basty faktor. Munymyz uıat, tegimizge oralyp, ata saltyn jalǵastyraıyq, aǵaıyn!


Bolat QURMANǴAJYULY.

Tuzdybastaý aýyly,

Talǵar aýdany,

Almaty oblysy.

Pikirler