Táýelsizdik máni sarylyp jetken qazaq úshin asa qundy. Sondyqtan ony qalaı qasterlesek te jarasady. Qazirde Qazaqstan óz Táýelsizdik merekesin álemge pash etýde jer júziniń túkpir-túkpirine resmı saparlap qana emes, ár ýnıversıtetten ónerpaz stýdentterdi aparyp, ulttyq ónerin nasıhattaý arqyly da kórsetip keledi. Sonyń biri – respýblıkamyzdyń jetekshi bilim ordasy ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti stýdentteriniń Izraılde qoıǵan konerti. Onyń maqsaty – qazaqtyń Táýelsizdik kúni merekesi qarsańynda sheteldikterge ulttyq ónerimizdiń máýeli máıegin tanytý.
Qazaq ónerine sheteldikter kezekti ret tánti boldy. Bir aıyrmashylyǵy, bul joly olarǵa biz qonaqqa bardyq. Jeltoqsannyń 11-16-sy aralyǵynda QazUÝ-dyń ónerpaz stýdentteri ýnıversıtet rektory Ǵalymqaıyr Mutanovtyń qoldaýymen, birinshi prorektor Muhambetqalı Búrkitbaevtyń bastaýymen Izraılde issaparmen bolyp qaıttyq. Basty maqsat – Qazaqstan Táýelsizdigi merekesine oraı uıymdastyrylǵan is-sharalarǵa qatysý, sonymen qatar ulttyq ónerimizdi pash etý. Ol jaǵynan tańdaı qaqtyrarymyzǵa kúmán bolmady. Sebebi Ǵalııa Esmuhanbetovanyń jetekshiligindegi «Baqyt» bı ansambli, ánshi Móldir Baqytjanqyzy, qobyzshy ári bizdiń jetekshimiz Zıta Sybanbaeva osyǵan deıin shet memleketterden júldesiz oralǵan emes. Oǵan Erǵalı Ánesov ekeýmiz dombyrashy bolyp qosyldyq.
Álqıssa… Qazaqstannan ushqan alǵashqy kúndegi birinshi baǵytymyz Ýkraına boldy. Óıtkeni Izraılge týra baratyn bizden ushaq joq. Bes saǵatqa jeter-jetpes ýaqytta Kıevtiń tórinen kórindik. Áýejaıda úsh saǵattaı aıaldap, ary qaraı ushtyq. Aldymyzda – Izraıl…
Almatynyń qysynan Tel-Avıvtiń jaz maýsymyna birden top ete qaldyq. Qazaqstandyq delegaııany elshilikten kútip alyp, dál Jerorta teńiziniń jaǵasyndaǵy eki qabatty úıge ornalastyrdy.
Biz kelgen senbi kúni qatty tańǵalǵanymyz – jergilikti barlyq dúken jabyq, kólikter men sapyrylysqan adamdar da kórinbeıdi. Janymyzdaǵy jol bastaýshydan surasaq, bul evreı halqynyń jumasy – 16:01- den 17:15-ke deıin demalatyn «Shabat» dástúri bolyp shyqty. Osy ýaqyt aralyǵynda árkim óz úıinde duǵa qylyp nemese kitaptar oqyp, bir sózben aıtqanda, demalady eken. Bul elde jylyna kem degende eki ret qaıtalanatyn ataýly erekshe kún bar. Ol kúnderi barlyq kólik qozǵalysy tolyqtaı bir kúnge toqtaıdy. Osy kezde ata-analarymen úıden shyqqan búldirshinderge tas jolda áı, bir erkin kósilýdiń sáti túsedi eken.
Ekinshi áserimiz, turǵyndar Ierýsalım men Tel-Avıv qalalary arasyndaǵy joldyń eki qaptalyna aǵashtardy óz qoldarymen otyrǵyzyp shyqqan. Jáne bir qyzyǵy, sonda ótkizgen alty kúnniń ishinde bizdegideı qymbat Hummer, Lexus kólikterin kórmedik. Sebebi janarmaı qymbat. Esepke qaı jaǵynan bolmasyn júırik evreı halqy naryqta esesin jibermeıtinin osydan-aq baıqatty.
Kelesi kúni Ierýsalım qalasyndaǵy Al-Aksa meshitinde, Isa paıǵambardyń duǵa qylǵan, jaýlarynan jasyrynǵan úńgirinde boldyq. «Jartas ústindegi kúmbez» dep atalatyn jerdegi áýede eshbir tireýsiz qalqyp turatyn tasty ustaǵanda, kimniń de bolsa qatty tolqıtyny ras. Bir aıta keterligi, meshitke kire beriste muzdaı qarýlanǵan jaýyngerler turady. Senen Quran súresin, musylman ne musylman emesińdi suraıdy. Musylman ekenińdi dáleldeseń ǵana ishke ene alasyń. Mundaı saqtyqtyń bolýy, kezinde meshittiń ishine kirip, jarylys jasaǵandar bolǵan eken. Janymyzda Elshiliktiń adamy bolǵandyqtan, ondaı tekseriske túspedik.
Sol kúni keshke Ierýsalım qalasynda esimin ónerimen baǵalaıtyn shet memleketterge tanys Erbolat Tólepbaıdyń sýret kórmesi boldy. Qazaqtyń turmys-tirshiliginen, dala tynysy, sulýlyǵynan syr shertetin onyń týyndylary kórmege kelgen qonaqtardyń úlken qyzyǵýshylyǵyn týdyrdy. Keshti ashqan Qazaqstannyń Izraıldegi elshisi Ǵalym Orazbaqov eki el arasyndaǵy mádenıet pen yntymaqtastyq damýynyń aıqyn kórinisi osyndaı rýhanı baılanystan bastalatynyn atap ótti.
Erteńine Tel-Avıv qalasynda Qazaqstan Táýelsizdiginiń mereıtoıyna oraı uıymdastyrylyp otyrǵan negizgi is-sharanyń legine biz de qosyldyq. Ulttyq ónerimizdi aıqyndaıtyn bı bılep, kúı tartyp, qazaq ánderin shyrqaǵanymyzda zaldaǵy qonaqtardyń ózdiginen delebesi qozyp ketkendeı boldy. Tipti Ýkraınadan kelgen bir aǵamyz Qara teńizdiń jaǵasynda óner kórsetýge arnaıy shaqyrdy. Kesh sońy banketke ulasty. Bul – qazaq óneriniń Izraıl aspanynda asqaqtaǵan kúni boldy. Táýelsizdik merekemizdi ulyqtaýǵa Izraıl halqy da rızashylyǵyn bildirdi. Mundaı rýhanı qundylyqtar árqashanda ulttyń mereıin asyratyn shara ekeni aqıqat.
P.S.Sapar sońynda kóziqaraqty ızraıldikter men elshiliktegi otandastarymyz Qazaqstan halqyna, ónerli stýdentterin jiberip otyrǵan QazUÝ-dyń basshylyǵyna, rektor Ǵalymqaıyr Mutanulyna úlken alǵysyn aıtyp, duǵaı-duǵaı sálemin jetkizip qala berdi. Al biz shetelge shyǵýǵa múmkindik jasaǵan aǵalarymyzǵa sheksiz alǵysymyzdy bildire otyryp, ańsarymyz aýǵan týǵan jerimizge masattana attanyp kettik.
Asqarbek QAZANǴAP,
QazUÝ-dyń jýrnalıstıka fakýltetiniń stýdenti
Almaty–Tel–Avıv–Ierýsalım–Almaty
«Alash aınasy».
