Teke qalasynyń (qazirgi Oral) túrmesinen bosap, elge oralǵan kúı atasy Qurmanǵazynyń daqpyrtyn estip, Naryn qumynda saýyq quryp júrgen Qashaǵan jyraý izdep keledi. Ekeýi Jaıyqtyń boıynda kezdesip, jurtty aralap, kúı tartyp, jyr jyrlaıdy. Qys mezgili bolsa kerek. Eki jolaýshy qyzylińirde Esqalı supynyń aýlyna jetedi. Aýyldyń ortasyndaǵy eńseli aq boz úı supyniki bolsa kerek. Boz úıdiń janyna kelip at basyn irikken jolaýshylar «Kim bar-aý», dep daýystaıdy. Úıden supynyń kesir kelini shyǵa keledi de, jolaýshylarǵa qaramastan kerdeńdep óte shyǵady. Qurmanǵazy men Qashaǵan atty beldeýge baılap, úıge kirse, baýyryn jańa kótergen supynyń bir, bir jarym jastaǵy nemeresi otyr eken. Jas sábı tańǵajaıyp jolaýshylarǵa tańqala qarap, dombyraǵa jarmasa berse kerek. Sábıdiń talpynǵan talabyn qaıtarmaı qos jolaýshynyń biri onyń qolyna dombyrasyn ustata qoıady.
Osy kezde dáretin alyp, úıge kirip kelgen sýyq júzdi supy «Bul ne qylǵan qý aǵash, qaıdan keldi bul aǵash?!», dese kerek. Sonda Qashaǵan jyraý tómendegideı jyr tókken eken.
P.S. Bul qysqasha baıandy biz belgili kompozıtor, mýzyka zertteýshisi Ilıa Jaqanovtyń aýzynan jazyp aldyq. Ile-aǵamyz joǵaryda baıandalǵan jaıtty Iran Islam respýblıkasyna barǵan saparynda sondaǵy qazaqtardan estıdi. Jyr — Tehran radıosynyń «Altyn qorynda» da jatqan kórinedi. Iran qazaqtarynyń ishinde saqtalǵan jyrdyń aýdıo nusqasyn Ilıa Jaqanovqa shyǵystanýshy ǵalym Islam Jemeneı ákelip tapsyrypty. Bul jyr qazir jyrshy Turlannyń oryndaýynda el ishine keń taraǵan.
Qansha qar erip, sý aqsa da dúmshe dindarlar qaı zamanda da kertartpalyǵynan tanbaı, qasıetti qara aǵashtyń tamyryna balta ala júgirýden jańylmaı kele jatyr eken ǵoı. Zamannan zaman ozǵanmen dúmsheliktiń túbi kóriner emes. Keshegi Jarkent jerindegi Jaratqannyń jazyqsyz Áýlıe aǵashyna jasalǵan qastandyqtyń da ar jaǵynda dúmshelik jatqan sııaqtanady…
«Abaı-aqparat»
Boqtaǵanyń qaı aǵash?!
(Esqalı supyǵa aıtqany)
Supyekeń meni jek kórdi,
Supynyń sózin tik kópdim.
El aralap jýrgende
Sendeı, sendeı montany
Supylardy kóp kópdim.
Syılar ediń qampańdap,
Qolyn qysyp jampańdap,
Sadaqasy bolsa qoınyńda,
Úıińe kelse baı adam
Jamylǵan maýyt shekpendi.
Aqyly bar, mıly adam
Azamat erge tek deı me?!
Qonaǵyn kelgen ket deı me?!
Táýbem kóp dep maqtansań,
Barsısany da qudaı qarǵaǵan,
Azǵyryp shaıtan aldaǵan.
Bizdi kúnási kóp dep boqtasań,
Júz kisini óltirgen,
Janyna qaza keltirgen,
Nasýhany da Qudaı ońdaǵan.
Kele sala, supeke,
Dombyramdy boqtadyń.
Dombyramdy boqtasań,
Ózimdi basqa soqqanyń.
Supylyǵyń qaı jaqta,
Shyn tentekke uqsadyń.
Qolymdaǵy qý aǵash,
Saırap otyr bul aǵash.
Qolymdaǵy aǵashym -
Alyp júrgen dmobyra,
Tartqan saıyn dańǵyra.
Dombyra kúná degen sóz,
Tek bir aıtqan dabyra.
Qolymdaǵy qý aǵash,
Saırap otyr bul aǵash.
Asyly emen, qaraǵaı,
Shyqqan jeri sý aǵash.
Arýaqty erlerdiń,
Qolyndaǵy tý aǵash.
Janyń saıa tabatyn,
Orman bolǵan bul aǵash.
Qoryqqanda jalǵyzǵa,
Qorǵan bolǵan bul aǵash.
Butaqtary búgilip,
Kókten tómen úńilip,
Qarnyń ashyp kelgende,
Júregińdi jalǵaýǵa,
Násip bolǵan bul aǵash.
Paıǵambardy týǵanda
Besik bolǵan bul aǵash.
Ibrahım Qaǵba salǵanda,
Esik bolǵan bul aǵash.
Munaraly ár jerde,
Meshit bolǵan bul aǵash.
Sheberlerdiń qolynda,
Kásip bolǵan bul aǵash.
Ózińdi halyq supy deıdi,
Boqtaǵanyń qaı aǵash?!
Burynǵy ótken zamanda,
Bolǵan eken kóp urys.
Kóp urystyń kezinde,
Jábireıil Jánnetten,
Alyp kelgen tórt qylysh.
Alyp kelgen qylyshtyń atyn aıtaıyn:
Bireýiniń aty — Hamham,
Bireýiniń aty — Sámsam,
Bireýiniń aty — Zulqajja,
Bireýiniń aty — Zulpyqar.
Qynabyna solardyń
Qap ta bolǵan bul aǵash.
Arýaqty erlerge,
Jaq ta bolǵan bul aǵash.
Naızasyna batyrdyń,
Sap ta bolǵan bul aǵash.
Darııadan ótkende,
Pyraq bolǵan bul aǵash.
Qarańǵyda jaryǵy,
Shyraq bolǵan bul aǵash.
Qarip penen qasirge,
Qýat bolǵan bul aǵash.
Jetim menen jesirge,
Sýat bolǵan bul aǵash.
Ózińdi halyq supy deıdi,
Boqtaǵanyń qaı aǵash?!
Ózderińdeı supyǵa,
Asa bolǵan bul aǵash.
Ańdyp júrgen shaıtanǵa,
Tasa bolǵan bul aǵash.
Jańa dáret alǵanda,
Sájdege basyń salǵanda,
Aýzyǵa salǵan másýák
Aǵash emeı, arqan ba?
Aǵashty sondaı boqtaısyń,
Supeke-aý, qalaı aıtasyń,
Aǵýzy menen alqamdy?!
Dombyrany kúná deseńiz,
Jıyn menen toıdiki.
Ishegine kúná deseńiz,
Jumaqtan kelgen qoıdiki.
Pernesin kúná deseńiz,
Esebi ol pánniń on eki.
Qulaǵyn kúná deseńiz,
Hazireti Biláldiń,
Qulaǵy eken desedi.
Tıegin kúná deseńiz,
Shıelengen syrdy sheshedi.
Atamyz Adam paıǵambar,
Jeti sazben jerge kep,
Kúı shertipti degen bar.
Ol kúndegi o da saz.
Bul kúndegi bu da saz.
Sazdy kúná dep júrgen,
Moldeke seniń aqylyń az.
Moldeke bilmeı adaspa,
Dombyranyń bizge kúnási az.
Ústińe tikken úıińiz,
Shaqyrsa, buǵan kelmeı me?
Haziret, halpe, bıińiz?!
As salyp berer tabaǵyń,
Sýsyn isher aıaǵyń,
Aǵash emeı, nemene,
Basyńda bar ma mıyńyz?
Qansha supy bolsań da,
Ketken joq pa syıyńyz?!
Jaqsynyń sózi maıdadaı,
Jamannyń sózi naızadaı,
Jaqsydaı bolýy qaıdaǵy-aı!
Qas jamannyń úıinen,
Jaqsynyń artyq molasy.
Panasyna túnep qaıt,
Boıyńa boran jolamas.
Jamannyń kóńili shat bolar,
Áıelimen keńesip,
Kójesin ishse, ońasha.
Sanalyǵa sózim tyńdalǵan,
Sanasyzdyń belgisi -
Paıdaly sóz aıtsań buldanǵan.
Dúnıeniń qyzyq zaýqynan,
Aqyret kúnniń qaýpynan -
Bárinen de senderdeı
Qyrma saqal, túıe murt,
Nadan supylar qur qalǵan.
