Alash arystarynyń jádıdshildik reformasy VII

3317
Adyrna.kz Telegram

PAIǴAMBARDYŃ DA QATELERI BOLÝY MÚMKIN

                                                                                               Ahzab súresi 37

                                                                                                      Táýbe súresi 43 

                                                                                              Abásá súresi 1-11

Ahzab súresindegi mysalda paıǵambar jeke ómirindegi bir máselede adamdardan qysylǵany aıtylady, sol úshin Alladan eskertý alady. Táýbá súresinde paıǵambar Alla jolynda kúresip júrgende jasaǵan keıbir qate ustanymy men tásili úshin synǵa alynady. Abásá súresinde bolsa Paıǵambar bir kápirge dindi jetkizip jatqanda dindi úırený úshin qasyna kelgen kór soqyrǵa ýaqyt bólmeıdi, tipti narazylyǵyn bildiredi. Alla paıǵambardyń bul áreketin synǵa alady jáne qatesin durystaýyn aıtady. Osy úsh mysalda kórgenimizdeı  paıǵambardyń qateligi men paıǵambardyń Qurannan tys sózderi de ýahı bolyp esepteledi degen qısynsyz sózdiń de negizsiz ekendigi baıandalady. Paıǵambardyń súndeti dep atalatyn dindi buzý qozǵalysy, tipti paıǵambardyń áli paıǵambar bolmaı turǵandaǵy kezeńderin túgel súndetke dálel retinde alǵan. Mysaly hadısshi Sıbaı ás-Sýnna kitabynyń 47 betinde bylaı aıtylady.“Paıǵambarymyz jaıynda qandaı boljam ıakı rıýaıat jasalǵan bolsa da bul aqparat paıǵambarymyzdyń elshilikten burynǵy kezeńi bolsyn ıakı paıǵambarymyzdyń ýahı túsken kezeńi bolsyn bári de birdeı súndet sheńberiniń ishine kiredi.” Alaıda Quranda Paıǵambarymyzdyń elshilikten burynǵy  jaǵdaıy bylaı baıandalady.

 

Seni adasqan qalpyńda taýyp, sońyra, týra jolǵa salǵan joq pa?! 

                                                                                                           Dýha súresi 7

Osylaısha saǵan ámirimizden  bir rýhty ýahı ettik. Sen kitap degen ne, ıman degen ne bilmeýshi ediń! 

                                                                                                       Shura súresi  52 

Aıattarda paıǵambarymyzdyń ýahı kelmesten buryn adasqan bolǵany, kitap pen ımandy bilmegeni aıqyn baıandalady. Paıǵambardyń ımandy bilmeı turǵandaǵy dáýiri qalaı bizge úlgi bola alady. Din retinde adamdarǵa qalaı nasıhattalýy kerek? Bundaı joramaldar kúmánsiz Qurannyń joǵarydaǵy jáne basqa da kóptegen aıattaryna qaıshy keledi. Paıǵambarǵa Quranǵa uqsas bir nárse berildi degen joramaldar da Quranǵa qaıshy keledi.

Adamdardyń qoldarymen jazǵan kitaptaryny Allanyń kitaby Quran sııaqty dinniń qaınary retinde tanytyp júrgender, myna aıatty jaqsylap oqysyn:   Baqara súresi 7

7:28 ,7:29 

                                               Kim kináli?

Adam balasynyń osynsha adasyp, túnekke túsýine kim aıypty? Árıne, eń ońaıy – bar kináni pirler men dinbasylarǵa aýdara salý. Biraq óıte de almaımyz. Nege? Onda kópke ilesip, Senim máselesindegi eń basty zańǵa qarsy shyqqan bolar edik. Ol zań – árbir adamnyń Qudaı aldynda jeke jaýap beretini. Eger biz «Kim kináli?» degen saýal qoısaq, Quran oǵan bylaı jaýap beredi: Basyna túsken bar báleketke jaýapty – adamnyń ózi!

30:41 ,42:48 ,13:11 

                                            Ne isteý kerek?

Bul ómirde Qudaıdyń súıgen pendesi bolyp, o dúnıede janymyzdy azaptan qutqarý úshin ne isteýimiz kerek? Qaıtkende eń durys jolǵa túsip, Imanymyzdy (Cenim) tazartamyz?

Ol úshin ár iste óz aqylymyzǵa súıenýdi úırenýimiz qajet. Adamnyń shyndyqty ózi izdep, Senim jaıly táýelsiz oılanýy  Senim-Imannan ajyraǵysyz nárse.

Adam ómiriniń maqsaty, Allaǵa senimniń máni ımandylyqtyń syrtqy obrazyn jasap, sol qalyptan aınymaı júrip-turýda emes. Kerisinshe, aqyl-oı tolǵanysy arqyly jeke bolmysty Qudaıdyń qalaýymen jaqsy jaǵyna qaraı túbegeıli ózgertý. 

Oǵan jetýdiń joly – ishki jáne syrtqy bolmys jaıly eshkimniń yqpalynsyz derbes oı qorytý. Táýelsiz oılaý bilimge jetkizedi. Basqasha aıtsaq, aqylyn iske jarata alatyn, erkin oıly, bilimdi adam ǵana naǵyz Iman keltirgen adam.

39:9 ,39:17 ,39:18 ,2:269 ,65:10 ,65:11

 Óziniń ishki dúnıesin, syrttaǵy álemniń qubylystaryn jáne Qudaıdyń belgilerin aqylǵa salý arqyly adam Qurannyń aqıqat ekenin túsine bastaıdy. Osylaısha, ol óz ómiriniń mánin de sezine bastaıdy.41:53 

Aqyl-oıdan qashyp, oılanýǵa eringen adam – ózin joǵaltqan adam. Joǵaltyp qana qoımaı, Qudaıǵa ılanýdan da qalǵan adam.

6:20 ,7:179 

                          Pirler nemese dinbasylar

Oı men Senimdi bir-birinen bólip alý múmkin emes. Iaǵnı, oılanýdan eringen, oılanýdan qalǵan adam – ılanýdan qalǵan adam. Al reakıondy saıasılanǵan dástúrli din Senim men Aqyldy bir-birine qarsy qoıady. Iaǵnı, Senim bar jerde aqyl kerek emes. Bul ekeýiniń dushpandyǵyna «álim», «ýlıama», «fakıh», «mýhaddıs», «mýfassır», «sheıh ýl-ıslam», «aıatolla», «hýdjat ýl ıslam», «molda», «máýlána», «áýlıe», «ımam», «múftıı», «múrshıd» taǵy basqalaı atalatyn dinı ataqtar, qysqasha aıtqanda túsindirmeshi pirlerdiń kásibı ınstıtýty dálel bola alady. Bul ınstıtýt saıasılanǵan arab-parsy dástúrshildigine jáne   sonymen qatar sýfızm, salafızm sııaqty olardan bólingen sektalarǵa tán.

Aqyl men Senimniń qaıshylyǵyna aparatyn nárse – din týraly bilimdi jaı pendeniń qoly jetpeıtin bıikke shyǵaryp qoıý. Bul úshin dinniń ózi ekige bólinedi. Birinshi – ezoterıkalyq, ıaǵnı qupııa, kúrdeli, qol jetpeıtin bıiktegi din. Ekinshi – ekzoterıkalyq, bul – jaı «musylmandar» kúndelikti ustap júrgen praktıkalyq, qoljetimdi din. Ózderińiz baıqap otyrǵandaı, dinniń ezoterıkalyq tarmaǵynda Aqyl qoldanylady. Al oǵan tek din ıeleri men dinbasylardyń ǵana huqy bar!

Saıasılanǵan arab-parsy dástúrli dininde «qasıetti din bilimin» alǵandar aıryqsha mártebege ıe. Bul mártebeni olar sol dástúrge uzaq qyzmet etip, mol eńbek sińirgeni úshin alady. Ondaǵy eńbek: kitaptan bas almaı, tutas mátinderdi jattaý, ol mátindi jetkizýshilerdiń tizbegin jatqa aıtý, túrli sektalardaǵy bedeldi pirlerge shákirt bolyp, sol sekta dástúrin jalǵastyrý. Pir-abyzdyqtyń bul túri negizinen ortodoksal súnnıt baǵytyna tán.

«Musylmandyqtyń» ózge baǵyttarynda pirliktiń basqa varıanttary bar. Mysaly, shıızmde – muragerlik, sýfızmde – azapty taqýalyq. Al is júzinde pirliktiń túrleri aralasa beredi. Súnnıt álimderi men shııttik aıatollalar sopy da bola alady, al sopylar «áýlıelikti» balasyna muraǵa qaldyra beredi.

Turarbek Qusaıynov

"Demos" QQ tóraǵasy

Pikirler