«Ūstazdyq etken jalyqpas, üiretuden balaǧa» dep Abai atamyz aitqandai, jastardy öner men bılımge baulyǧan oqytuşylardyŋ eŋbegı eren ekenı dausyz. Ūlaǧatty ūstazdyqty käsıp etken, bügınde T.Jürgenov atyndaǧy Qazaq ūlttyq öner akademiiasynyŋ jeke än salu kafedrasynyŋ meŋgeruşısı, dosent, talantty sazger-änşı, Mädeniet qairatkerı Dälel Uäşpen äŋgımelesudıŋ sätı tüsken edı.
– Dälel aǧa, özıŋızdıŋ ömır men öner jolyŋyzdy oqyrman qauymǧa az-kem tanystyryp ötseŋız…
– Şyǧys Qazaqstan oblysynyŋ Zaisan audanyna qarasty Qarabūlaq degen auylda tuyp-östık. Sonda orta mekteptı tamamdaǧan soŋ äskerge kettık. Reseidıŋ bügıngı Samara qalasynda azamattyq paryzymdy ötedım. Ol jaqtan kelgen soŋ Öskemen qalasyndaǧy muzykalyq uchilişege tüstım. Atauly oqu ornynda jeke än saludan bılım aldym. Onda 1985-1989 jyldary oqydym. 1988 jyly Qyzyljarda respublikalyq muzykalyq uchilişeler arasyndaǧy vokalister baiqauyna qatysyp, laureat atanǧan jaiym bar. Almatydaǧy Qūrmanǧazy atyndaǧy Qazaq ūlttyq konservatoriiasynda Qazaqstannyŋ halyq ärtısı Şahmardan Äbılovtıŋ klasynda oqydyq, keiın sonda aspiranturada qalyp, Ǧaziz Esımovtıŋ klasynda tälım aldyq. Aspiranturada oqi jürıp, studentterge kameralyq än salu boiynşa sabaq ta berdım. Osy künı Abai atyndaǧy Qazaq memlekettık akademiialyq opera jäne balet teatrynda jūmys ısteitın Janbolat Jūmaǧazin, Qalqaman Qabyşev tärızdı düldül änşıler sol kezde menen därıs alǧan edı. 1997 jyly küişı-kompozitor Seken Tūrysbekov «Aq jauyn» atty folklorlyq ansambl qūryp, men sonda solist bolyp qyzmet atqardym. 2000 jyly T.Jürgenov atyndaǧy Qazaq ūlttyq öner akademiiasyna keldım. Osynda taban audarmai qyzmet etkenıme on jyldan asyp qalypty.
– Özıŋız basqaryp otyrǧan jeke än salu kafedrasynyŋ tynys-tırşılıgı qandai? Täuelsızdıktıŋ 20 jyldyǧyna orai nendei ıs-şaralar atqaryluda?
– Mūnda Qazaqstannyŋ halyq ärtısı Nūrǧali Nüsıpjanov, mädeniet qairatkerı Güldana Saparǧalieva, professorlar Maqsūt Jünısov, Qūrmanbek Baiquatov, dosent Liudmila Pavlovna tärızdı bılıktı ūstazdar jūmys jasaidy. Bükıl el bolyp Täuelsızdıgımızdıŋ 20 jyldyǧyn toilap jatyrmyz ǧoi. Bızdıŋ kafedramyz da būl toiǧa ülken jetıstıkpen kelıp otyr. Studentterımız jyldan-jylǧa önerlerın ūştap, biık belesterden körınude. Sonyŋ bır aiǧaǧy retınde Täuelsızdıktıŋ 20 jyldyǧyna orai akademiiada «Bılımgerler jetıstıgı» degen atpen studentter önerınıŋ onkündıgın ötkızdık. Onyŋ ışınde jeke än salu kafedrasy «Önerlıge örıs keŋ» atty konsertın berdı. Onda şäkırtterımız än salyp qana qoimai, qolynan keletın barlyq önerın ortaǧa saldy. Olar dombyra, fortepiano, saksofon tärızdı ärtürlı aspaptarmen sahnaǧa şyqty.
– Bügıngı jastardyŋ önerge degen qūştarlyqtaryn, qabılet-qarymdaryn qalai baǧalaisyz?
– Şapşaŋdyqty talap etetın kompiuter ǧasyry emes pe? Sondyqtan qazaq jastarynyŋ bılım deŋgeiı ösıp keledı. Al öner salasynda da olar qūralaqan emes. Ūstaz retınde bız özımızdıŋ ūlttyq änderımızge köbırek köŋıl böluge tyrysamyz. Baǧdarlamamyzdyŋ özı ūlttyq baǧytqa negızdelgen. Asyra aitqanym emes, Temırbek Jürgenov atyndaǧy Qazaq ūlttyq öner akademiiasynyŋ studentterı qazaqylyǧymen, qazaq tılın jaqsy bıletındıgımen erekşelenedı. Qūrmanǧazy atyndaǧy Qazaq ūlttyq konservatoriiasy änşıler arasynda respublikalyq deŋgeidegı olimpiada ūiymdastyrdy. Konservatoriiada vokaldan arnaiy mamandyq beredı, al bızdıŋ negızgı maqsatymyz – teatr ärtısterın äzırleu. Soǧan qaramastan bızdıŋ balalarymyz laureat atandy.
– Ūlttyq äuenderımız ben talantty önerpazdarymyz batysqa elıktegen änşısymaqtardyŋ köleŋkesınde qalyp qoiyp jürgendei körınedı…
– Qazır ne köp, änşı köp. Darynsyzdaryn synap, aityp jatsaq ta, aiaqtaryn keiın tartar emes. Tıptı künnen-künge köbeimese, kemitın türı joq. Jauynnan keiıngı saŋyrauqūlaqtai qaptaǧan änşılerdıŋ esımderın, türlerın este saqtap ülgermeimız. Kompiuter kömegımen öndep, bır-ekı än jazady da, «jūldyz» bolyp şyǧa keledı. Ondai «jūldyzdardyŋ» köptıgınen ännıŋ dämı ketıp qaldy. Sosyn olar Batysqa elıktep, qajetsız mellizmderdı orynsyz qosady. Söitıp, qazaqtyŋ ūlttyq naqyşyn būzyp än aitady. Qazırgı jastar sözge män bermeidı. Ne aityp tūrǧanyn özderı bılmeidı. Än mätınderınde maǧyna joq, jai ǧana «sözderdıŋ jinaǧyn» aitady. Bır ülken üilenu toida jas änşı Mūhittyŋ «Zäureşın» oryndap tūr. «Zäureş» – joqtau än. Ol – şeşekten qaitqan otyz ūly, sosyn jalǧyz qyzy Zäureşınen aiyrylǧan äkenıŋ zary. Sony būl üilenu toiynda aityp tūr. Ekı jastyŋ quanyşynda joqtau ändı qalai oryndauǧa bolady? Estradalyq änderdıŋ nege ǧūmyry qysqa? Jarq etıp şyqqannan keiın bır jyldan soŋ ūmytylady. Klassika – mäŋgılık. Ondaǧy än sözı men äuenı mazmūndas keledı. Estradada küidım-süidım, öldım-taldym degen sözder köŋıldı yrǧaqpen aityla beredı. El soǧan bileidı.
Äŋgımelesken: Arman SERIKŪLY.
